اردوغان و مظنون غیرهمیشگی

رجب طیب اردوغان گفته عامل انفجار انتحاری آنکارا شناسایی شده است.

همین هفته پیش بود که هیلاری کلینتون وزیر خارجه آمریکا در مجلس سنای ایالات متحده حاضر شد تا به سئوال سناتور‌ها درباره حمله به کنسولگری آمریکا در بنغازی پاسخ دهد.

شاید یکی از سخت‌ترین سوال‌ها که با عبارت‌ها و جمله‌های مختلف تکرار شد همین بود که آیا سفارتخانه‌های آمریکا در کشورهای مختلف درست محافظت می‌شوند و امن هستند؟

خانم کلینتون خسته و عصبی از سین جیم‌های نمایندگان سنا تاکید کرد که دولت همه تلاشش را برای اتخاذ تمهیدات امنیتی کرده و تا جای ممکن سعی می‌کند اتفاقی که در لیبی افتاد دیگر تکرار نشود.

اما انفجاری که بعد از ظهر روز پنجشنبه در ورودی بخش ویزای سفارت آمریکا در آنکارا رخ داد، به نوعی خلاف حرف های خانم کلینتون بود. حتی برخی از صاحبظران آن را دهن کجی به هیلاری کلینتون تحلیل کردند و به تعبیری طعنه آلود «خوش آمد گویی» به جان کری وزیر خارجه جدید آمریکا خواندند.

به گفته مراجع رسمی ترکیه، عامل این حمله انتحاری به آسانی خود را به ورودی سفارت رسانده و بمب را زیر دستگاه بازدید بدنی منفجر کرده است. حال آنکه این ورودی مشرف به خیابان پاریس، یکی از حساس ترین و امنیتی‌ترین خیابانهای آنکاراست، خیابانی سراسر پر از ماموران امنیتی یونیفرم پوش و لباس شخصی است که هر جنبنده‌ای را زیر نظر دارند.

انفجار در چنین محلی، نه تنها تمهیدات امنیتی آمریکایی‌ها برای سفارتخانه‌های خود، که قدرت دستگاه امنیتی ترکیه را نیز بیش از پیش زیر سوال برده است و می‌تواند دردسر جدیدی برای رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه باشد.

آقای اردوغان در حال اعمال تغییرات وسیعی در سیستم امنیتی کشور و جایگزینی قدیمی تر‌ها با نیروهایی است که به گفته منتقدانش، نه به خاطر تخصصشان که به واسطه نزدیکی

دیدگاه سیاسی و مذهبیشان به شخص نخست وزیر انتخاب می‌شوند.

انفجار در آنکارا می تواند دردسر جدیدی برای رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه باشد.

حدس و گمان درباره عامل انفجار

در این انفجار بر خلاف اتفاق های مشابه، حزب کارگران کردستان (پ. ک. ک) و انشعاب های آن به ته صف مظنونان همیشگی رانده شدند و کسی نامی از آن‌ها نبرد، چراکه شیوه انفجار و محل وقوع آن، توجیه دست داشتن پ.

"ک) و انشعاب های آن به ته صف مظنونان همیشگی رانده شدند و کسی نامی از آن‌ها نبرد، چراکه شیوه انفجار و محل وقوع آن، توجیه دست داشتن پ"ک. ک را سخت می‌کرد.

مدتهاست که پ ک ک نه از عملیات انتحاری که از بمب گذاری به روش کنترل از راه دور استفاده می‌کند و غالباً هدف حمله‌هایش محدود به نیروهای پلیس و ارتش است.

در ادامه بحث و گمانه زنی‌ها که طیف وسیعی از گروه‌های مخالف آمریکا، از شاخه القاعده در ترکیه تا گروه‌های چپگرا را در برمی گرفت، طولی نکشید که نام جبهه نجات خلق انقلابی (دوریمجی خلق قورتولوش جبهه سی) به عنوان عامل انفجار به میان آمد.

رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه، در مصاحبه‌ای تلویزیونی گفت که عامل انفجار انتحاری از روی خالی که بر سرش داشته شناسایی شده اما او فعلاً تا نتیجه آزمایش دی ان‌ای نیامده، نامش را اعلام نمی‌کند. با این حال رسانه‌ها، نام و مشخصات کامل این فرد را به عنوان یکی از اعضای جبهه نجات خلق انقلابی اعلام و حتی عکس و سوابق او را هم منتشر کردند.

جبهه نجات خلق انقلابی که نامش اولین بار اوایل دهه نود میلادی شنیده شد، بازمانده استحاله و تصفیه‌های درونی جریان چپ ترکیه پس از فروپاشی شوروی است که گروههای تندرو چپ سلاح را زمین می‌گذاشتند و شیوه فعالیت سیاسی مسالمت آمیز پیشه می‌کردند، مخالفان تغییر شیوه هم انشعاب می‌زدند و گروههای جدید تشکیل می‌دادند. بدین ترتیب از دل جنبش راه چپ که یادگار اوج مبارزات جوانان چپگرا در دهه هفتاد میلادی بود، سازمان انقلابی چپ بیرون آمد و باز هم از درون این سازمان، جبهه نجات خلق انقلابی رویید که هنوز به مبارزه مسلحانه برای برپایی نظامی مارکسیست - لنینیستی در ترکیه باور دارد.

این گروه تاکنون عملیات مختلفی علیه مواضع آمریکا در ترکیه و گروه‌ها و سازمانهایی که رابطه نزدیک با آمریکا داشتند، طرح ریزی و اجرا کرده که بیشتر آن‌ها تا حدی موفقیت آمیز بوده است، از جمله بمب گذاری در بیش از بیست مرکز نظامی و فرهنگی آمریکا و بخش لجسیتیکی ناتو در ترکیه، همزمان با شروع جنگ اول خلیج فارس که در این حملات دو تن از نفرات نظامی آمریکا کشته شدند.

