من از فرزندم 'متنفرم'

روآندا از ۱۸۹۴ تا ۱۹۹۴

• ۱۸۹۴ آلمان روآندا را مستعمره خود می‌کند
• ۱۹۱۸ بلژیک کنترل روآندا را در دست می‌گیرد
• ۱۹۳۳ بلژیک سرشماری اجباری روآندا را برگزار می‌کند و برای تمامی مردم این کشور کارت شناسایی صادر می‌کند. کارت‌هایی که در آن افراد به سه نژاد هوتو، توتسی و توآ تقسیم‌بندی می‌شوند
• ۱۹۵۹ نخستین ستیزه‌جویی‌ها از طرف هوتوها بر علیه توتسی‌ها و بلژیکی‌ها روی می‌دهد
• ۱۹۶۱ سلطنت توتسی‌ها در روآندا سرنگون می‌شود
• ۱۹۶۲ روآندا استقلال خود از بلژیک را اعلام می‌کند
• ۱۹۷۳ جونال هابیا ریمانا، از نژاد هوتو، رئیس جمهور روآندا می‌شود
• ۶ آوریل ۱۹۹۴ هواپیمای جونال هابیا ریمانا، رئیس جمهوری، هدف قرار می‌گیرد و او کشته می‌شود
• ۷ آوریل ۱۹۹۴ نیروهای نظامی روآندا و هوتوهای افراطی شروع به کشتار توتسی‌ها می‌کنند
• ۸ آوریل ۱۹۹۴ شبه نظامیان جبهه میهنی روآندا (آر.پی.اف) در حمله ای تلاش می‌کنند قدرت را در کیگالی به دست بگیرد و ۶۰۰ نیروی اسیر شده خود را نجات دهد
• ۹-۱۰ آوریل ۱۹۹۴ فرانسه، بلژیک و آمریکا شهروندان خود را از روآندا خارج می‌کنند
• ۱۱ آوریل ۱۹۹۴ صلیب سرخ اعلام می‌کند دهها هزار نفر در روآندا قتل عام شده‌اند. نیروهای سازمان ملل متحد که در مدرسه‌ای به ۲۰۰۰ توتسی پناه داده و از آنها محافظت می‌کنند، دستور تخلیه روآندا را دریافت می‌کنند. پس از ترک نیروهای سازمان ملل، بیشتر توتسی‌ها در آن مدرسه سلاخی می شوند
• بلژیک نیروهای خود را از میان صلحبانان سازمان ملل متحد فرا می‌خواند
• هزاران توتسی که در کلیسای نیرایوبویی پناه گرفته بودند با نارنجک، قمه و تبر کشته می‌شوند
• ۲۱ آوریل ۱۹۹۴ سازمان ملل متحد ۹۰ درصد از نیروهای خود را از روآندا بیرون می‌کشد. صلیب سرخ تعداد قربانیان را ۱۰۰ هزار نفر اعلام می‌کند
• ۳۰ آوریل ۱۹۹۴ سازمان ملل متحد کشتار روآندا را محکوم می کند اما آن را نسل‌کشی اعلام نمی‌کند
• ۱۷ مه ۱۹۹۴ سازمان ملل متحد بیانیه ای جدید صادر می‌کند و تصریح می‌کند که احتمالا د روآندا نسل کشی روی داده است.

  "نیروهای سازمان ملل متحد که در مدرسه‌ای به ۲۰۰۰ توتسی پناه داده و از آنها محافظت می‌کنند، دستور تخلیه روآندا را دریافت می‌کنند"سازمان ملل با اعزام ۵۵۰۰ نیروی صلحبان به روآندا موافقت می‌کند اما اختلاف میان آمریکا و سازمان ملل بر سر هزینه‌ها، اعزام نیروها را به تاخیر می‌اندازد

