'هفتاد درصد از داروها، غیرقانونی' وارد افغانستان می‌شود

'هفتاد درصد از داروها، غیرقانونی' وارد افغانستان می‌شود

• علی آرش
• بی‌بی‌سی

۱۷ دقیقه پیش

منبع تصویر،

Wikimedia

توضیح تصویر،

داروخانه‌ای در هلمند

افغانستان سالانه بیش از ۹۰ درصد داروی مورد نیاز خود را به ارزش حدود ۵۰۰ میلیون دلار، از طریق واردات از کشورهای دیگر تامین می‌کند، مسئولان اتحادیه خدمات دارویی افغانستان می‌گویند که ۷۰ درصد از این داروها به شکل غیرقانونی به بازار داروی این کشور سرازیر می‌شوند.

وزارت صحت عامه/بهداشت افغانستان موضوع واردات غیرقانونی دارو را تایید می‌کند و می‌گوید قرار است برنامه‌ای با هدف جلوگیری از قاچاق دارو به اجرا گذاشته شود.

ثبت نبودن یک شرکت تولید دارویی خاص، واردات داروهای خارج از فهرست ادویه مجاز، بروکراسی و فساد در ادارات و کسب رهایی از پرداخت محصول گمرکی از مهم‌ترین عوامل ورود ادویه به‌شکل قاچاق است.

وزارت صحت افغانستان اقلام داروهایی را که بدون پرداخت مالیات به ‌شکل غیررسمی ‌و بدون اخذ اجازه مقامات مسئول وارد بازار می‌شود، را غیرقانونی می‌نامد.

مسئولان اتحادیه خدمات دارویی افغانستان می‌گویند که واردات داروی قاچاق علاوه بر این‌که دست اندرکاران عرصه واردات دارو را متضرر می‌کند، سلامت مصرف کنندگان را نیز به خطر می‌اندازد.

کمال‌الدین کاکر، معاون اتحادیه صنعت دوایی (دارویی) و محصولات صحی (بهداشتی) افغانستان به بی‌بی‌سی گفت که در حال حاضر حدود ۱۵۰۰ شرکت عملا به تورید دارو می‌پردازد. به گفته وی، هم اکنون تنها حدود ۳۰ درصد از داروهای موجود از طریق بنادر رسمی و پس از تایید وزارت صحت عامه وارد بازار دوایی می‌شود و مابقی داروها به دلیل بازبودن سرحدات کشور به شکل غیرقانونی وارد می‌شود.

او می‌گوید که فساد و بروکراسی موجود در ادارات باعث شده که برخی از شرکت‌ها و افراد قوانین را دور بزنند و دارو را به شکل قاچاق وارد کنند.

"ثبت نبودن یک شرکت تولید دارویی خاص، واردات داروهای خارج از فهرست ادویه مجاز، بروکراسی و فساد در ادارات و کسب رهایی از پرداخت محصول گمرکی از مهم‌ترین عوامل ورود ادویه به‌شکل قاچاق است"

معاون این اتحادیه افزود: "طی مراحل اسناد تورید دوا ماه‌ها طول می‌کشد و از آن جایی که بیشترین داروها تاریخ انقضای اندکی دارد، لذا واردکنندگان دوا ناگزیر می‌شوند به روش‌های غیرقانونی متوسل شوند."

آن طوری که آقای کاکر توضیح می‌دهد افغانستان سال‌هاست که به واردات دارو متکی است و بیشتر داروهای مورد نیاز خود و تجهیزات پزشکی را از کشورهای هند، پاکستان، ایران، چین، ترکیه، امارات و برخی کشورهای اروپایی وارد می‌کند.

در کنار این، محدود بودن داروهای شامل در فهرست مجاز وزارت بهداشت نیز زمینه را برای قاچاق دارو در افغانستان مساعد کرده است. ادویه مجاز به ادویه‌ای گفته می‌شود که اجازه تولید، تورید و استفاده آن در داخل کشور توسط وزارت صحت عامه داده شده باشد.

در فهرست داروهای مجاز وارداتی افغانستان بیش از ۲۸۰۰ قلم دوا شامل است. معاون اتحادیه صنعت دوایی و محصولات صحی افغانستان گفت که لیست داروهای مجاز خود یکی از مشکلات موجود است.

