دلک و غمز؛ ماساژ نوزادان و کودکان، سنتی آسیایی که فراگیر می‌شود

نصیحت مادر

رنو اصالتا اهل ایالت اوتار پرادش در شمال هند است، ایالتی که سنت ماساژ نوزاد بلافاصله پس از تولد رایج است. خانواده گسترده او نسل‌هاست که این کار را می‌کنند.

رنو می‌گوید: "بچه که بودیم مادرم تعریف می‌کرد بعد از به دنیا آوردن من که بچه سومش بودم، هم خودش سریع‌تر بهبود پیدا کرد هم من بهتر رشد می‌کردم.

"او در ۳۶ هفتگی، زودرس به دنیا آمده بود و فقط ۲.۴ کیلوگرم وزن داشت.خانواده ساکسنا از رنو خواستند بلافاصله یک درمان سنتی را شروع کند که معتقدند برای رشد نوزادان مفید است: ماساژ روزانه"دلیلش هم این بوده که از روز اول بازگشتن به خانه بعد از زایمان، برنامه ماساژ مرتب را شروع کرد".

پرستار نوزاد به رنو یاد داد چگونه روغن‌ را گرم کند، گاهی روغن نارگیل خالص گاهی روغن بادام را و با احتیاط بدون آنکه به پوست آسیبی بخورد روزی نیم ساعت به بدنش دخترش بمالد و بعد او را به حمام گرم ببرد.

رنو می‌گوید: "ما با ضربه‌های آرام به شکل قلب از شکم شروع کردیم و بعد به سراغ دیگر اعضای بدن رفتیم."

"به‌آرامی دست و پاهایش را ورزش دادیم و نوک شصت پایش را به پیشانی‌اش زدیم تا گازهایی که در دستگاه گوارش گیرافتاده تخلیه شوند."

پژوهشگران می‌گویند فواید ماساژ نوزادان تا بزرگسالی ادامه دارد.

منبع تصویر،

Getty Images

اهمیت مراقبت از پوست

گری دارمشتات استاد طب نوزادان در دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد می‌گوید: "پوست بزرگ‌ترین عضو بدن است ولی ما اغلب اهمیت مراقبت از پوست را در سلامت نادیده می‌گیریم".

آقای دارمشتات سال‌ها پیش در سفر به بنگلادش و هند، بخصوص مادران و مادربزرگانی را دید که زمان زیادی را صرف ماساژ دادن نوزادانشان می‌کردند. او می‌گوید: "زمانی که فهمیدم قرن‌هاست این کار انجام می‌شود، مجذوب شدم و شروع به مطالعه آن کردم".

در سال ۲۰۰۸، دکتر دارمشتات و همکارانش با ماساژ دادن روزانه ۴۹۷ نوزاد زودرس در بیمارستانی در بنگلادش نشان دادند این روش باستانی می‌تواند باعث نجات جان نوزادان شود.

منبع تصویر،

Getty Images

کاهش آمار مرگ

دکتر دارمشتات می‌گوید: "ما شاهد ۴۰ درصد کاهش عفونت و ۲۵ تا ۵۰ درصد کاهش مرگ بوده‌ایم که قابل توجه است".

او و همکارانش در کارآزمایی‌های مختلف مشاهده کردند ماساژ منظم به شکل‌گیری میکروبیوم نوزاد کمک می‌کند. میکروبیوم مجموعه میکروب‌هایی هستند که روی پوست یا در روده زندگی‌ می‌کنند. میکروبیوم نقشی مهمی در ایمنی دارد و مثل لایه‌ای محافظ عفونت‌ها را دور نگه‌می‌دارد.

دکتر دارمشتات می‌گوید: "با ماساژ روغن میکروبیوم نوزادان دچار سو تغذیه بسیار متنوع‌تر شد. روغن عملکرد محافظتی پوست را بهتر می‌کند و نفوذ باکتری به پوست و بعد ورود به گردش خون و ایجاد عفونت‎های خطرناک را سخت‌تر می‌کند".

