باقری لنکرانی: ۳۰ هزار پزشک عمومی در چرخه نظام سلامت حاضر نیستند / کم و زیاد شدن ظرفیت پزشکی بدون حل مسائل اصلی‌ بی‌فایده است

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، دکتر کامران باقری لنکرانی استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی شیراز و عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی در نامه‌ای به موضوع افزایش ظرفیت پزشکی طرح شده در شورای عالی انقلاب فرهنگی پرداخت.

در این نامه آمده است: «این روز‌ها نقل بسیاری از محافل افزایش ظرفیت رشته پزشکی شده است. برخی آن را مطالبه و برخی آن را محکوم می‌کنند.

مثل همه جا وقتی احساسات بر عقل غلبه می‌یابد امکان خطا زیاد می‌شود و م یشود که تصمیمی گرفته شود که به نتایجی بر خلاف نیت تصمیم گیرنده منجر شود. برای پرهیز از چنین خطایی باید اندیشید، مشورت گرفت و از تجربه سایرین درس آموخت.

حافظ علیه الرحمه می‌فرماید: هر چند کازمودم از وی نبود سودم / من جرب المجرب حلت به الندامه

تجربه چین در افزایش تعداد پزشکان و شکست راهبرد نظام سلامت در برابر بیماری سارس

چین یکی ازکشور‌هایی است که برای اصلاح نظام سلامت خود و دسترسی مردم به خدمات یایه سلامت تلاش بسیاری کرده است. در حدود ربع قرن پیش تر، دور جدیدی از اصلاحات نظام سلامت چین، بر پایه افزایش تعداد پزشکان و جایگزینی نیرو‌های چندکاره بهداشتی درمانی به ویژه در روستا‌ها با آن‌ها شکل گرفت.

هفت سال بعد در زمان همه گیری سارس، ضرر این اقدام به وضوح معلوم شد. این آسیب پذیری فقط در برابر همه گیری سارس نبود، بلکه به فاصله کوتاهی مشخص شد که دستاورد‌های مهم نظام سلامت چین، نظیر کاهش مرگ و میر مادران به ویژه در مناطق محروم نیز از دست رفته اند.

دولت چین ۱۰ سال بعد از آغاز این اصلاحات، با اعلام شکست این راهبرد، راهبرد جامعی را برگزید که در آن به مطالب اساسی، چون مراقبت اولیه بهداشتی، پوشش بیمه‌ای واقعی و تجمیع منابع در کنار توزیع عادلانه خدمات و نسبت مناسب بین پزشک و پرستار که با اقدامات قبلی وارونه شده بود و تعداد پزشکان از پرستاران پیشی گرفته بود، مبنا قرار گرفته بودند.

اکنون تاثیر این راهبرد در بهبود شاخص‌های سلامت در چین نمایان شده است و نه تنها شاخص‌های مهم سلامت، چون امید به زندگی و مرگ مادران و کودکان بهبود یافته بلکه تاب آوری و سرعت عمل نظام سلامت چین در برابر همه گیری کووید ۱۹ به عنوان یک الگو مطرح شده است.»

ایجاد موج‌ها و گرداب‌های تنش آفرین با عدم پایبندی به اسناد بالاد ستی در تصمیم گیری‌ها

لنکرانی در بخش دیگری از این نامه خاطرنشان کرده است: «واقعیت این است در مطالعات جهانی تعداد پزشکان و سرانه پزشک به جمعیت با سلامت جامعه ارتباط مستقیمی ندارد.

"برخی آن را مطالبه و برخی آن را محکوم می‌کنند.مثل همه جا وقتی احساسات بر عقل غلبه می‌یابد امکان خطا زیاد می‌شود و م یشود که تصمیمی گرفته شود که به نتایجی بر خلاف نیت تصمیم گیرنده منجر شود"کشور‌هایی هستند که در آن‌ها این نسبت بالاست، ولی شاخص‌های بهداشتی خوبی ندارند و برعکس. آنچه مهم است رویکرد منظومه‌ای به سلامت و اصلاحات آن است.

سلامت در کشور ما با وضع مطلوب فاصله دارد. این فاصله با افزایش پزشکان حل نمی‌شود. برای بهبود شاخص‌های سلامت در ایران باید نظام ارایه خدمات اصلاح شود تا پایداری خدمات در همه جای کشور صرف نظر از بعد جغرافیایی فراهم شود. این اصلاح باید بر مسایل اساسی نه احساسی تمرکز یابد.

