آیا لیبرال‌ها و حامیان دولت ائتلاف می‌کنند؟

سرویس سیاسی «فردا»؛ اصلاح‌طلبان پس از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم که به طور ائتلافی با روحانی شرکت کردند و توانستند خود را در فضای سیاسی کشور احیا کنند، اینک به انتخابات مجلس شورای اسلامی و تسخیر صندلی‌های سبز خانه ملت می‌اندیشند. گفته‌ها و شنیده‌ها در این زمینه حکایت از برگزاری جلسات متعددی برای هماهنگ‌سازی گروه‌های مختلف اصلاح طلب دارد. شکی نیست که اصلاح‌طلبان نیروهای خود را برای شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی آماده می کنند و انتخابات مجلس برای آنها بسیار مهم و حیاتی است اما سئوال این است که اصلاح‌طلبان از چه الگویی برای شرکت در انتخابات مجلس پیروی می کنند. در این زمینه به الگوهای محتملی که اصلاح‌طلبان برای شرکت در انتخابات بدان می اندیشند، می پردازیم.

۱-   ائتلاف دوباره اصلاح‌طلبان و دولتی‌ها: بدون شک اصلاح‌طلبان از ائتلاف با روحانی در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم بسیار راضی هستند و هنوز هم برای شرکت در انتخابات مجلس به گزینه ائتلاف با حامیان دولت فکر می کنند. شاید یکی از طرفداران اصلی این ائتلاف سید محمد خاتمی باشد.

"گفته‌ها و شنیده‌ها در این زمینه حکایت از برگزاری جلسات متعددی برای هماهنگ‌سازی گروه‌های مختلف اصلاح طلب دارد"در اخبار و شنیده‌هایی که از جلسات اصلاح‌طلبان در رسانه‌های مختلف درز کرده، همواره خاتمی حمایت خود را از ائتلاف با دولت ابراز داشته است. اما مساله اصلی در این زمینه چگونگی ائتلاف است. در انتخابات ریاست جمهوری محمدرضا عارف که به عنوان کاندیدای اصلاح‌طلبان به میدان آمده بود به نفع روحانی کنار رفت و اینک نیز به نظر می رسد با وجود حجت الاسلام ناطق نوری که به عنوان سرلیست جریان نزدیک به دولت شناخته می‌شود، عارف باید در مکان دوم قرار گیرد. این مساله‌ای است که در جناح اصلاح‌طلب مورد مناقشه است. اینکه اصلاح‌طلبان قبول کنند که در جایگاه درجه دو قرار بگیرند، مساله و مناقشه اصلی اصلاح‌طلبان در انتخابات آتی مجلس خواهد بود و از هم اکنون برخی از اصلاح‌طلبان ساز جدایی می زنند زیرا قبول نمی کنند که دیگر در جایگاه فرودستی نسبت به دولتی‌ها قرار گیرند.البته ائتلاف دولت و اصلاح‌طلبان حائز شرایطی است که دولتی‌ها این شرایط را برای اصلاح‌طلبان تعیین می کنند.

با توجه به شعار اعتدالی که دولت یازدهم همواره سر می‌دهد، دولتی‌ها نخواهند پذیرفت که اصلاح‌طلبان تندرو در لیست مشترکی خصوصا در شهر تهران با آنها قرار گیرند. اصلاح‌طلبان نیز گرچه مطرح می‌کنند که اهداف آنها با نزدیکان دولت همپوشانی دارد اما از سوی دیگر مطالباتی دارند که بسیاری از آنها خواهان برآورده شدن آن هستند. اصلاح‌طلبان از این جهت دولت را مدیون خود می دانند و با نگاهی طلبکارانه به دولت نگاه می کنند. این دو نگاه متضاد عامل عدم ائتلاف حامیان دولت و اصلاح‌طلبان است. بخصوص اینکه طیف حامیان دولت امروز نگران چهره مخدوش برخی از اصلاح‌طلبان هستند و به نظر می رسد که به سادگی تن به قرار گرفتن نامشان در یک لیست با آنها برای انتخابات مجلس ندهند.

۲-   استقلال اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس: اینکه اصلاح طلبان برای  انتخابات مجلس به صورت مستقل حضور یابند به چند عامل بستگی دارد.

"در اخبار و شنیده‌هایی که از جلسات اصلاح‌طلبان در رسانه‌های مختلف درز کرده، همواره خاتمی حمایت خود را از ائتلاف با دولت ابراز داشته است"اولین عامل به فضای سیاسی کشور و ذهنیت  افکار عمومی نسبت به آنها مربوط می شود. اصلاح‌طلبان در این زمینه هر زمان که به این نتیجه برسند که در جامعه مقبولیت لازم برای حضور دوباره را دارند به صورت مستقل و بدون کمک و همراهی حامیان دولت در انتخابات مجلس حضور می‌یابند. اما در این زمینه باید به این نکته فکر کنند که به رقیب دولت تبدیل می‌شوند و گرچه منافع مشترکی در برخی از موارد دارند اما ممکن است زمینه و بهانه جدایی خود با دولت را فراهم کنند. از سوی دیگر اصلاح‌طلبان در لیستی که به طور مشترک با حامیان دولت ارائه می‎دهند یک نوع مسابقه و دعوا برای قرار گرفتن بیشتر کاندیداهای خود دارند. اینکه در مذاکرات اولیه چند درصد از اصلاح‌طلبان در این لیست قرار بگیرند و چقدر تفاهم در این زمینه صورت گیرد، عاملی است که درصد شرکت مستقل و یا ائتلافی آنان با حامیان دولت را مشخص می‌کند.

