حقوق بشر یا حق "حقوق ‌داشتن"

حقوق بشر یا حق "حقوق ‌داشتن"
صدای آلمان
صدای آلمان - ۱۸ آذر ۱۴۰۰

اعلامیه جهانی حقوق بشر که در دهم دسامبر ۱۹۴۸ به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسید، تصریح می‌کند که حقوق بشر در سراسر گیتی برای همه آدمیان معتبر است و به هر انسانی صرفا به دلیل انسان بودن او تعلق می‌گیرد. هدف این حقوق در کلیت آن، حفظ منزلت و آزادی آدمی است. این اعلامیه حکومت‌ها را موظف می‌کند که از حقوق بشر پاسداری کنند، اگر چه بزرگ‌ترین دشمن و مانع تحقق حقوق بشر، خود حکومت‌ها هستند.

گفتنی است که اعلامیه جهانی حقوق بشر محصول درس‌آموزی از "فاجعه" و چونان تندیسی بود که بر خرابه‌های خونین اردوگاه‌های مرگ "آشویتس"، "بوخن‌والد"، "تربلینکا"، "مایدانک"... و نیز بر ویرانه‌های آلوده به غبار اتمی "هیروشیما" و "ناگازاکی" قرار داده شده بود، تا هشداری باشد برای جلوگیری از تکرار فاجعه‌هایی که رخ داده بود.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

اما بشریت پس از آن نیز با ناباوری شاهد رویدادهای هولناک دیگری بود: جنگ ویتنام، حکومت وحشت خمرهای سرخ در کامبوج، آپارتاید در آفریقای جنوبی، قتل عام در روآندا، کشتار جمعی زندانیان سیاسی در ایران، "پاکسازی قومی" در یوگسلاوی، سیطره طالبان در افغانستان و این اواخر "خلافت اسلامی داعش" در عراق و سوریه. این رویدادها نشان داد که "فاجعه‌ها" به سادگی تکرارپذیرند و از آنها درس‌آموزی لازم نشده است و دفاع از حقوق بشر باید همچنان در دستور کار باشد.

پیشینه تاریخی

تاریخچه تکوین و تکامل مفهوم حقوق بشر به معنای مدرن آن، سه مرحله را از سر گذرانده است: نخستین مرحله، تلاش‌های فکری فیلسوفان و روشنگران در سده ۱۷ و ۱۸ میلادی بر پایه "حق طبیعی" را دربرمی‌گیرد.

"مطابق این اندیشه‌ها همه آدمیان صرف‌نظر از موقعیت اجتماعی خود از حقوق اساسی معینی برخوردارند"مطابق این اندیشه‌ها همه آدمیان صرف‌نظر از موقعیت اجتماعی خود از حقوق اساسی معینی برخوردارند. این حقوق "جهانشمول" به شمار می‌روند و هر انسانی بنا بر طبیعت خود می‌بایست از آنها برخوردار شود. اما اندیشه "حق طبیعی" کمتر به این پرسش می‌پردازد که این حق چگونه باید متحقق گردد، زیرا "وضعیت طبیعی" هنوز یک "وضعیت حقوقی اجتماعی" نیست. بنابراین حقوق بشر در این مرحله صرفا به عنوان یک ایده باقی می‌ماند.

در مرحله دوم، از نیمه دوم سده هجدهم میلادی، با انقلاب‌های آمریکا و فرانسه، حقوق بشر از منظر سیاسی و حقوقی از قوه به فعل درمی‌آید و این انقلاب‌ها حقوق بشر را به سطح حقوق شهروندانی برمی‌کشند که هر انسانی می‌تواند به آنها استناد کند. بدین‌سان حقوق بشر برای نخستین بار به صورت "حقوق موضوعه" درمی‌آید، یعنی حقوقی که توسط یک نظام حکومتی ایجاد شده است.