• ۲۲ ژوئن ۱۹۹۴ اختلافات میان آمریکا و سازمان ملل متحد همچنان ادامه دارد اما سازمان ملل متحد تصمیم به اعزام ۲۵۰۰ نیروی فرانسوی برای ایجاد یک منطقه امن در روآندا می‌گیرد. کشتار در خارج و داخل منطقه امن ادامه می‌یابد
• ۱۳-۱۴ ژوئیه ۱۹۹۴ از مرزهای روآندا و زئیر (جمهوری کنگو) گزارش می‌شود که در هر ساعت ۱۲ هزار پناهجو روآندا را ترک می‌کنند. بحران اسکان و تغذیه آوارگان که حالا تعدادشان از یک میلیون گذشته، بالا می‌گیرد
• ۱۸ ژوئیه ۱۹۹۴ جبهه میهنی روآندا کنترل پایتخت را در دست می‌گیرد، آتش بس اعلام می‌کند و دولت موقت انتخاب می‌کند
• در خلال ۱۰۰ روز نسل‌کشی بین ۸۰۰ تا یک میلیون نفر از مردم روآندا که اغلب آنها از نژاد توتسی بودند کشته می‌شوند

"کف اتاق پر از خون بود. آنها همه، را کشته بودند. همه، به غیر از آن کودک را.

او هنوز روی سینه مادرش بود و داشت پستان مادر مرده‌اش را می‌مکید."

ماری، از بازماندگان نسل‌کشی روآندا

در جریان کلیک

نسل‌کشی سال ۱۹۹۴ روآندا که از آن تحت عنوان تاریکترین فاجعه انسانی نیم قرن گذشته یاد می‌شود، علاوه بر کشته شدن ۸۰۰ هزار مرد، زن و کودک، به ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار زن تجاوز شد.

۲۰ هزار جوان روآندایی که امسال ۲۰ ساله می‌شوند، فرزندان آن تجاوز جنسی گسترده‌اند.

"همه می‌گویند 'ببخش و فراموش کن'. چطور می‌توانم فراموش کنم وقتی حتی یکی از آن مردها مجازات نشده است. چطور می‌توانم بگذرم وقتی هر روز آن مردها را می‌بینیم که آزادنه در خیابان‌های محله راه می‌روند. نه! من نمی‌توانم فراموش کنم."

با گذشت بیست سال از این واقعه، هنوز بسیاری از این مادران با دیدن فرزندانشان، نمی توانند آنها را دوست بدارند.

ولنتینا یکی از این زنان است.

"کشتار در خارج و داخل منطقه امن ادامه می‌یابد ۱۳-۱۴ ژوئیه ۱۹۹۴ از مرزهای روآندا و زئیر (جمهوری کنگو) گزارش می‌شود که در هر ساعت ۱۲ هزار پناهجو روآندا را ترک می‌کنند"او در مستند کلیک

پیامدهای عمدی در حالی که دختر اولش را در آغوش گرفته و دختر دومی که حاصل آن تجاوز است کمی عقب‌تر از این دو به دیوار تکیه داده، می‌گوید: "شاید یک روز اون دختر را دوست بدارم. شاید یک روز او را فرزند خودم بدانم. اما فعلا نه. دختر اولم را خیلی دوست دارم، چرا که او حاصل عشقی است که میان من و پدرش وجود داشت. اما این دختر دوم، ناخواسته است.

من هیچ وقت او را دوست نداشتم."

در مستند پیامدهای عمدی، کلیک

جاناتان تورگوونیک، عکاس و فیلمساز با زنانی گفتگو می‌کند که سالها پس از واقعه نسل‌کشی، همچنان با مصائب آن به طور روزانه دست و پنجه نرم می‌کنند.

برای بعضی از آنها همچون سیلوینا موضوع حتی فراتر از زندگی با ثمره و خاطره تلخ یک تجاوز است.

"بعد از نسل‌کشی، بچه‌های زیادی بودند که من باید سرپرستی‌شان می‌کردم. برادران و خواهران من همه کشته شده بودند اما بعضی از فرزندانشان زنده بودند. دختر خودم هم بود. روی هم، هفت کودک بودند که باید از آنها مراقبت می‌کردم.