او افزود که بیشتر داروهای مورد نیاز بازار و بیماران در این فهرست شامل نیست و فهرست داروهای مجاز که باید هر چند ماه یک‌بار بازنگری شود، اما با گذشت چندین سال تا هنوز تجدید نشده است.

آن طوری که در وبسایت اداره ملی تنظیم دوایی و محصولات بهداشتی افغانستان آمده، فهرست ادویه مجاز در افغانستان، آخرین بار در سال ۱۳۹۷ مورد بازنگری و تجدید قرار گرفته است.

مسئولان می‌گویند که وجود تغییرات در روند درمان، شامل شدن ادویه مؤثر و جدید در درمان برخی بیماری‌ها، حذف برخی از داروها از ساحه طبابت نظر به عوارض جانبی شدید آن‌ها همه از دلایلی اند تا فهرست‌های ادویه اساسی و مجاز به صورت مداوم بازنگری شود.

آقای کاکر گفت که به دلیل تقاضای موجود در بازار، وارد کنندگان دوا ناگزیر می‌شوند داروهای مورد نیاز را به شکل غیرقانونی وارد کنند. "دواهای خارج از لیست مجاز از آن جایی که اجازه واردات قانونی را ندارد، لذا همه قاچاقی وارد می‌شود."

منبع تصویر،

Getty Images

توضیح تصویر،

قیمت برخی داروها در افغانستان به چهار برابر افزایش یافته است

او افزود که این موضوع بارها از سوی اتحادیه دوایی، شرکت‌های بزرگ تورید کننده دارو مطرح شده و طرح منع قاچاق ارایه شده اما این برنامه‌ها صرفا روی میز باقی مانده و در عمل کاری انجام نشده است.

اما محمدآصف یاری، رئیس انسجام خدمات قبل از مارکت اداره تنظیم ادویه و محصولات بهداشتی افغانستان، واردات داروها را به شکل غیرقانونی از طریق مرزهای کشور تایید کرد و گفت:" این دواها عملا در بازار موجود است. این دواها به لحاظ کیفی مورد آزمایش قرار نمی‌گیرند.

"وزارت صحت افغانستان اقلام داروهایی را که بدون پرداخت مالیات به ‌شکل غیررسمی ‌و بدون اخذ اجازه مقامات مسئول وارد بازار می‌شود، را غیرقانونی می‌نامد"این یک مشکل جدی برای وزارت صحت عامه است."

او در ادامه افزود که وزارت بهداشت در قسمت استراتیژی جلوگیری از تورید ادویه قاچاقی کار کرده که در آن نهادهای امنیتی و وزارت دارایی افغانستان نیز نقش دارند، با عملی شدن این برنامه جلو واردات داروهای غیرقانونی گرفته خواهد شد.

وزارت صحت عامه تاکید کرد که دولت و سکتور خصوصی با همکاری همدیگر می‌توانند جلو قاچاق دوا و فروش دواهای بی‌کیفیت را در بازارها بگیرند.

آقای یاری گفت که از چندین سال به این سو ۱۵۰۸ شرکت از وزارت بهداشت افغانستان، اجازه تورید دارو را گرفته‌اند اما از این میان در حال حاضر تنها ۳۷۵ شرکت عملا نزد این وزارت جواز فعالیت دارند و مابقی شرکت‌ها به دلیل عدم فعالیت، و سرپیچی از قوانین، جواز شان فسخ شده است.

اما با این حال برخی از این شرکت‌ها کماکان فعال اند و به تورید دارو می‌پردازند.

آقای یاری افزود که داروهای وارداتی در صورتی که به شکل قانونی وارد شوند، پیش از ورود به بازار به لحاظ کیفی در آزمایشگاه‌های این وزارت مورد بررسی قرار می‌گیرند و در صورت مطلوب بودن کیفیت، داروهای یاد شده شامل مارکیت دوایی افغانستان می‌شود.

• شیوع کرونا در افغانستان سبب افزایش بی‌پیشینه قیمت دارو شده
• 'پنجاه درصد افغان‌ها بدون مراجعه به پزشک دارو مصرف می‌کند'
• وزارت بهداشت افغانستان واردات دارو از ۹۰ شرکت خارجی را ممنوع کرد

ارزش بازار دارویی افغانستان

اتحادیه خدمات دارویی و وزارت بهداشت افغانستان، ازرش سالانه بازار دوایی و تجهیزات پزشکی این کشور را حدود ۶۵۰ میلیون دلار تخمین می‌زند. ۵۰۰ میلیون دلار از این میان سهم داروهای ورداتی است و متباقی این بازار در اختیار شرکت‌ها داروسازی داخلی، سازمان‌های غیردولتی و موسسات وارد کننده دارو قرار دارد.

