زمزمه نامزدی «بهار عربی» برای جایزه صلح نوبل امسال

در حالی که کمیته نروژی اعطای صلح نوبل هنوز فهرست رسمی نامزدهای امسال دریافت این جایزه مهم را منتشر نکرده‌است، زمزمه‌های اعطای آن به «بهار عربی»، با گذشت هر روز قوی‌تر به گوش می‌رسد.در حالی که کمیته نروژی اعطای صلح نوبل هنوز فهرست رسمی نامزدهای امسال دریافت این جایزه مهم را منتشر نکرده‌است، زمزمه‌های اعطای آن به «بهار عربی»، با گذشت هر روز قوی‌تر به گوش می‌رسد. «بهار عربی»  با آتش‌سوزی محمد بوعزیزی، جوان ۲۷ ساله فارغ‌التحصیل دانشگاه در شهرک گمنام «سیدی بوزید» در تونس آغاز شد و بسیار زود به گریز رئیس جمهوری این کشور انجامید و بلافاصله بر حکومت به ظاهر پرقدرت حسنی مبارک در مصر نیز اثرات غیرقابل تصوری گذاشت و با سپری شدن تنها چند هفته، موجب سرنگون شدن نظام سی ساله مبارک گردید. «بهار عربی» خیزش‌های گسترده‌ای را در بحرین، یمن، لیبی و سوریه موجب شده است؛ در لیبی خیزش‌ها سریعاً به مداخله نظامی ناتو منجر شد و طومار حکومت ۴۲ ساله سرهنگ معمر قذافی را ظاهراً بسته‌است هرچند که جنگ‌های هشت‌ماهه لیبی هنوز کاملاً مغلوبه نشده‌است. «بهار عربی» در بحرین، نیروهای نظامی عربستان را به یاری سربازان بحرینی کشاند اما در یمن و سوریه همچنان تلاش گسترده مردم برای برافکندن نظام حاکم ادامه دارد. بی‌تردید بیشترین قربانی «بهار عربی» را ملت سوریه پرداخته‌است که با دادن دست‌کم ۲۷۰۰ قربانی و متحمل شدن فجایعی هولناک، همچنان از تلاش بازنایستاده است حتی اگر بشار اسد پنج‌شنبه این هفته در دیدار با سلیم الحص، نخست‌وزیر اسبق لبنان، مدعی شد که «اغتشاشات به پایان رسیده و ثبات کامل به کشور بازگشته‌است».

"«بهار عربی» در بحرین، نیروهای نظامی عربستان را به یاری سربازان بحرینی کشاند اما در یمن و سوریه همچنان تلاش گسترده مردم برای برافکندن نظام حاکم ادامه دارد"«بهار عربی» بر کشورهای دیگری مانند اردن، عربستان سعودی و الجزایر اثرات مهمی داشت هرچند که حاکمان پیشین برقرار مانده‌اند اما ناچار به پذیرش خواسته‌های مهم مردمی شده‌اند و تغییرات عمده‌ای در عملکرد خود داده و از شیوه‌های خودکامگی تا اندازه‌ای دور شده‌اند؛ بیشترین تغییرات مثبت در این راستا در اردن صورت گرفته‌است. هرچند که برخی احتمال می‌دهند تشکل دفاع از حقوق انسانی مرتبط  با افغانستان و حتی اتحادیه اروپا امسال از بخت بیشتری برای دریافت نوبل صلح برخوردارند اما اعلام «بهار عربی» به عنوان سزاوار جایزه صلح نوبل امسال، طرفداران در خور توجهی یافته‌است که آن‌ها می‌گویند روز هفتم اکتبر که فهرست رسمی نامزدهای نوبل صلح در نروژ اعلام شود، «بهار عربی» باید گل سرسبد این فهرست باشد. یک و نیم میلیون دلار را به چه کسی بدهند؟ بیتس گیل، رئیس مؤسسه بین‌المللی پژوهش‌های صلح در استکهلم، در مورد نامزد شدن «بهار عربی» به عنوان شایستهٔ دریافت نوبل صلح، به آسوشیتدپرس می‌گوید که بهار عربی ادامه مستقیم تلاش‌های کمیته صلح نوبل برای معطوف کردن توجه اعطای این جایزه به جنبش‌ها و افرادی است که گشاینده راه و عواملی محسوب می‌شوند که موجب تحولات جهانی شوند. اگر این خواسته بیتس گیل عملی شود، معمای پیش روی اعضای کمیته صلح نوبل این خواهد بود که آیا باید فرد یا گروهی از افراد مرتبط با «بهار عربی» را به عنوان برنده اعلام کنند؟ و درحالی که هنوز «بهار عربی» تداوم دارد و این فصل کاملاً به سرنیامده‌است، مبلغ نقدی یک و نیم میلیون دلاری آن را به چه کسی بدهند؟ کریستیان برگ هارپویکن، رئیس مؤسسه مطالعات صلح در اوسلو، که چهره‌ای کلیدی در گمانه‌زنی‌ها درباره برنده جوایز نوبل به‌شمار می‌آید،  می‌گوید که دادن جایزه به فرد مشخصی دشوار است زیرا در بسیاری از راهپیمایی‌ها و تجمع‌هایی که به رقم خوردن سرنوشت کشورهای عربی خاورمیانه و شمال آفریقا منجر شد، معلوم نیست که چه کسی پیشآهنگ و مبتکر اقدامات اعتراضی بود؟ درهمین حال، هارپویکن معتقد است که فعالان مصری اعتراض‌ها مانند ایسرا عبدالفتاح، احمد ماهر و دبیر جنبش «ششم آوریل» که از طریق فیس‌بوک، جوانان مصری را به تظاهرات از سال ۲۰۰۸ فرا می‌خواندند، بیش از هرکسی سزاوار جایزه صلح نوبل هستند و به گفته هرپویکن، «سهم بزرگی  در سامان دادن تظاهرات؛ چه در اینترنت و چه در خیابان، داشته‌اند». نامزد دیگری که نامش به عنوان چهره نماد اعتراض‌های «بهار عربی» مطرح شده‌است، وائل غُنیم است که مدیر بازاریابی گوگل در خاورمیانه و شمال آفریقا بود.