اما به موازات این گام مهم، خصلت یا ادعای "جهانشمولی" حقوق بشر کم‌رنگ می‌شود، زیرا اگر چه حقوق بشر به عنوان حقوقی جهانی اعلام شده بود، اما در واقع مخاطب آن فقط شهروندان دو کشور یادشده بودند و حتی هنوز در خود این کشورها نیز بخش‌های گسترده‌ای از جامعه مانند زنان، سیاه‌پوستان، اقلیت‌های دینی و حتی کارگران از چنین حقوقی محروم بودند.

در مرحله سوم که با پایان جنگ جهانی دوم آغاز می‌شود، حقوق بشر به صورت استانداردی حقوقی وارد صحنه می‌شود و به موضوع یک نظام حقوقی بین‌المللی فرامی‌روید. همانطور که اشاره شد، هسته مرکزی این نظام حقوقی بین‌المللی، اعلامیه جهانی حقوق بشر، مصوب ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ مجمع عمومی سازمان ملل متحد است که در سال‌های بعد با یکسری پیمان‌های تعهدآور بین‌المللی دیگر تکمیل گردید. نگاهی دقیق‌تر به مفهوم حقوق بشر خالی از فایده نیست.

ارزش کانونی "منزلت آدمی"

مفهوم "منزلت آدمی" کانونی‌ترین ارزش فلسفی حقوق بشر است. ایمانوئل کانت، فیلسوف آلمانی معتقد بود که در قلمرو غایت‌ها، هر چیز یا دارای قیمت است یا منزلت. آنچه دارای قیمت است، می‌توان به جای آن معادلی را برنشاند.

"این حقوق "جهانشمول" به شمار می‌روند و هر انسانی بنا بر طبیعت خود می‌بایست از آنها برخوردار شود"اما آنچه از همه قیمت‌ها والاتر است و معادلی برای آن وجود ندارد، دارای منزلت است. به باور کانت، انسان تنها موجودی است که دارای منزلت است و برای آن قیمت و معادلی وجود ندارد. اما منزلت آدمی باید همواره چونان یک وظیفه فهمیده شود و نه یک امتیاز. آزادی اراده آدمی، به معنی مسئولیت‌پذیری و رفتار مسئولانه اوست، و این سخن یعنی این که آدمی نه تنها می‌تواند، بلکه موظف است کنش خود را در مقابل دیگران توجیه کند. بنابراین پذیرفتن منزلت آدمی، نه بازدهی در زمینه شناخت نظری، بلکه حامل بصیرت و درایتی عملی است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

پس در فلسفه حقوق بشر، منزلت نوعی رابطه است و نه یک صفت.

به دیگر سخن، منزلت چیزی در انسان نیست، بلکه رابطه‌ای میان انسان‌هاست؛ رابطه‌ای که انسان بر پایه انسانیت میان خود و دیگران برقرار می‌کند. هر آینه این منزلت را به صفاتی متصل کنیم، ویژگی یگانه آن را سلب و آن را محدود کرده‌ایم. درست به همین دلیل باید از "یکپارچگی" و "خدشه‌ناپذیری" حرمت و منزلت آدمی سخن گفت. "خدشه‌ناپذیری" منزلت آدمی طبعا به این معنا نیست که حرمت و منزلت هیچ انسانی خدشه‌دار نمی‌شود، بلکه به معنی پیوندی ناگسستنی میان همه انسان‌هاست و هر کس منزلت انسانی را خدشه‌دار کند، همزمان منزلت خود را خدشه‌دار کرده است.

شنیدن صوت

۲:۴۴

موضوع حقوق بشر در "اپرای سه‌پولی" برتولت برشت



نکته دیگر اینکه، منزلت یک موقعیت فطری انسانی است و نه یک امر اکتسابی. به دیگر سخن، منزلت آدمی در وجود او مستتر است و حاصل تلاش یا شایستگی نیست.

"اما اندیشه "حق طبیعی" کمتر به این پرسش می‌پردازد که این حق چگونه باید متحقق گردد، زیرا "وضعیت طبیعی" هنوز یک "وضعیت حقوقی اجتماعی" نیست"در نتیجه، توانایی‌های جسمی و روحی یک فرد نمی‌تواند منزلت او را نسبت به فرد دیگر ارتقا بخشد.

