نگاهی به آثار نگار احکامی، نقاش ایرانی - آمریکایی در نیویورک

آلبوم عکس: آثار نگار احکامی

• خانواده پویا
• آب گل آلود
• خانم کلاوز
• احاطه در صدا
• ورای شادی دوریس دوک
• جفت

نمایشگاه جدید «مصرف» اثر نگار احکامی، هنرمند ایرانی - آمریکایی، گره خوردگی میان انسان جهانی است که به تخریب محیط زیست می پردازد و هنر معاصر ایرانی که در رنگ سرامیک سفید و آبی و طرح های مینیاتور غوطه ور است.

آب یکی از عناصر اصلی این آثار را که نماد محیط زیست است، تشکیل می دهد، فرم کار میان آبستره، هنر مدرن معاصر و تزیینی در نوسان است.

مجموعه آثار جدید نگار احکامی نقاش مقیم نیویورک در نگارخانه لیلا هلر تا ششم ماه ژوییه ادامه خواهد داشت.

اما او و آثارش تبلور شرایط تاریخی است که بین ایران و آمریکا در سه دهه گذشته در جریان است. واکنش نگار احکامی به این شرایط دشوار، ویژگی خاصی به آثارش داده که او را از هنرمندان همنسلش جدا می سازد.

نگار احکامی در سال ۱۹۷۱ در بالتیمور آمریکا متولد شد. در کودکی به ایران رفت و آمد می کرد. ذهن کودکانه نگار از زیبایی های هنر ایرانی مثل فرش، سفالگری، خط نقاشی، منیاتور و معماری متاثر بود، اما دوران کودکی او در آمریکا همزمان با گروگانگیری کارکنان سفارت آمریکا در ایران شد.

رسانه های آمریکا تصویری متفاوت از ایران و مردم این کشور را نشان می دهند؛ رفیق دوران کودکی نگار به خاطر اینکه متوجه شده بود که او ایرانی است، دوستی اش با نگار را به هم زد.

آثار نقاشی نگار احکامی تا مدتها درگیر بازسازی و رهایی از این تصاویر رسانه ای بود. ضربه دوم با حوادث ۱۱ سپتامبر به وقوع پیوست، که خاورمیانه با تروریسم مرتبط دانسته شد و در نتیجه شاهد واکنش نگار در آثارش به خاطر حساسیت های هنرمدانه او هستیم.

اکنون با گذر سالها شاهد آنیم که آثار این هنرمند با نمایشگاه «مصرف» تا حد زیادی از این درگیری ها رهایی یافته است.

نگار احکامی: هنر ایرانی به من اجازه می دهد که خود را از ارزشهای سنتی غربی که برای من خسته کننده است آزاد کنم و فرهنگ غربی به من آزادی می دهد که خود را از عناصری از فرهنگ ایرانی آزاد سازم

نگار احکامی با تحصیل در دانشگاه کلمبیا با زبان ها و فرهنگ های گوناگون خاورمیانه آشنا شد و بعد در رشته حقوق در دانشگاه جورج تاون به تحصیل پرداخت اما پس از مدت کوتاهی کار در این رشته، وکالت را به کلی رها کرد و تمام وقت خود را صرف نقاشی کرد.

گفتگوی زیر به مناسبت برگزاری نمایشگاه جدیدش در نیویورک انجام شده است.

نام نمایشگاه شما نشان از دغدغه ای جهانی دارد: مصرف به عنوان پدیده ای که همه انسان ها امروز درگیر آن هستند.

"واکنش نگار احکامی به این شرایط دشوار، ویژگی خاصی به آثارش داده که او را از هنرمندان همنسلش جدا می سازد.نگار احکامی در سال ۱۹۷۱ در بالتیمور آمریکا متولد شد"علت انتخاب این نام چیست؟

با اینکه این آثار هر کدام معنا و مضمون خاصی دارد ولی از نظر زیبایی شناسی با هم در پیوند ارگانیک اند. یک بخشی از آن به آب به عنوان منبعی برای مصرف بر می گردد. عادت مصرف باعث پدیده هایی مثل تغییر آب وهوا، سیل و سیلاب می شود و در این آثار نیز تکیه افراد به این عادات پدیدار می شود. به علاوه، مصرف در بعد لذت بردن، احساسات و زیاده خواهی نیز در جامعه وجود دارد.

اما در پیوند با ایران در همین مجموعه، برخی از آثار من به مصرف تصاویر رسانه ای برمی گردد. وقتی شما در آمریکا زندگی می کنید، مورد بمباران تصاویر رسانه ای و خبری قرار می گیرید.