این بویژه در نوزادان زودرس اهمیت دارد: "در نوزادان زودرس، پوست بعنوان اولین سد دفاعی عملکرد مناسبی ندارد، معمولا آب بدن از طریق پوست از دست می‌رود، این آب بسرعت تبخیر می‌شود که باعث سرد شدن بدن نوزاد و به اصطلاح هیپوترمی می‌شود".

اگر دمای بدن از حدی کمتر شود حیات به خطر می‌افتد: "نوزاد باید برای تامین گرما انرژی زیادی مصرف کند در حالیکه این انرژی می‌تواند صرف رشد و تقویت دیگر عملکردهای بدن شود".

"پزشکان محتاط‌تر بودند و از او خواستند صبر کند تا وزن نوزاد بیشتر شود و بعد ماساژ را شروع کند"

منبع تصویر،

Getty Images

زایمان زودرس

دکتر دارمشتات و پژوهشگران همکارش در تحقیقی که هنوز نتایجش منتشرنشده، ۲۶ هزار نوزاد را در ایالت اوتارپرادش هند زیر نظر گرفتند. همه این نوزادان زودرس نبودند اما همه با روغن ماساژ داده می‌شدند، نیمی با روغن آفتاب‌گردان، نیمی با روغن خردل.

دکتر دارمشتات و همکارانش متوجه شدند رشد تمام این نوزادان بهتر شد: "ماساژ تاثیر چندانی در کاهش مرگ نوزادانی که با وزن طبیعی به دنیا آمده بودند نداشت اما در نوزادان کم‌وزن (کمتر از یک و نیم کیلو)، مرگ ۵۲ درصد کمتر شد."

تحقیقات دیگر از جمله در ایران هم نتایج مشابهی داشته‌اند.

منبع تصویر،

Getty Images

توضیح تصویر،

ماساژ نوزادان سال‌هاست که در چین هم رایج است

وزن گرفتن نوزاد

یک نظریه می‌گوید ماساژ باعث تحریک عصب واگ می‌شود، دهمین عصب مغز که تا شکم ادامه دارد و عصب بسیار مهمی در گوارش و جذب است. از این رو، تحریک این عصب پاراسمپاتیک می‌تواند به وزن گرفتن نوزادان کمک کند. مالیدن روزانه شکم، بخصوص در نوزادان زودرس که روزها و حتی ماه‌ها در بیمارستان می‌مانند، درد و استرس را کم می‌کند.

تیفانی فیلد استاد روانشناسی و روانپزشکی کودکان در دانشکده پزشکی دانشگاه میامی، متخصص ماساژ نوزادان است و به مادر و پدرها توصیه می‌کند از "بدو تولد" ماساژ دادن نوزادشان را شروع کنند.

او تحقیقاتی را که درباره ماساژ نوزادان زودرس در کشورهای مختلف شده بررسی کرده و این کار را توصیه می‌کند، البته به والدین یادآوری می‌کند که تکنیک صحیح بسیار مهم است؛ "پوست را باید با فشار متوسط حرکت داد، اگر با فشار خیلی کم این کار را بکنید ممکن است نوزاد قلقلکش بیاید که بیشتر نوزادان دوست ندارند و آن تاثیر درمانی را ندارد."

توصیه دکتر دارمشتات یک رویکرد متعادل است: "بخصوص در نوزادان زودرس کاری که نباید بکنیم، مالش شدید است. اگر پوست یعنی این سد محافظ آسیب ببیند، ممکن است مضر باشد".

منبع تصویر،

Getty Images

توضیح تصویر،

عصب واگ و جاهایی که به آنها عصب می‌دهد

روغن ماساژ

روغن ماساژ باید با دقت انتخاب و استفاده شود و سنت همیشه بهترین راهنما نیست.