امروزه منزلت آدمی در قوانین اساسی کشورهای دموکراتیک، عالی‌ترین هنجار به شمار می‌رود و خدشه‌ناپذیر است. این هنجار به معنای در نظر گرفتن ارزشی ویژه برای شخصیت و شأن آدمی است. بیهوده نیست که امروزه بسیاری از حقوقدانان و متفکران، حقوق بشر را از آن مشتق می‌کنند، چرا که منزلت آدمی، نه قابل انتقال و واگذاری است و نه صرف‌نظرکردنی. برای تبیین دقیق‌تر منزلت آدمی، آن را با ارزش‌های دیگری چون حق زندگی، آزادی، استقلال شخصیت، برابری انسان‌ها، عدالت، همبستگی و زندگی صلح‌آمیز و عاری از خشونت در پیوند قرار می‌دهند.

ویژگی‌های ساختاری حقوق بشر

حقوق بشر، هرگونه حقی نیست و دارای ویژگی‌هایی است که باعث نوعی تفکیک و تشخص آن نسبت به سایر حقوق می‌گردد. در تأملاتی که برای تبیین ساختاری حقوق بشر انجام گرفته، ویژگی‌های زیر را برای آن در نظر می‌گیرند:

نخستین ویژگی حقوق بشر، جهانشمولی آن است.

جهانشمولی یعنی اینکه حقوق بشر از اعتباری عمومی برخوردار و برای همه آدمیان معتبر است و به طور نامشروط به همه انسان‌ها در سراسر گیتی تعلق می‌گیرد. باید افزود که ادعای جهانشمولی حقوق بشر، یکی از بحث‌انگیزترین موضوعات این مفهوم است. مخالفان آن در وهله نخست حکومت‌های فاقد مشروعیت هستند که حقوق شهروندان خود را پایمال می‌کنند. اما برخی منتقدان نیز از دیدگاهی اخلاقی ایراد می‌گیرند که ادعای جهانشمولی، ویژگی‌های فرهنگی کشورهای مختلف جهان را نادیده می‌گیرد. در مقابل، طرفداران خصلت جهانشمولی حقوق بشر، چنین استدلال می‌کنند که برای نمونه همین رویدادهای یکی دو دهه گذشته در کشورهای اسلامی و آفریقایی، به روشنی نشان می‌دهد که حقوق بشر، چیزی ساخته‌ی غرب و "وارداتی" به این کشورها نیست، بلکه بخشی جدایی‌ناپذیر و طبیعی از مطالبات مردم در آنجاست که حکومت‌های مربوطه، تنها با تکیه بر زور و خشونت از آن جلوگیری می‌کنند.

دومین ویژگی حقوق بشر، سلب‌ناپذیر و بخش‌ناپذیر بودن آن است.

"بدین‌سان حقوق بشر برای نخستین بار به صورت "حقوق موضوعه" درمی‌آید، یعنی حقوقی که توسط یک نظام حکومتی ایجاد شده است"به دیگر سخن، نمی‌توان حق بشری فردی را از او سلب کرد. همچنین هیچ کس نمی‌تواند حق بشری خود را واگذار کند یا از آن دست بردارد. افزون بر این، به بهانه هیچ "ساحت برتری" نیز نمی‌توان حق بشری انسانی را نقض کرد. از آنجا که حقوق بشر حقوقی شخصی است، نمی‌توان آن را در خدمت جمع لغو یا تابع فرمانروایی حکومت کرد. ویژگی بخش‌ناپذیری حقوق بشر تاکید می‌کند که این حقوق همواره باید در کلیت خود متحقق گردند.

سومین ویژگی حقوق بشر، خصلت برابری‌طلبانه آن است.

معنای این سخن آن است که حقوق بشر برای همه انسان‌ها مستقل از ملیت، تبار، جنسیت، آیین، نژاد، رنگ، خاستگاه اجتماعی و میزان دارایی اعتبار دارد.