در طی سی سال و اندی، این تصاویر روی درک مردم غرب از ایران تاثیر گذاشته. بنابراین مصرف می تواند در تخریب تصویر از یک محل یا حتی تصویر از خود نیز تاثیر بگذارد.

روند خلق آثار به چه شکل انجام می گیرد؟

این یک روند بسیار ارگانیک و خودبخودی است. سبک کار من اکسپرسیونیست - آبستره است که پروسه ای اتفاقی، ناگهانی و تصادفی است. وقتی بوم در مقابل من است رابطه با آن احساسی است و با بوم به عنوان یک ابزار بیان ارتباط برقرار می کنم. این گونه نیست که برای هر تابلو طرح خاص از پیش تعیین شده ای بریزم.

"علت انتخاب این نام چیست؟با اینکه این آثار هر کدام معنا و مضمون خاصی دارد ولی از نظر زیبایی شناسی با هم در پیوند ارگانیک اند"ولی در انتها همه این آثار با همدیگر از زاویه زیبایی شناسی واحد و مرتبط اند. محتوا نیز هم اجتماعی است و هم فردی است. وقتی در آتلیه هستم، به نوعی دنیای اطرافم را به دنیای فردی خودم پیوند می زنم.

نقاشی های پیشین شما بیشتر تحت تاثیر وقایع اجتماعی وسیاسی بود که به ویژه در سی و اندی سال پیش در ایران اتفاق می افتاد. آثار نمایشگاه «مصرف» از دغدغه های سیاسی فاصله گرفته.

بله موافقم.

رنگ آثار جدید من کمتر سیاسی است. من برای سال ها مواجه با کلیشه های و تفسیرهای پر از سوء تفاهم در مورد مردم ایران بودم و این با دوران کودکی من پیوند عمیقی داشت. نه تنها آمریکایی ها، بلکه حتی افراد تحصیل کرده غیر آمریکایی در این کشور این ذهنیت پر از سوء تفاهم را به خاطر تصاویر غیر واقعی از ایران داشتند. به هرحال فرهنگ ایرانی در این سی سال بسیار رنگ و بوی سیاسی گرفته است و این تحریف در آثار من نیز بازتاب داشت.

اما در سالهای اخیر برای خود من اتفاقاتی افتاد، شاید آن انرژی مبارزه را دیگر تنها نداشتم. از سویی خودم نیز خانواده تشکیل دادم و دو کودک خردسال دارم و درگیر مشکلات خودم بودم.

"عادت مصرف باعث پدیده هایی مثل تغییر آب وهوا، سیل و سیلاب می شود و در این آثار نیز تکیه افراد به این عادات پدیدار می شود"از سوی دیگر انعکاس مشکلات در سطح جهانی و انسانی و نه فقط در پیوند با ایران در آثارم تبلور یافت.

به علاوه، گفتمان در پیوند با ایران در کشور آمریکا تغییر اساسی پیدا کرد و دیگر نیاز به درگیر شدن با آن را نمی دیدم. تصاویر رسانه ای در مورد ایران نیز دگرگون شده بود. اگر به دهه ۹۰میلادی نگاه کنیم، تنها چند هنرمند در آمریکا بودند که این سوء تفاهم از تصاویر تحریف شده در ایران را که در آن دوران برایم بسیار ناامید کننده بود، در آثار خود بیان می کردند و من یکی از آنها بودم. اما در شرایط فعلی دهها هنرمند و نقاش هستند که به این موضوعات می پردازند.

بن مایه آثار من هرگز سیاسی نبوده است. بلکه گفتگو با هنری بود که بسیار آن را دوست داشتم، یعنی هنر ایرانی.

و خب حالا می توانم به موضوعاتی بپردازم که به آن علاقمندم- مثل انسان و دغدغه های انسان بطور کلی و نه فقط انسان ایرانی.

نام اثر: ورای شادی دوریس دوک

یکی از تابلوی های شما «در ورای شادی دوریس دوک» نام دارد. حرکت و مجموعه رنگ های آبی، سفید و طلایی شخصیت زن درونی اثر را در هاله ای از طرح های ایرانی و مینیاتور فروبرده، چرا دُریس دوک؟

خانه‌ دوریس دوک در هونولولو، مکانی برای مجموعه آثاری است که او در ۲۲ سالگی (سال ۱۹۳۵) تا یک سال قبل از مرگش جمع آوری کرده که شامل ۲۵۰۰ شیء شامل آثاری از اسپانیا، مراکش، مصر، سوریه، ایران، آسیای مرکزی، هند و قسمت هایی از آسیای جنوبی است.