"۲۰ هزار جوان روآندایی که امسال ۲۰ ساله می‌شوند، فرزندان آن تجاوز جنسی گسترده‌اند."همه می‌گویند 'ببخش و فراموش کن'"من مادرشان، پدرشان، خاله‌شان، عموی‌شان ... من همه کس آنها هستم. برای همین است که آنها دوست ندارند باور کنند به ویروس اچ.آی.وی / ایدز آلوده شده‌ام. مردی که به من تجاوز کرد، این ویروس را وارد بدنم کرد."

بسیاری از شبه نظامیان هوتو که در جریان این نسل‌کشی به زنان نژاد توتسی تجاوز می‌کردند، حامل ویروس اچ آی وی/ایدز بودند و آن را به زنان قربانی هم منتقل کردند. در حقیقت، حدود ۷۰ درصد از ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار زنی که طی ۱۰۰ روز نسل‌کشی روآندا مورد تجاوز قرار گرفتند اکنون با ویروس اچ آی وی/ایدز زندگی می‌کنند.

عشق 'ناگسستنی' مادر به فرزند

ماری، یکی از دیگر از قربانیان در این کلیک

مستند می‌گوید در روزهای نخست نسل‌کشی، بعد از این که شبه نظامیان به او تجاوز می‌کنند، به خانه عمویش پناه می‌برد.

اما چند روز بعد لشکر هوتوها به سراغ آن خانه هم می‌روند.

"همه را کشتند. عمو، عمه و هر کس در خانه بود را کشتند. من زیر تخت خواب پنهان شده بودم. آنها عمه مرا کشته بودند و کودکش را روی سینه‌اش قرار داده بودند.

"چطور می‌توانم بگذرم وقتی هر روز آن مردها را می‌بینیم که آزادنه در خیابان‌های محله راه می‌روند"اتاق پر از خون بود. پر از اجساد سلاخی شده مردگان. به غیر از آن کودک که داشت از پستان مادر مرده‌اش شیر می‌مکید."

ماری بعد از ترک شبه نظامیان از خانه عمویش بیرون زد اما کمی بعد شبه نظامیان هوتو دوباره او را یافتند.

"یکی از سربازها من را به داخل چمن‌زار برد تا بکشد اما گفت: 'نمی توانم تو را بکشم. فقط چند فشنگ برایم مانده و قرار است بجنگیم. دلیلی نمی‌بینم که آنها را حرام تو کنم’".

ماری به درون گور دسته‌جمعی انداخته شد تا همانجا بمیرد اما روز بعد یک شبه نظامی دیگر او را پیدا کرد.

ماری از او جرعه‌ای آب خواست. در عوض، آن شبه نظامی ماری را مجبور کرد تا لیوانی پر از خون 'برادران هم نژادش' را بنوشد. چند روز بعد ماری متوجه شد که حامله شده است.

"پدرم می گوید این کودک بد است. ایل و تبارش بد است. اقوام این کودک بودند که اعضای خانواده ما را کشتند.

"نه! من نمی‌توانم فراموش کنم."با گذشت بیست سال از این واقعه، هنوز بسیاری از این مادران با دیدن فرزندانشان، نمی توانند آنها را دوست بدارند.ولنتینا یکی از این زنان است"حتی یک دلیل هم وجود ندارد که من به خاطرش این کودک را دوست بدارم. اما می‌دانید چیست. وقتی با خودم فکر می‌کنم می‌بینم این کودک گناهی نکرده. این را نمی‌توانم به خانواده‌ام بگویم. برای همین هم هر وقت بر سر این دو راهی می‌مانم.

به بالشم پناه می‌برم و همانجا آرام اشک می‌ریزم و غمم را برای خودم نگه می‌دارم. بگذار چیزی به تو بگویم که هیچ وقت به خانواده‌ام نگفته‌ام. من عاشق فرزندم هستم."