چهارمین ویژگی‌حقوق بشر، اعتبار آن به مثابه حقوقی اخلاقی است. یک حق، زمانی اخلاقی است که هنجار متضمن آن، از اعتباری اخلاقی برخوردار باشد. و یک هنجار، زمانی از اعتبار اخلاقی برخوردار است که در مقابل هر کس که استدلال عقلی را بپذیرد، بتواند قابل توجیه باشد. با ادغام دو ویژگی اعتبار اخلاقی و جهانشمولی می‌توان گفت که حقوق بشر حقوقی جهانشمول و دارای اعتبار اخلاقی است که از طریق استدلال در مقابل هرکس که به حجت عقلی تمکین کند، قابل دفاع است.

پنجمین ویژگی حقوق بشر، بنیادی بودن آن است. این بنیادی بودن، به موضوع حقوقی برمی‌گردد.

"نگاهی دقیق‌تر به مفهوم حقوق بشر خالی از فایده نیست.ارزش کانونی "منزلت آدمی"مفهوم "منزلت آدمی" کانونی‌ترین ارزش فلسفی حقوق بشر است"در امر حقوق بشر، موضوع بر سر حفظ و ارضای علایق و نیازهای بنیادین است. علاقه یا نیازی بنیادین است که خدشه‌دار کردن یا عدم ارضای آن، مرگ یا لطمات سنگین در پی داشته باشد یا هسته مرکزی خودمختاری آدمی را هدف قرار دهد. میان بنیادی بودن و اعتبار اخلاقی حقوق بشر، پیوندی مستقیم وجود دارد، ولی این دو یکی نیستند. این پیوند، بر این شالوده استوار است که یک حق هر اندازه بنیادی‌تر باشد، توجیه آن نزد دیگران ساده‌تر است. توافق عمومی بر سر حق زندگی آدمی، نمونه روشن آن است.

ششمین ویژگی حقوق بشر، اولویت آن نسبت به حقوق موضوعه است.

این اولویت به این معناست که حقوق موضوعه، معیاری برای مضمون حقوق بشر نیست، بلکه بر عکس، این حقوق بشر است که معیار حقوق موضوعه به شمار می‌رود. به دیگر سخن، رعایت حقوق بشر، پیش‌شرط ضروری مشروعیت حقوق موضوعه است و آن حق موضوعه‌­ای که حقوق بشر را نقض کند، از نظر مضمونی نادرست و بنابراین بی‌اعتبار است. این امر، اهمیت رعایت موازین حقوق بشر را در حوزه قانونگذاری برجسته می‌کند و نشان می‌دهد که حقوق بشر بر فراز حقوق موضوعه قرار دارد.

دموکراسی و حقوق بشر

همین ویژگی‌ها، نهادینه کردن حقوق بشر از طریق انتقال آن به قوانین موضوعه و تبدیل آن به حقوق اساسی و مدنی را چه در گستره حقوق بین‌المللی و چه در محدوده حقوق ملی در دستور کار قرار می‌دهد. نهادی که می‌تواند حقوق بشر را به کرسی نشاند، حکومت است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که ایجاد حکومتی برای پاسداری از حقوق بشر، خود یک حق بشری است.

طبعا حقوق بشر به مفهوم امروزین آن، از دموکراسی جدایی‌ناپذیر است.

"ایمانوئل کانت، فیلسوف آلمانی معتقد بود که در قلمرو غایت‌ها، هر چیز یا دارای قیمت است یا منزلت"در واقع رعایت حقوق بشر است که به حکومت حقانیت می‌بخشد. از آنجا که رابطه تنگاتنگ میان حقانیت نظام سیاسی و رعایت حقوق بشر انکارناپذیر است، این ادعا که حقوق بشر خصلتی جهانشمول دارد، تنها می‌تواند به این معنا باشد که هر نظام حکومتی در جهان که شهروندان خود را از آن محروم می‌سازد، نمی‌تواند به مثابه یک نظام سیاسی مشروع به حساب آید.