وائل غُنیم اوائل سال ۲۰۱۱ پس از آن که جرئت کرد در توئیتر خود مطالبی را علیه حکومت حسنی مبارک بنویسد، از سوی نیروهای نظام پیشین دستگیر شد؛ انقلاب مصر بیش از هرکس دیگری با نام و چهره او شناخته می‌شود. نام خانم لینا بن مهنّی نیز که از منتقدان حکومت تونس پیش از برافتادن حکومت بن علی بود و اعتراض‌هایش را با امضای «دختر تونسی» در فیس‌بوک می‌نوشت، نام داغ دیگری در بورس گمانه‌زنی‌های دریافت جایزه صلح نوبل امسال است. در همین حال محمد بوعزیزی، دانش‌آموخته بیکار تونسی که با چرخ دستی‌اش سبزی می‌فروخت و پس از درگیری با یک پلیس زن که به او برای بستن چرخ دستی‌اش اخطار داد، آتش‌سوزی کرد و پس از مدتی کوتاه جان داد، نمی‌تواند نامزد دریافت نوبل باشد زیرا رسم است که نوبل صلح به افراد درگذشته اعطاء نمی‌شود. نامی که با «بهار عربی» ارتباط مستقیم ندارد اما اقدامات او در وزیدن نسیم این «بهار» بی‌تردید نقش داشته است؛ جولیان آسانژ، بنیانگزار وب‌سایت افشاگر ویکی‌لیکس است که وی نیز به عنوان نامزد دریافت جایزه صلح نوبل مطرح است. آسانژ فردی است که با افشای هزاران سند محرمانه آمریکایی، به مردم کشورهای عربی به‌ویژه ثابت کرد که حاکمان آن‌ها تا چه حد بی‌اختیار  و بی‌اراده هستند.

"نامزد دیگری که نامش به عنوان چهره نماد اعتراض‌های «بهار عربی» مطرح شده‌است، وائل غُنیم است که مدیر بازاریابی گوگل در خاورمیانه و شمال آفریقا بود"در همین حال، بورس‌بازان نوبل بخت جولیان آسانژ را چندان زیاد نمی‌دانند زیرا پرونده اتهامات جنسی علیه او در سوئد همچنان گشوده‌است و با افشاگری‌هایش منابعی را در آمیکا که دراین اقدام به او کمک بسیاری کردند، به خطر انداخته‌است و به این خاطر این کار او از صلح و ثبات به دور است. دو سال پیش اعطای جایزه صلح نوبل به باراک اوباما که تازه یک سال پیش از آن از گمنامی به تکیه زدن بر مسند ریاست‌جمهوری آمریکا رسیده بود، موجب شگفتی عمیق خود اوباما و انتقادهای زیادی از کمیته اعطای نوبل شد. افتخار ایرانی‌ها به این است که شیرین عبادی در سال ۲۰۰۳ تنها ایرانی بوده که در تاریخ یکصد و ده ساله نوبل تا کنون به دریافت جایزه نوبل صلح نائل شده‌است. «بهار عربی» درحالی به عنوان یکی از نامزدهای قوی دریافت امسال نوبل صلح مطرح است که افرادی مانند نخست‌وزیر اسرائیل از مدت‌ها پیش اصطلاح «زمستان ایرانی» را بر سر زبان‌ها انداخته و هشدار داده‌است  که مبادا «بهار عربی» به زمستان ایرانی تبدیل شود و نتایج تلاش‌های دموکراسی‌خواهانه مردم این کشورها موجب شود که حکومت افراطی مانند ایران بر سر کار آید. اما نخست‌وزیر اسرائیل در این هشدار دادن‌ها تنها نیست؛ جواد نوری المالکی، نخست‌وزیر عراق نیز این هفته هشدار داد که «بهار عربی» چندان موفق نیست و به‌خاطر زیان‌ها و مخاطرات جدی که ایجاد کرده، دارد رنگ و روی «خزان عربی» به خود می‌گیرد.