آن طوری که وزارت صحت عامه می‌گوید در حال حاضر ۵۵ شرکت تولید دارو در افغانستان فعال است و حدود ۲۰۰ قلم ادویه را تولید می‌کند که شامل انواع آمپول، شربت، قرص (تابلیت) و کپسول می‌شود.

چندی پیش وزارت بهداشت افغانستان اعلام کرد که این کشور در تولید ۱۵ قلم دوا به خودکفایی رسیده است. به همین دلیل شورای وزیران افغانستان نیز دستور داد که جلو واردات داروهای مشابهی که در داخل کشور تولید می‌شود گرفته شود.

با آنکه این محدودیت پابرجاست اما مسئولان شرکت‌های داروسازی می‌گویند که در حال حاضر هیچ نوع محدودیتی در برابر وردات این داروها وجود ندارد و مارکیت دارویی مملو از دواهای مشابهی داخلی است.

ببرک فهیم، مالک شرکت دارو سازی آسیا استار گفت که تولیدات آنان هنوز هم توان رقابت با داروهای خارجی را ندارد.

• داروهای مسکن 'عامل' میلیون ها سردردند
• افزایش فروش آنلاین 'داروهای تقویت‌ جنسی' در افغانستان

او گفت که دواهای تولیدی داخلی به قیمت نسبتا بلند تهیه می‌شود و از آن جایی که داروهای مشابه داخلی به بهای ارزان به بازار عرضه می‌شود، لذا محصولات شرکت‌های تولید دارو سازی داخلی کمتر به فروش می‌رسد.

او همچنین اضافه کرد که در حال حاضر هیچ نوع حمایتی از سوی دولت وجود ندارد:" مالیات بر وردات مواد خام نسبت به دواهای ورداتی بیشتر است.

"در کنار این، محدود بودن داروهای شامل در فهرست مجاز وزارت بهداشت نیز زمینه را برای قاچاق دارو در افغانستان مساعد کرده است"شرکت ما پنج خط تولیدی دارد و به دلیل کمبود و دیر رسیدن مواد خام، صرفا یک روز در هفته تولید داریم و متباقی روزهای بیکاریم."

دولت اما می‌گوید که قرار است گام‌های به هدف قانونمند شدن بیشتر مارکیت دوایی برداشته شود. حدود پنج ماه قبل، شورای عالی اقتصادی افغانستان وزارت بهداشت را موظف کرد که با تولید کنندگان عمده و معتبر دارو در جهان از جمله کشورهای هند و بریزیل صحبت کنند و داروهای مورد نیاز را به شکل منظم از این کشورها خریداری کنند.

این شورا به ایجاد داروخانه‌های زنجیره‌ای تاکید کرده که هدف آن استندرد ساختن و قانونمند شدن دارو خانه‌های این کشور خوانده شده است.

مسکن‌ها پرمصرف‌ترین دارو در افغانستان

مسئولان وزارت بهداشت افغانستان و اتحادیه دوایی (دارویی) می‌گویند، ارزیابی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که در یکی دو سال اخیر، داروهای مسکن و ضد درد، بیشترین موارد مصرف را در بازار افغانستان داشته است. اما این مسئولان آماری مشخصی بدست نداد.

وزارت صحت عامه/بهداشت افغانستان گفته که نزدیک به ۵۰ درصد بیماران این کشور بدون مراجعه به پزشک، دارو مصرف می‌کنند که بیشتر این داروها انواع آنتی‌بیوتیک هستند.

آنتی بیوتک‌ها، داروهای ضد درد، انتی اسید، مولتی ویتامین‌ها، از جمله داروهای پر مصرف در افغانستان است.

بیمارانی که بدون نسخه و مشوره دکتر دارو استفاده می‌کنند، شمارشان اندک نیست. یکی از آنها می‌گوید که دلیل این کار فقر است چرا که مردم قادر به پرداخت هزینه‌ معاینات نیستند و از این طریق به خوددرمانی رو ‌آورند.