قاتل رومینا : اتحاد چند نسل قانون، سنت و عرف

بی بی سی فارسی - ۱۱ خرداد ۱۳۹۹



قتل‌های ناموسی یکی از رویدادهای تلخی است که در ایران واکنش‌های زیادی را برانگیخته است. قتل رومینا به دست پدرش، موضوع یادداشتی است که آزاده دواچی، فعال حقوق زنان برای صفحه ناظران نوشته است.

حق نشر عکس

SOCIAL MEDIA

قتل ناموسی دیگری اتفاق می‌افتد، و بعد از منتشر شدن آن در فضای مجازی پای دادستانی و بهزیستی به عنوان مدعی‌العموم به میان می‌رسد. رومینا کودکی ۱۳ ساله به دلیل فرار با مردی که عاشقش شده است، توسط پدرش درخواب به طرز فجیعی به قتل می‌رسد.

خبری که در فضای مجازی و د رروزنامه‌ها سرو صدای زیادی به پا کرد.

"قتل‌های ناموسی یکی از رویدادهای تلخی است که در ایران واکنش‌های زیادی را برانگیخته است"معصومه ابتکار و شهیدخت مولاوردی هم به قتل رومینا واکنش نشان دادند و معصومه ابتکار قول تسریع بررسی لایحه ی تامین امنیت زنان را می دهد. با وجود واکنش‌هایی که نسبت به این قتل فجیع اتفاق افتاده است و پیش‌تر هم جامعه شاهد آن هم بوده است، اما آن چیزی که درطول دهه‌های گذشته همچنان برجای مانده است، عدم اصلاح قوانین و تغییر آن‌ها به نفع زنان برای جلوگیری از خشونت‌های خانگی است.

قتل‌های ناموسی مساله امروز جامعه ایران نیست، بلکه نزدیک به نسل‌هاست که در جامعه ایران اتفاق افتاده است، اما در طول همه این سال‌ها یا از سوی قانون گذاران نادیده گرفته شده است و یا عموما از مباحث مهم و عمومی حذف شده است. نمونه آن را می‌توان ممنوعیت نمایش خانه پدری ساخته کیانوش عیاری دانست که به بیان همین مبحث می‌پردازد. اصولا تنها تفاوت این روزها با گذشته، گسترده شدن اخبار و بازتاب آن‌ها درجامعه امروز ایران است که باعث شده است این فجایع بیشتر از گذشته درفضای جامعه منعکس شود.

با این حال در خصوص قتل اخیر می‌توان چند عامل را مطرح کرد که همه این عوامل به صورت زنجیری به هم وابسته است.

تعریف ساختار خانواده:

یکی از مولفه‌های مهم در بروز قتل‌های ناموسی تعریف ساختار خانواده نهاد در قانون است. ساختار خانواده به معنای روابط میان دختر با پدر، خواهر با برادر و زن و همسر است. ساختار سنتی و تعریف شده‌ای که میان دو جنس زن و مرد و بالاتر بودن مردان در خانواده، نسل به نسل منتقل گشته است. دلیل این ارتباط، هرچه که باشد، باعث می‌شود که این رابطه به صورت قدرت مردانه در خانواده باقی بماند، مردانگی که به خود هر نوع اختیاری را بر اعمال خشونت می‌دهد.

"قتل رومینا به دست پدرش، موضوع یادداشتی است که آزاده دواچی، فعال حقوق زنان برای صفحه ناظران نوشته است"رابطه سنتی و تعریف شده مرد در نهاد خانواده که به «ولی» از آن در قانون اشاره می‌شود اجازه قانونی برای اعمال خشونت علیه زنان را به مردان در خانواده می‌دهد. نمونه‌هایی از این تعاریف سنتی را می‌توان در تبلیغات مختلف در سریال‌ها ، آگهی‌ها و حتی سیاست‌های مربوط به زنان در داخل کشور دید . به نوعی که رابطه میان هر زنی با هر مردی از خانواده بر پایه آن تعریف می‌شود.

  • رومینا اشرفی؛ روایت محرک‌های 'قانونی' قتل ناموسی
  • مرد همراه رومینا اشرافی 'بازداشت شد'
  • پرونده ۱۰ 'قتل ناموسی' در ایران
  • روایت دو خانواده از وقایع منتهی به قتل رومینا اشرفی
عرف و سنت:

مادر رومینا در مصاحبه‌هایش گفته است که پدر رومینا از او خواسته است تا حلق آویز کردن به او یاد بدهد . همچنین او مرگ موش خریده و از مادرش خواسته که قبل از آنکه خودش رومینا بکشد، دست به خودکشی بزند.