از سوی دیگر اصلاح‌طلبان باید در این زمینه وزن سیاسی خود را در قبال حامیان دولت بسنجند. اصلاح‌طلبان اگر به این نتیجه برسند که وزن سیاسی‌شان در همراهی با حامیان دولت تضعیف شده است، خود به طور مستقل در انتخابات شرکت خواهند کرد. این وزن سیاسی نسبت زیادی با نحوه حضور عارف در لیست ائتلافی دارد. البته عامل دیگری که در این زمینه بسیار حیاتی است مساله میزان احراز صلاحیت‌های کاندیداهای اصلاح‌طلب است. قطعا اصلاح طلبان با توجه به پیشینه سیاسی که دارند باز هم از این بیمناک هستند که شورای نگهبان بسیاری از مهره‌های آنان را بسوزاند و در این روند اگر مهره‌های اصلاح‌طلبان به حد نصاب درستی نرسد، مجبور هستند که با حامیان دولت ائتلاف کنند و شرایط آنها را نیز بپذیرند.

"با توجه به شعار اعتدالی که دولت یازدهم همواره سر می‌دهد، دولتی‌ها نخواهند پذیرفت که اصلاح‌طلبان تندرو در لیست مشترکی خصوصا در شهر تهران با آنها قرار گیرند"به نظر می‌رسد در این زمینه شرایط دولت با شرایط شورای نگهبان همپوشانی داشته باشد و افراد تندرویی که مورد قبول حامیان دولت نیستند نیز در غربالگری شورای نگهبان حذف شوند. اما به هر جهت اصلاح‌طلبان وقتی روی پای خود خواهند ایستاد و به طور مستقل در انتخابات مجلس حضور خواهند یافت که ذهنیت افکار عمومی در قبال قبول خود را مثبت ببیند که با توجه به فضای جدیدی که در کشور بوجود آمده است و اجتناب مردم از فضای تنش و درگیری و پیشینه بلند بالای جریان اصلاحات در ایجاد بستر و محیط تنش و تجربه مجلس ششم به نظر می رسد کمتر زمینه مثبتی برای افکار عمومی در قبال اصلاح طلبان بوجود آید و بیشتر محتمل است که اصلاح‌طلبان در ائتلاف با حامیان دولت که فضای سازش و امید و اعتدال را نوید داده است به بازیابی خود در مجلس فکر کنند. البته  در این زمینه نحوه تصمیم گیری سید محمد خاتمی و اکبر هاشمی رفسنجانی هم بسیار مهم است و با توجه به تجربه انتخابات ریاست جمهوری به نظر می رسد که تصمیم گیران اول و آخر این مساله این دو شخصیت باشند.

۳-   پدیده‌ای به نام اصلاح‌طلبان مستقل: حضور اصلاح طلبان مستقل شاید پدیده جدیدی در انتخابات مجلس نباشد. در انتخابات گذشته مجلس نیز برخی از اصلاح‌طلبان باتوجه به عدم قرار گیری در لیست این جریان به صورت مستقل در انتخابات مجلس حضور یافتند و البته در این زمینه موفقیت چندانی نسیب آنها نشد. به نظر می‌رسد حضور مستقل برخی از اصلاح‌طلبان در این زمینه تلاشی برای پیوستن به صف اصلاح‌طلبان در مجلس باشد  اما با توجه به  اینکه چتر حمایتی اصلاح‌طلبان در این زمینه بسته است کمتر شاهد موفقیت  این دست از اصلاح طلبان در انتخابات آتی مجلس باشیم.

۴-   اصلاح‌طلبی با شعار اعتدال: اصلاح طلبان با توجه به موفقیت شعار اعتدال و فضای سیاسی که بعد از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم به وجود آمده است، به استفاده از این فضا فکر می کنند. اگر در انتخابات مجلس برخی از کاندیداهای منتسب به این جریان با شعار اعتدال به میدان بیایند نباید تعجب کرد. به هر جهت اگر ائتلافی نیز در این زمینه ایجاد شود برای گروه‌ها و لیست‌های دیگر کاندیداهای اصلاح‌طلب نیز مجوز استفاده از شعارهای اعتدال گرایی نیز صادر می‌شود.

به هرجهت با توجه به جلسات‌ متعددی که اصلاح طلبان در چند ماه اخیر برای حضور در انتخابات مجلس برگزار کرده‌اند، مشخص است که این انتخابات برای آنها بسیار حیاتی و مهم است. از این رو توجه خود را بیشتر معطوف به این انتخاب کرده اند و باید در این انتخابات شاهد حضور همه جانبه این جریان سیاسی بود.