هنگامی که انسانی صرفا به دلیل اعتقاداتش تحت پیگرد قرار می‌گیرد، پناهجویی از مرز یک کشور امن رانده می‌شود، معترضی مسالمت‌جو توسط پلیس سرکوب می‌شود، فردی در زندان شکنجه می‌شود، اقلیتی قومی یا دینی در کشوری با تبعیض و بی‌عدالتی روبرو می‌گردد، یا در حکومتی جبار اجرای حکم اعدام به زندگی انسانی آزادیخواه پایان می‌دهد، در همه این موارد با نقض حقوق بشر روبرو هستیم. این اقدامات همه جا به‌رغم سندی صورت می‌گیرد که اکثر قریب به اتفاق کشورهای جهان آن را امضا کرده‌اند و برای رعایت آن به اصطلاح هم‌پیمان شده‌اند.

 حقوق بشر و "هویت اسلامی"؟

کشورهای اسلامی با استناد به "هویت اسلامی" و "خودویژگی‌های فرهنگی" از به رسمیت شناختن خصلت جهانشمولی حقوق بشر سر باز می‌زنند. اما پیکار بسیاری از مردم در کشورهای اسلامی برای حقوق برابر، بیانگر آن است که تفاوت‌های ملی و قومی مردم این کشورها و به اصطلاح "خودویژگی فرهنگی" آنان، مفاهیمی نسبی هستند و در واقع حکومت‌ها در این کشورها برای تثبیت سیطره خود، از مفاهیم "فرهنگ" و "دین" به شدت استفاده ابزاری می‌کنند.

نباید فراموش کرد که اکثر قریب به اتفاق حکومت‌ها در کشورهای اسلامی، سرکوبگر و فاقد مشروعیت‌اند. بسیاری از مردم این کشورها که خواهان رعایت موازین حقوق بشر هستند، جزو مخالفان حکومت‌های خود به شمار می‌آیند و به همین دلیل تحت فشار و پیگرد حکومت‌ها قرار دارند.

در کشورهای اسلامی، نقض حقوق بشر غالبا با استناد به منابع اسلامی توجیه می‌شود. حکومت‌های این کشورها برای تاکید بر لزوم رعایت "تفاوت‌های فرهنگی" و حفظ "هویت اسلامی"، از جمله ادعا می‌کنند که اسلام دارای یک سیستم حقوقی منسجم و کامل است. اما حتی در خود کشورهای اسلامی هم برداشت واحدی از اسلام وجود ندارد. کشورهای اسلامی، تعبیرهای گوناگونی از اسلام و قوانین اسلامی ارائه می‌دهند و این تعبیرها در بسیاری موارد با هم متناقض و متنافرند.

در حوزه فرهنگ اسلامی، در آنچه به حقوق زنان مربوط می‌گردد، تبعیضات و تضییقات گسترده‌ای وجود دارد و حکمرانان کشورهای اسلامی، به نام "خودمختاری فرهنگی" قوانین تبعیض‌آمیز و واپسگرایانه‌ای را به زنان تحمیل می‌کنند. در نظام‌های تئوکراتیک مانند جمهوری اسلامی ایران، به دلیل درهم‌تنیدگی آموزه‌های دین با حکومت، قوانین و هنجارهای برخاسته از دین و سنت از سویی و بسیاری از حقوق اساسی مدرن ملهم از حقوق بشر از دیگر سو، با یکدیگر در رابطه‌ای پرتنش قرار دارند.

امروزه در عصر "جهان‌روایی" که ناتوانی سازمان ملل در مقابله با حکومت‌های غیردموکراتیک، جنگ‌های داخلی، بی‌خانمانی و آوارگی، مهاجرت‌های گسترده، فقر و فلاکت، تغییرات اقلیمی و ویرانی‌های زیست‌محیطی، به گونه‌ای فزاینده آشکار می‌گردد، این پرسش بیش از پیش مطرح است که چه کسی باید از حقوق بشر دفاع کند؛ یعنی از حقوق کسانی که به گفته هانا آرنت متفکر آلمانی، حتی از حق "حقوق ‌داشتن" هم برخوردار نیستند.