یازدهم سپتامبر سال گذشته میلادی نیز حمله انتحاری ابراهیم جقه دار از اعضای این گروه به یکی از مراکز اصلی پلیس ترکیه در محله سلطان غازی استانبول، باعث کشته شدن یک پلیس و زخمی شدن هفت نفر شد. البته در مقابل، نیروهای امنیتی و پلیس ترکیه هم هر از گاهی عملیاتی علیه این حزب ترتیب داده است که آخرین آن‌ها اوایل سال میلادی جاری بود که در هفت استان ترکیه به طور همزمان انجام شد و طی آن هشتاد و پنج نفر از جمله پانزده وکیل دادگستری دستگیر شدند که به پرونده‌های فعالان چپ رسیدگی می‌کردند.

ناگفته نماند که این گروه را ترکیه، آمریکا، بریتانیا و اتحادیه اروپا در فهرست گروههای تروریستی قرار داده‌اند.

اما عملیات تازه‌ای که به این گروه نسبت داده شده، در شرایطی رخ می‌دهد که باز هم اندیشه و آرمان چپ میان جوانان ترکیه رو به رشد گذاشته است. بخشی از این اقبال جوانان به چپ ناشی از رشد احساسات ضدآمریکایی در نتیجه سیاست‌های ایالات متحده در خاورمیانه است و همراهی ترکیه با این سیاست‌ها این احساسات را جریحه دار‌تر هم کرده است. عامل دیگری نیز که نمی‌توان نا‌دیده گرفت سریالهای تلویزیونی سالهای اخیر در مورد جنبش چپ دهه هفتاد و هشتاد ترکیه است سازندگان آن‌ها خود از بازماندگان چپگرایان آن دوره‌اند.
دستاویز اردوغان برای طعنه به خبرنگاران

در مقابل همه این‌ها، رجب طیب اردوغان قرار دارد که این روز‌ها به خاطر گزارشهای سازمانهای حقوق بشری درباره وضعیت نامطلوب آزادی بیان و محدودیت رسانه‌ها در ترکیه، در هر جلسه خبری با سوالی مرتبط با این انتقاد‌ها مواجه می‌شود. انفجار آنکارا برای او فرصتی بود تا غنیمت بشمرد و از عملکرد نیروهای امنیتی ترکیه و بازداشتهای گسترده فعالان رسانه و وکلا در سالهای اخیر به اتهام تلاش برای ایجاد ناامنی و براندازی دولت، دفاع کند.

او در مصاحبه‌ای تلویزیونی با قدردانی از عملیات اخیر پلیس علیه جبهه انقلابی نجات خلق گفت: «بعضی‌ها اسم خود را وکیل گذاشته‌اند اما یازده وکیلی که در خانه‌ای تیمی دستگیر شده‌اند در حال سوزاندن بعصی مدارک مهم از مجرمان چپگرا و از بین بردن اطلاعات آن‌ها در کامپیوتر‌ها بودند و خود کار خلاف قانون می‌کردند. حالا آنهایی که به دادخواهی ایشان به پا خاسته‌اند خود ببینند که با چه گروه‌ها و کسانی طرفند.

سازمان گزارشگران بدون مرز ترکیه را بزرگ‌ترین زندان روزنامه نگاران نام نهاده و مخالفان آقای اردوغان به طعنه می‌گویند که در دوران حکمرانی او، بیش از نیمی از روزنامه نگاران یا راهی حبس شده‌اند یا هر روز به اتهامهای مختلف روانه دادگاهند.

آقای اردوغان هم با مرتبط ساختن انفجار آنکارا با این انتقاد‌ها جواب طعنه منتقدان را چنین داد: هر کس یک کارت خبرنگاری از جایی تهیه کرده اسم خود را خبرنگار گذاشته است.

"بخشی از این اقبال جوانان به چپ ناشی از رشد احساسات ضدآمریکایی در نتیجه سیاست‌های ایالات متحده در خاورمیانه است و همراهی ترکیه با این سیاست‌ها این احساسات را جریحه دار‌تر هم کرده است"چه بسا مظنون بمب گذاری هم با همین کارت‌ها از درب پرسنل عبور کرده و خود را به داخل سفارت رسانده است. می‌گویند ما خبرنگاران و وکلا را در بند کرده‌ایم اما‌‌ همان طور که وزیر دادگستری‌ام و خودم بار‌ها گفته‌ایم باید بار دیگر تاکید کنم که نصف بیشتر دستگیرشدگان عضو همین جبهه آزادی خلق انقلابی بودند و بقیه هم با پ ک ک کار می‌کنند. حالا اگر از جیب بمبگذار امروز کارت خبرنگاری دربیاید لابد خواهند گفت او هم خبرنگار بوده و فعان خواهند کرد که خبرنگار به چنین روزی افتاده است.
شاید آقای اردوغان بتواند در مقابل منتقدانش چنین با طعنه سخن بگوید اما در عمل، او با چالش امنیتی تازه‌ای روبروست. او تاکنون برای تضمین بقای اسلامگرایان بر قدرت، از سویی با راست‌های ملی گرا و سکولار دست به گریبان بوده و از سوی دیگر به دنبال چاره اندیشی برای حل مسئله کرد‌ها و چریکهای پ ک ک. در شرایطی که سوریه هم پتانسیل تبدیل به خطری امنیتی بیخ گوش ترکیه را دارد، گشوده شدن جبهه تازه‌ای از سمت چپ، جز دردسری تازه چه معنای دیگری می‌تواند برایش داشته باشد؟ بویژه آنکه این بار پای آمریکا هم در میان است.