در سال ۲۰۱۳ در جنوب هند ۱۹۴ نوزاد را زیر نظر گرفتند که مادرانشان آنها را با روغن ماساژ می‌دادند و دیدند بیش از نیمی از مادران به گوش و چشم نوزاد هم روغن می‌مالند. پزشکان هشدار می‌دهند این کار ممکن است باعث عفونت شود.

موثرترین روغن‌های ماساژ

بر اساس تحقیق دکتر دارمشتات و پیتر الیاس، استاد پوست در دانشگاه کالیفرنیا در سانفرانسیسکو، روغن آفتاب‌گردان، نارگیل و کنجد بیشترین فایده را دارند: "این روغن‌ها مقدار زیادی اسید لینولئیک دارند که در بدن تولید نمی‌شود. روی پوست گیرنده‌هایی وجود دارند که احتصاصا به این اسید چرب وصل می‌شوند و آن را متابولیزه می‌کنند. شواهد نشان می‌دهند اسیدهای چرب موجود در روغن‌ها می‌توانند باعث تحریک و تقویت عملکرد ایمنی پوست شوند".

اما به گفته دکتر دارمشتات، در اوتار پرادش از روغن خردل برای ماساژ نوزاد زیاد استفاده می‌شود که اسید اروسیک دارد.

"در این مدت دخترش وزن زیادی اضافه نکرد، یعنی کمتر از ۱۰۰ گرم در هفته و خوابش هم منظم نبود"این اسید باعث ملتهب شدن پوست می‌شود و عملکرد محافظتی آن را کم می‌کند.

ماساژ با روغن برای سالمندان هم می‌تواند مفید باشد. دکتر دارمشتات می‌گوید: "با افزایش سن، پوست شکننده‌تر می‌شود. پوست خشک مستعد ترک خوردن است و میکروب‌ها می‌توانند از راه این ترک‌ها از سد پوست بگذرند. روغن با نرم نگاه داشتن پوست از این ترک‌ها جلوگیری می‌کند."

منبع تصویر،

Getty Images

تقویت پیوند

پرانجالی بوند نویسنده ساکن شهر پونا در غرب هند، فرزند ۱۴ ماهه‌اش سمر را دو مرتبه در روز ماساژ می‌دهد و این کار را از بدو تولد آغاز کرده است.

مادرش چهار ماه اول به او کمک می‌کرد و هر دو از این کار لذت می‌بردند. اکنون پرانجالی خودش این کار را انجام می‌دهد و دوست دارد در حین ماساژ با سمر تماس چشمی برقرار کند و برایش شعر و آواز بخواند: "این پیوند ما را محکم‌تر کرد و دیدم که ماساژ منظم خواب و پوستش را هم بهتر می‌کند".

فواید برای مادر

سنت خانوادگی به سلامت رنو و دخترش کمک کرد.

او برای اولین بار در ۴۰ سالگی باردار و به دیابت حاملگی مبتلا شد و ناچار بود با سزارین زایمان کند.

رنو به خاطر می‌آورد نوزادش چقدر از ماساژ لذت می‌برد: "او بعد از ماساژ چهار ساعت تخت می‌خوابید و من هم می‌توانستم استراحت کنم. من دیدم که ماساژ منظم می‌تواند رمز کودکی سالم باشد".

یادآوری مهم:

محتوای این مطلب اطلاعات عمومی است نه توصیه تخصصی نه جایگزینی برای آن. اگر مایلید ماساژ نوزاد را بکار بگیرید، بی‌بی‌سی توصیه می‌کند با متخصصان مشورت کنید. استفاده نامناسب و نادرست می‌تواند به نوزاد آسیب بزند.

بی‌بی‌سی مسئولیتی در قبال اینکه هر کس چه تشخیصی بدهد و چه اقدامی بکند ندارد.

بی‌بی‌سی در قبال سایت‌ها یا کسانی که چنین خدماتی را ارائه می‌کنند ندارد.

برای هر تصمیمی در مورد سلامت خود و دیگران با پزشک مشورت کنید.