باید به یاد داشت که وقتی از حقوق بشر سخن می‌گوییم، از بافتار درهم پیچیده‌ای از ایده‌هایی فلسفی، تأملاتی حقوقی، مطالباتی انسانی، مبارزاتی سیاسی و جبرهایی اقتصادی سخن می‌گوییم که هدف تحقق ملی و جهانی آنها با این همه موانع موجود، ما را ناگزیر تا مرز یک "آرمان‌شهر" می‌برد.

  • ده دسامبر، روز جهانی حقوق بشر • انسان و حقوقش

    حقوق برابر برای همه انسان‌ها (ماده ۱)

    اعلامیه جهانی حقوق بشر در روز دهم دسامبر سال ۱۹۴۸ به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل رسید؛ اعلامیه‌ای که هدف آن حفظ حقوق انسان‌ درعرصه‌های مختلف از بدو تولدش بود.

    "به باور کانت، انسان تنها موجودی است که دارای منزلت است و برای آن قیمت و معادلی وجود ندارد"طبق ماده‌ی ۱ این اعلامیه «تمام افراد بشر آزاد به دنیا می‌آیند و از لحاظ حیثیت و کرامت و حقوق با هم برابرند.» اعلامیه جهانی حقوق بشر برخلاف قطعنامه‌های شورای امنیت از ارزش اجرایی برخوردار نیست.

  • ده دسامبر، روز جهانی حقوق بشر • انسان و حقوقش

    برخورداری و استفاده از حقوق (ماده ۲)

    در ماده دوم اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده است که «هر فردی می‌تواند بی‌هیچ گونه تمایزی، به ویژه از حیث نژاد، رنگ، جنس، زبان، دین، بینش سیاسی یا هر عقیده‌ی دیگر، و همچنین منشاء ملی یا اجتماعی، ثروت، ولادت یا هر وضعیت دیگر، از تمام حقوق و همه‌ی آزادی‌های ذکر شده در این اعلامیه بهره ‌مند شود.» اگر چه باید اذعان داشت که تا اجرای عمومی و همگانی این حقوق هنوز فاصله زیادی باقیست.

  • ده دسامبر، روز جهانی حقوق بشر • انسان و حقوقش

    حق زیستن و آزادی (ماده‌های ۳، ۴ و ۵)

    طبق ماده ۳ «هر فردی از حق زندگی، آزادی و امنیت شخصی برخوردار است». در ماده ‌۴ آماده است که «هیچ فردی را نباید در بردگی یا بندگی نگاه داشت» و بنا بر ماده ۵ «هیچ انسانی نباید شکنجه شود یا تحت مجازات یا برخوردی ظالمانه، ضدانسانی یا تحقیرآمیز قرار گیرد.». بنابر گزارش سازمان عفو بین‌الملل در طی پنج سال گذشته در ۱۴۱ کشور جهان، شکنجه و سوءرفتار صورت گرفته است.

  • ده دسامبر، روز جهانی حقوق بشر • انسان و حقوقش

    حق برابری در مقابل قانون (ماده ۶ تا ۱۲)

    هر انسانی حق دارد که دعوایش در دادگاهی مستقل و بی طرف، منصفانه و علنی رسیدگی شود. (ماده‌های ۶، ۸، ۱۰ و ۱۲). هر شخص متهم به بزهکاری بی‌گناه محسوب می‌شود تا زمانی که جرم او به طور قانونی محرز گردد (ماده ۱۱).

    همه‌انسان‌ها در مقابل قانون برابرند (ماده ۷). هیچ فردی نباید بطور خودسرانه توقیف، حبس یا تبعید شود (ماده ۹). طبق کمیساریای عالی حقوق بشر این حقوق در ۴۴ کشور جهان رعایت نمی‌شود.

  • ده دسامبر، روز جهانی حقوق بشر • انسان و حقوقش

    هیچ انسانی «غیرقانونی» نیست (ماده ۱۳ تا ۱۵)

    «هر شخصی حق دارد در داخل یک کشور آزادانه رفت‌وآمد کند و اقامتگاه خود را برگزیند. او همچنین حق دارد که هر کشوری از جمله کشور خود را ترک کند» (ماده ۱۳). هر فردی حق دارد برای گریز از شکنجه، تعقیب و آزار از کشورهای دیگر درخواست پناهندگی دهد و از این حق برخوردار شود (ماده ۱۴).