ماری از قربانیان نسل‌کشی روآندا به همراه دخترش (راست)

جامعه جهانی روآندا را فراموش کرد

روآندا امسال در حالی بیستمین سالگرد کلیک

نسل‌کشی ۱۹۹۴ را برگزار می‌کند که هنوز بسیاری از فعالان صلح، سازمان ملل متحد و جامعه جهانی را مقصر اصلی این واقعه تاریک می‌دانند.

نسل‌کشی روآندا را بسیاری هم وزن قتل عام یهودیان در خلال جنگ جهانی دوم می‌دانند و برخی حتی آن را سیاه‌تر از اعمال نازی‌ها ارزیابی می‌کنند چرا که معتقدند نسل‌کشی روآندا، نه در نیمه نخست قرن بیستم، که در سال ۱۹۹۴ روی داد. در روزگاری که سازمان ملل متحد، آمریکا و دیگر کشورهای غربی، قابلیت جلوگیری از این خون‌ریزی گسترده را داشتند.

کوفی عنان، دبیرکل سابق سازمان ملل متحد در این باره گفته است: "در لحظه‌ای که مردم روآندا به شدت نیازمند کمک جامعه‌جهانی بودند، دنیا از روآندا روی برگرداند."

آیروین کاتلر، نماینده لیبرال پارلمان کانادا و استاد حقوق دانشگاه مک‌گیل است

آیروین کاتلر، نماینده لیبرال پارلمان کانادا و استاد حقوق دانشگاه مک‌گیل، می‌گوید: "همه ما می‌دانیم که آن فاجعه قابل پیشگیری بود."

آقای کاتلر اوایل ماه مارس گذشته به روزنامه کانادایی کلیک

گلوب اند میل گفت: "آنچه نسل‌کشی روآندا را غیرقابل توصیف می‌کند این واقعیت است که می‌شد از وقوع آن جلوگیری کرد.

"او در مستند کلیک پیامدهای عمدی در حالی که دختر اولش را در آغوش گرفته و دختر دومی که حاصل آن تجاوز است کمی عقب‌تر از این دو به دیوار تکیه داده، می‌گوید: "شاید یک روز اون دختر را دوست بدارم"هیچ‌ کس نمی‌تواند بگوید که ما نمی‌دانستیم. ما می‌دانستیم اما کاری نکردیم."

ژنرال بازنشسته کانادایی رمئو دالائیر که اکنون سناتوری برجسته در پارلمان کانادا است، روز هفتم آوریل سال ۱۹۹۴ در کیگالی بود. او فرمانده نیروهای سازمان ملل متحد در روآندا بود. سرهنگ دالائیر در روزهای نخست نسل‌کشی همچون سایر نیروهای خارجی مستقر در روآندا فرمان ترک خاک این کشور را دریافت کرد. اما شخصا تصمیم گرفت که از فرمان سرپیچی کند و در روآندا بماند.

تلاش‌های او برای توقف خونریزی و نجات صدها نفر از مردمان توتسی در جریان نسل‌کشی، بعدها مورد تقدیر سازمان ملل متحد و نهادهای بین المللی قرار گرفت.

به اعتقاد کسانی چون ژنرال رمئو دالائیر 'جامعه جهانی' که این روزها می‌خواهد در همه جای دنیا دموکراسی و صلح برپا کند، آن روزها در کمال خونسردی نشست و نظاره کرد.

به نظر او نسل‌کشی روآندا آخرین نسل کشی نیست و اگر 'جامعه جهانی' به وقایع جاری در جمهوری آفریقای مرکزی توجه نکند، نسل کشی دیگری در راه است.

'نسل‌کشی دیگری در راه است؟'

کتاب معروف رمئو دالائیر تحت عنوان دست دادن با شیطان یکی از اسناد مهم مربوط به نسل کشی روآندا محسوب می‌شود

ژنرال دالائیر بعد از بازنشستگی همچنان به فعالیت‌های خود در آفریقا ادامه داد. او اکنون برای رهایی کلیک

کودک سربازها در آفریقا از چنگال گروه‌های پیکارجو تلاش می‌کند.