پدر رومینا متعلق به نسل بعد از انقلاب است، نسلی که قاعدتا نسبت به نسل‌های گذشته نباید آ ن چنان سنتی باشد. آن چیزی که در این جا برجسته می‌نماید عامل عرف و ترس از بی آبرویی است. عاملی که در شکل گیری بسیاری از قتل‌های ناموسی پررنگ است و حتی نقش مهم‌تری از تعصبات مذهبی و اعتقادی بازی می‌کند. با همین فرض است که دختر سیزده ساله در این چنین خانواده‌ای که عرف را حتی به رابطه فرزند و پدر ترجیح می‌دهد احساس امنیت نمی‌کند. اما دقیقا بر اساس همین عرف، زمانی که پای تعصبات خانوادگی به میان می‌آید، حتی مجری قانون با وجود التماس‌های دختر او را به خانواده‌اش تحویل می‌دهد تا فاجعه‌ای این چنینی را رقم زند.

"حق نشر عکسSOCIAL MEDIAقتل ناموسی دیگری اتفاق می‌افتد، و بعد از منتشر شدن آن در فضای مجازی پای دادستانی و بهزیستی به عنوان مدعی‌العموم به میان می‌رسد"

Image caption

آگهی ترحیم رومینا مالکیت بر تن زنان:

در نظام اخلاقی- مذهبی ایران، غیرت مرد نقش پررنگ دارد. غیرت و عرف دو عامل متحد در قتل‌های ناموسی است. غیرت لزوما به معنای مذهبی بودن افراد نیست، حتی در خانواده‌هایی که کمتر مذهبی هستند هم غیرت داشتن از جلوه‌های خاص مردانه است. مرد بی غیرت مانند مردی است که هیچ هویتی ندارد. غیرتی بودن، دفاع از ناموس و مرد با غیرت و کلمه‌هایی از این دست که سال‌ها است به صورت‌های مختلف تبلیغ می‌شوند و یا از طریق تعالیم مختلف به ساختار خانواده تزریق می‌شود.

در قتل فجیع رومینا آنچه که در خبرها خوانده می‌شود این است که پدر رومینا به تحریک اقوام دست به این کار زده است. در آگهی‌های ترحیم، تنها اسامی مردان فامیل آمده است و همین نشان می‌دهد که غیرت و رابطه میان مردان یک خانواده چه قدر محکم است.

تابویی به نام سکشوالیته:

بحث درباره روابط جنسی از نهاد جامعه و نیز از خانواده به عنوان از نهادی جامعه غایب است. مساله سکس و تن زنان به دلیل تابو بودن از آموزش عمومی در ایران غایب است. این درحالی است که کودک همسری در قانون ایران وجود دارد. در جامعه امروز دختران نوجوان از یک سو دسترسی به اینترنت و استفاده از فضاهایی را دارند که لزوما مورد تایید خانواده‌ها نیست و از سوی دیگر آموزش‌های لازم را در این خصوص نمی‌بینند.

"رومینا کودکی ۱۳ ساله به دلیل فرار با مردی که عاشقش شده است، توسط پدرش درخواب به طرز فجیعی به قتل می‌رسد"قانونی بودن ازدواج زود هنگام برای دختران و در عین حال عدم آموزش‌های لازم، دوگانگی در آنها به وجود می‌آورد، دوگانگی که نمی‌تواند درخانواده سنتی حل شود و می‌تواند به تکرار قتل‌های ناموسی و سایر خشونت‌های علیه زنان منتهی شود.

در پایان می‌توان گفت آن چیزی که در این میان اهمیت دارد، تنها فراموش نکردن این فجایع نیست، بلکه واکنش‌های به موقع و یافتن راهکارهایی است که بتواند از تکرار این فجایع جلوگیری کند. اما چالش است اینجاست که چگونه می‌شود با سنت و عرفی مبارزه کرد که در لایه‌های پنهان جامعه و زندگی روزمره افراد وجود دارد. شاید بهترین پاسخ به آن، طرح قوانینی است که هدفش بهبود وضعیت زنان و دختران در این چنین ساختاری باشد. قوانینی که به جای همدستی با عرف و سنت، به عنوان عاملی بازدارنده عمل کنند و اثر بخشی آن را کم کنند.

بی شک اگر قوانین حمایتی مربوط به خشونت‌های علیه زنان بدون تغییر باقی بمانند، جامعه ایران با موج جدیدی دیگری از قتل‌ها و خشونت‌های خانگی روبه رو خواهد بود که قربانیان خود را از نسل‌های کم سن و سال‌تر و کودکان خواهد گرفت.

منابع خبر

اخبار مرتبط