    "آزادی اراده آدمی، به معنی مسئولیت‌پذیری و رفتار مسئولانه اوست، و این سخن یعنی این که آدمی نه تنها می‌تواند، بلکه موظف است کنش خود را در مقابل دیگران توجیه کند"هر شخصی حق داشتن تابعیتی را دارد (ماده ۱۵). طبق برآورد سازمان ملل حدود ۱۰ میلیون نفر در سراسر جهان از حق داشتن تابعیت محرمند.

  • ده دسامبر، روز جهانی حقوق بشر • انسان و حقوقش

    جلوگیری از ازدواج‌های اجباری (ماده ۱۶)

    زنان و مردان بالغ پیش، در حین و پس از زناشویی حقوقی مساوی دارند. «ازدواج حتماً باید با رضایت کامل و آزادانه زن و مرد صورت گیرد. خانواده نیز باید از حمایت جامعه و دولت بهره مند شود». اگرچه آمار دقیقی درباره ازدواج‌های اجباری وجود ندارد، اما کارشناسان شمار دختران و زنانی را که در سراسر جهان قربانی ازداوج‌های اجباری هستند، بیش از ۷۰۰ میلیون نفر برآورد می‌کنند.

  • ده دسامبر، روز جهانی حقوق بشر • انسان و حقوقش

    حق مالکیت (ماده ۱۷)

    «هر شخص به تنهایی یا به صورت جمعی حق مالکیت دارد.

    هیچ فردی را نباید خودسرانه از حق مالکیت محروم کرد». در بسیاری از نقاط جهان انسان‌ها از خاکشان رانده می‌شوند، چون سند مالکیت ندارند. شهرسازی، استخراج منابع طبیعی، ایجاد زمین‌های کشاورزی یا ساختمان‌سازی، به‌عنوان نمونه به منظور برگزاری جام جهانی فوتبال، از جمله مواردی هستند که در آنها انسان‌ها به ترک خاکشان مجبور می‌شوند، آنهم بدون دریافت هیچ غرامتی.

  • ده دسامبر، روز جهانی حقوق بشر • انسان و حقوقش

    حق آزادی اندیشه و بیان (ماده‌های ۱۸ تا ۲۰)

    طبق ماده ۱۸ اعلامیه حقوق بشر «هر شخصی حق دارد از آزادی اندیشه، وجدان و دین بهره‌مند شود». هر فردی حق آزادی عقیده و بیان دارد (ماده ۱۹) و طبق ماده ۲۰ «همه انسان‌ها حق دارند از آزادی تشکیل اجتماعات، مجامع و انجمن‌های مسالمت‌آمیز بهره‌مند شوند». سازمان گزارشگران بدون مرز اعلام کرده که در حال حاضر ۱۵۶ روزنامه‌نگار در کشورهای مختلف جهان در بند هستند.

  • ده دسامبر، روز جهانی حقوق بشر • انسان و حقوقش

    حق مشارکت (ماده‌های ۲۱ و ۲۲)

    در ماده ۲۱ آمده است که «هر شخصی حق دارد، در اداره امور عمومی کشور خود، مستقیماً یا به واسطه نمایندگانی که آزادانه انتخاب شده باشند، شرکت جوید».

    "بنابراین پذیرفتن منزلت آدمی، نه بازدهی در زمینه شناخت نظری، بلکه حامل بصیرت و درایتی عملی است.به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندیدپس در فلسفه حقوق بشر، منزلت نوعی رابطه است و نه یک صفت"افزون بر این هر فردی به عنوان عضو جامعه حق امنیت اجتماعی دارد و مجاز است به حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود دست یابد (ماده ۲۲). بومیان استرالیا در سال ۱۹۶۷ به حق رأی دست یافتند و زنان کویت نیز از سال ۲۰۰۵ می‌توانند در انتخابات شرکت کنند.