وی روز ۲۱ مارس گذشته به روزنامه کانادایی کلیک

استار گفت: "اجازه دهید آنچه این روزها در جمهوری آفریقای مرکزی می‌گذرد را بی ارتباط به آنچه ۲۰ سال پیش در روآندا رخ داد نپنداریم. به خدمت گرفتن کودک سربازها می تواند ارکان یک جامعه را بلرزاند. آنها کودکان را مجبور به مصرف مواد مخدر می‌کنند و بعد از آن شما نمی‌دانید که یک کودک سرباز چه‌ها که نمی‌تواند بکند.

"برای بعضی از آنها همچون سیلوینا موضوع حتی فراتر از زندگی با ثمره و خاطره تلخ یک تجاوز است."بعد از نسل‌کشی، بچه‌های زیادی بودند که من باید سرپرستی‌شان می‌کردم"این می‌تواند وضع را بدتر کند به نسل‌کشی بینجامد."

در ماه دسامبر گذشته درگیری میان مسلمانان و مسیحیان جمهوری آفریقای مرکزی کلیک

خبرساز شد.

در پی انتشار اخبار مربوط به کشتارهای قومی و مذهبی در آفریقای مرکزی، فرانسه ۲۰۰۰ نفر و اتحادیه کشورهای آفریقایی ۶۰۰۰ سرباز صلحبان به این کشور اعزام کردند تا از وقوع درگیری‌های بیشتر میان مسیحیان و مسلمانان جلوگیری کنند. اتحادیه اروپا نیز وعده داده است که ۱۰۰۰ نیروی نظامی برای برقراری صلح به این منطقه آفریقا اعزام کند اما بحران اوکراین و شبه جزیره کریمه، عملیاتی شدن این تصمیم را به تاخیر انداخته است.

با وجود این، به نظر ژنرال دالائیر که اوضاع آفریقا را به دقت زیر نظر دارد، این تعداد نیروی صلحبان برای جلوگیری از یک نسل کشی دیگر کافی نیست. او به تازگی از دولت کانادا خواسته تا با پیوستن به نیروهای صلحبان در آفریقای مرکزی از وقوع یک نسل‌کشی دیگر پیشگیری کند.

ولنتینا یک دختر از شوهرش دارد و یک دختر دیگر که حاصل تجاوز شبه نظامیان هوتو در جریان نسل‌کشی سال ۱۹۹۴ روآندا است

بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد، روز شنبه (پنجم آوریل) از رهبران آفریقای مرکزی خواست برای جلوگیری از یک نسل‌کشی دیگر اقدام کنند. او که پیش از سفر به کیگالی و حضور در مراسم بیستمین سالگرد نسل کشی روآندا در دیداری غیرمنتظره به بنگویی، پایتخت آفریقای مرکزی سفر کرده بود خواستار حضور ۱۲ هزار نیروی صلحبان به منظور کنترل اوضاع در آفریقای مرکزی شد.

آفریقای مرکزی از زمان برکناری فرانسوآ بوزیزیه، رئیس جمهوری این کشور، توسط شورشیان صحنه درگیری‌های مذهبی میان مسلمانان و مسیحیان بوده است.

شورشیانِ عمدتا مسلمان سِلِکا که ابتدا میشل جوتودیا را به قدرت رساندند، به آزار و اذیت مسیحیان متهم شده‌اند و پس از آن گزارش شد مسیحیان گروهی به عنوان نیروهای "ضد بالاکا" برای دفاع از خود تشکیل داده‌اند که بیشتر آنها به آقای بوزیزیه وفادارند.

معنی بالاکا در زبان محلی، قمه یا قداره است.

همان سلاحی که شبه نظامیان در نسل‌کشی روآندا برای قتل عام از آن استفاده می‌کردند.

بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد، امروز (دوشنبه هفتم آوریل - ۱۸ فرودین) در کیگالی و در مراسم بیستمین سالگرد نسل‌کشی روآندا کلیک

گفت: "سازمان ملل متحد هنوز از بابت این که نتوانست از این نسل‌کشی پیشگیری کند شرمگین است."