به همین دلیل در نقشه جامع علمی کشور مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی اولویت اول علم و فناوری در حوزه سلامت، سیاستگذاری و اقتصاد سلامت - دانش پیشگیری و ارتقای سلامت با تأکید بر بیماری‌های دارای بار بالا و معضلات بومی- الگو‌های شیوه زند گی سالم منطبق با آموزه‌های اسلامی- استفاده از الگو‌های تغذیه بومی اعلام شده است.

در بند سیزدهم سیاست‌های کلی سلامت بر توسعه کیفی و کمی نظام آموزش علوم پزشکی به صورت هدفمند، سلامت محور، مبتنی بر نیاز‌های جامعه، پاسخگو و عادلانه و با تربیت نیروی انسانی کارآمد، متعهد به اخلاق اسلامی حرفه‌ای و دارای مهارت و شایستگی‌های متناسب با نیاز‌های مناطق مختلف کشور تاکید شده است.

اگر در تربیت نیروی انسانی چنین شاخص‌هایی ملاک قرار گیرند، امکانات کشور در مسیر درست به کار گرفته خواهند شد.

پایبندی به اسناد بالاد ستی یکی از مهمترین راهکار‌ها در استحکام سیاستگذاری‌هاست.

متاسفانه این سند مهم و همچنین سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری ادام الله ظله در سلامت آن چنان که باید محور تصمیمات نیستند و همین باعث می‌شود که در تصمیم گیری‌ها شاهد فراز و نشیب و موج‌ها و گرداب‌های تنش آفرین باشیم.»

افزایش ظرفیت‌ها به کشور کمکی نخواهد کرد

وزیر بهداشت دولت نهم با اشاره به موضوع طرح، اشتغال نامناسب پزشکان و مهاجرت این گروه یادآور شده است: «آمار‌های تلخی از تجمیع پزشکان و متخصصان در پنج شهر بزرگ کشور یعنی تهران، شیراز، اصفهان، تبریز و مشهد وجود دارد. این در حالی است که در رشته‌های علوم پزشکی برخلاف همه مقاطع دیگر تحصیلی ما طرح اجباری داریم و پزشکان باید سالیانی از عمر خود را در مناطق محروم خدمت کنند.

طبق اعلام سازمان نظام پزشکی، حدود ۳۰ هزار نفر از پزشکان عمومی کشور یا به شغل دیگری مشغولند و یا در مراکز زیبایی و اعتیاد شاغل هستند و در چرخه نظام سلامت حاضر نیستند. تعداد مهاجرین پزشک روبه فزونی گذارده و کشور‌های همسایه و دورتر با حقوق‌های نجومی در مقیاس دریافتی‌ها در داخل کشور، در حال جذب آن‌ها هستند.

چرایی از دست دادن این نیرو‌ها و عدم ماندگاری نیرو‌های سلامت در مناطق مورد نیاز اگر پاسخی در خور نیابند، افزایش ظرفیت‌ها به کشور کمکی نخواهد کرد بلکه شرایط را پیچیده‌تر خواهد کرد.»

لنکرانی در این نامه تاکید کرده است: «اگر از من بپرسند ظرفیت‌های پزشکی باید زیاد شوند یا کم، خواهم گفت اول مسایل اساسی نظام سلامت را باید حل کرد و از میانه ماجرا به مشکلات نگاه نکرد. اگر نظام ارایه خدمات بر اساس آنچه که در قانون اساسی و سیاست‌های کلی سلامت آمده با هماهنگی همه بخش‌ها اصلاح نشود، تغییر ظرفیت چه کم شدن یا زیاد شدن، فقط کار را دشوار می‌کند.

امیدوارم در تصمیم گیری‌ها مصداق این حدیث شریف باشیم که فرمود: رحِمَ اللَّهُ اِمرَأً عَمِلَ عَمَلاً فَاَتقَنَه.

ما برای مردم عزیزمان ارتقای سلامت می‌خواهیم و راه آن تدبیر امور مهم است نه پرداختن به امور جزیی که به خودی خود تاثیری ندارد، عدالت واقعی اینجاست نه در اقدامات احساسی و بی استناد.»