  • ده دسامبر، روز جهانی حقوق بشر • انسان و حقوقش

    حق اشتغال (ماده‌های ۲۳ و ۲۴)

    بنا بر ماده ۲۳ «هر شخصی حق دارد کار کند، کار خود را آزادانه انتخاب کند و از شرایط منصفانه و رضایت‌بخشی برای کار برخوردار شود. همه حق دارند که بی‌هیچ تبعیضی، در مقابل کار مساوی مزد مساوی بگیرند. هر کسی که کار می‌کند، حق دریافت مزدی منصفانه و رضایت‌بخش را دارد.» و در ماده ۲۴ آمده است که «هر فردی حق استراحت، فراغت و تفریح دارد». به گزارش بانک جهانی ۲۰۰ میلیون نفر در جهان بیکار هستند.

  • ده دسامبر، روز جهانی حقوق بشر • انسان و حقوقش

    حق زندگی شایسته (ماده ۲۵)

    در ماده ۲۵ اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده که «هر شخصی حق دارد که از سطح زندگی مناسب برای تأمین سلامتی و رفاه خود و خانواده‌اش، به ویژه از حیث خوراک، پوشاک، مسکن، مراقبت‌های پزشکی و خدمات اجتماعی ضروری برخوردار شود.

    مادران و کودکان حق دارند که از کمک و مراقبت ویژه برخوردار شوند.» به گفته‌ی کارشناسان امروز یک هفتم از جمعیت جهان از گرسنگی رنج می‌برد.

  • ده دسامبر، روز جهانی حقوق بشر • انسان و حقوقش

    حق آموزش و پرورش (ماده ۲۶)

    در ماده ۲۶ آمده است که «هر شخصی حق دارد که از آموزش و پرورش بهره‌ مند شود. آموزش ابتدایی و پایه باید برای همگان اجباری و رایگان باشد. هدف آموزش و پرورش باید شکوفایی کامل شخصیت انسان و تقویت رعایت حقوق بشر و آزادی‌های اساسی باشد.» طبق گزارش کمیسیون اتحادیه اروپا یک پنجم شهروندان اروپا در خواندن و نوشتن مشکل دارند. شمار بیسوادان در جهان ۷۷۵ میلیون نفر برآورد می‌شود.

  • ده دسامبر، روز جهانی حقوق بشر • انسان و حقوقش

    دانش و هنر (ماده ۲۷)

    طبق ماده ۲۷ اعلامیه جهانی حقوق بشر «هر شخصی حق دارد آزادانه در زندگی فرهنگی اجتماع سهیم و شریک شود و از هنرها و به ویژه از پیشرفت علمی و فواید آن بهره‌ مند گردد». همچنین هر فردی حق دارد از حمایت منافع معنوی و مادی آثار علمی، ادبی یا هنری خود برخوردار شود.

    "به دیگر سخن، منزلت چیزی در انسان نیست، بلکه رابطه‌ای میان انسان‌هاست؛ رابطه‌ای که انسان بر پایه انسانیت میان خود و دیگران برقرار می‌کند"امروزه پخش و توزیع دیجیتالی آثار از موضوعات مورد مناقشه است و بسیاری‌ها از دارندگان اثر معتقدند که حقوقشان در این راستا نقض شده است.

  • ده دسامبر، روز جهانی حقوق بشر • انسان و حقوقش

    حقوق و مسئولیت (ماده‌های ۲۸ تا ۳۰)

    در ماده ۲۸ آمده است که «هر شخصی حق دارد خواستار برقراری نظمی در عرصه اجتماعی و بین‌المللی باشد که حقوق و آزادی‌ها را به تمامی تأمین و متحقق سازد». هر فردی فقط در برابر جامعه وظایفی بر عهده دارد (ماده ۲۹). هیچ حکومت، جمعیت یا فردی حق ندارد که حقوق همگانی بشری را محدود سازد (ماده ۳۰). تمامی کشورهای عضو سازمان ملل اعلامیه جهانی حقوق بشر را امضا کرده‌اند.

    نویسنده: Helle Jeppesen / SA



منابع خبر

اخبار مرتبط