دوریس دوک زن ثروتمند و آریستوکرات آمریکایی در اوائل قرن نوزدهم بود. من از او خیلی الهام گرفنه ام. او گردآورنده هنر از ایران، خاورمیانه و هند بود و عاشق اثرهای هنری از این منطقه بود.من فکر می کنم که تاریخ هنر، از زنان الهام زیادی گرفته است.

ریزه کاری و جزئیات از مشخصه های آثار شماست. در اثر «جفت» اما شاهد شکستن تقارن هستیم، چیزی که در آثار نقاشی کلاسیک ایرانی بسیار دیده می شود.

بله جفت اثری آبستره است و تحت تاثیر آثار ایرانی مربوط به قرن ۱۳.

بسیاری از آثار این دوران دارای تقارن است.

"به علاوه، مصرف در بعد لذت بردن، احساسات و زیاده خواهی نیز در جامعه وجود دارد.اما در پیوند با ایران در همین مجموعه، برخی از آثار من به مصرف تصاویر رسانه ای برمی گردد"تقارن برایم جالب ولی در عین حال خسته کننده است. در این اثر تقارن شکسته شده و بسیار تحت تاثیر معماری ایرانی است.

برخی از منتقدان هنری شما را تحت تاثیر آثار هنرمندانی چون هنری ماتیس، گوستاو کلیمت و جکسون پولاک می دانند. نظر شما چیست؟

آثار پولاک، نقاش فرم گرا، با خط نقاشی عربی و ایرانی در پیوندی نزدیک قرار دارد. درست مانند فرشهای ایرانی که شما طرح ها را در همه ابعاد فرش می بینید. هنر ایرانی نیز این گونه در همه ابعاد پخش است.

کارهای من تحت تاثیر این هنر ایرانی است.

آثار من هم انتزاعی، اکسپرسیونیست، غلیظ و متراکم است. علاقه ای به طرح های کامل و از پیش تعیین شده ندارم و شاید از این زاویه آثار من به زیبایی شناسی پولاک نزدیک باشد.

"وقتی آثار کلیمت را تماشا می کنم، فکر می کنم که او باید منیاتورهای ایرانی را دیده باشد"

نگار احکامی

کلیمت کارهای بسیار احساسی و پر از طرح دارد و وقتی آثارش را تماشا می کنم، فکر می کنم که او باید منیاتورهای ایرانی را دیده باشد. چون بسیار در آن دوره مد بود که هنرمندان غربی به هنرمندان غیر غربی چشم می دوختند.

رابطه فشرده ای بین ماتیس و هنر ایرانی وجود دارد. ماتیس از هنرمندان اولیه مدرن بود که با نگاه کردن به هنر ایرانی خود را از هنر سنتی غربی آزاد ساخت و آثار او یک نوع گفتگو بین هنر غربی و هنر ایرانی است.

من هم صد در صد هنرمند ایرانی نیستم، در آمریکا بزرگ شدم و از نظر تصویری با هر دو فرهنگ تصویری ایرانی و آمریکایی بار آمده ام. هنر ایرانی به من این اجازه را می دهد که خود را از ارزشهای سنتی غربی که برای من خسته کننده است آزاد سازم.

"بنابراین مصرف می تواند در تخریب تصویر از یک محل یا حتی تصویر از خود نیز تاثیر بگذارد.روند خلق آثار به چه شکل انجام می گیرد؟این یک روند بسیار ارگانیک و خودبخودی است"از سوی دیگر فرهنگ غربی به من این آزادی را می دهد که خود را از عناصری از فرهنگ ایرانی که برایم نامناسب است آزاد سازم و این تجربه ای منحصربه فرد و ویژه است. من از آثار هنری ماتیس تقلید نمی کنم ولی به هرحال از این تجربه از او الهام گرفته ام.

آب در اسطوره های ایرانی نماد زنانگی است. آناهیتا در اسطوره های کهن ایرانی سمبل الهه آب است. زن و رنگ آبی رنگ از نمادهای برجسته آثار شماست. پیش زمینه استفاده از این رنگ چیست؟

بزرگترین الهام من از سرامیک سفید و آبی از ایران است.

آب های روان در آثار من فراوان موجود است. از سوی دیگر غربی ها رنگ آبی و سفید سرامیک را در پیوند با چینی ها قرار می دهند، ولی ایرانیان پرچم دار این نوع سرامیک هستند، چون چینی ها بخاطر نیاز بازار به گسترش این سرامیک پرداختند. ولی اصل آن از ایران می آید.