دوستان اردوغان در مانورهای ضد ترک

برخی رسانه های غربی از برگزاری مانور مشترک اسرائیل با یونان که در آن یگان هایی از نیروی دریایی فرانسه هم حضور داشته، با عنوان "مقابله با تهدید ترکیه" در آبهای مدیترانه یاد کردند.

آنکارا هنوز در ارزیابی از این مانور برگزار شده بود که رسانه های منطقه از قصد عربستان برای برگزاری مانور مشترک با یونان خبر دادند که احتمالا برای روزهای آینده برنامه ریزی شده است و برای شرکت در این مانور برخی ارتش های اروپایی و قبرس و حتی شاید دوباره اسرائیل هم به این مانور نظامی ملحق شوند.

برگزاری این مانورها از سوی یونانی ها در آبهای مدیترانه، جایی که بر سر منابع انرژی آن اخیرا میان ترکیه و یونان اختلاف شدیدی بروز کرده است، ‌ اگرچه چندان غیر طبیعی به نظر نمی رسد، اما ترکیب شرکت کنندگان در این مانورها از نظر آنکارا قطعا شوکه آور خواهد بود، آن هم نه بخاطر مشارکت ارتش های منطقه، بلکه به این دلیل که آنکارا طی هفته های اخیر تقلای سختی را برای ترمیم و عادی سازی روابطش با تل آویو و ریاض شروع کرده است.

رجب طیب اردوغان در چارچوب ایجاد تغییر در سیاست های منطقه ای خود، بویژه پس از روی کار آمدن جوبایدن، فصل جدیدی از برقراری ارتباط با اسرائیل از یک سو و عربستان از دیگر سو را در دستور کار قرار داده است، حتی برای نشان دادن این تغییرات در عمل، پالس های مثبتی هم برای قاهره ارسال کرد تا روابط سرد دو کشور که در مقاطعی از تابستان و پاییز امسال به مرز برخورد نظامی هم نزدیک شد، ‌بهبود بخشد.

اما حالا خبر برگزاری این مانور او را سراسیمه کرده است، بطوری که در اولین واکنش اعلام کرد با مقامات سعودی درباره این تصمیمشان گفت وگو خواهد کرد.

روابط ترکیه با سعودی ها که بعد از دخالت ریاض در سقوط دولت اخوانی محمد مرسی و بویژه پس از شکست پروژه مشترک براندازی دولت سوریه، رو به سردی گذاشته بود، ‌ بعد از قتل «جمال قاشچقی» در کنسولگری عربستان در استانبول در سال ۲۰۱۸ به دستور «محمد بن سلمان» تیره شد.

«مولود جاویش اوغلو» وزیرخارجه ترکیه هم با بیان اینکه هیچ دلیلی برای ممانعت از بهبود روابط ریاض وآنکارا وجود ندارد، گفت: اگر سعودی گام های مثبتی بردارد، ترکیه هم مقابله به مثل می کند و همین رویه در مورد امارات نیز صدق می کند.

در ارتباط با تلاش های آنکارا برای ترمیم روابط منطقه ای اش، ذکر چند نکته لازم به نظر می رسد؛

اول اینکه دولت های منطقه می بایست از هر تلاشی برای حل اختلافات استقبال کرده و حتی اگر لازم بود کمک کنند تا امنیت برای همه تضمین شود؛ از همین رو به غیر از رژیم صهیونیستی که طی ۷۰ سال تاریخ معاصر منطقه، عامل بحران های متعدد و مستمر بوده است، هر تلاشی را در این راستا باید به فال نیک گرفت.

نکته دوم اینکه، تغییر سیاست ها و تشکیل جبهه و صف بندی های جدید صرفا با هدف تامین منافع یک طرفه و نه جمعی در منطقه، به اشتباهات راهبردی و خطای در تصمیم گیری ها منجر خواهد شد؛ چنانچه تنها یک هفته از تلاش های آنکارا نگذشته بود که خبر این مانورها نشان داد که ترکیه در سیاهچاله ای سیاسی گیر کرده است که همانند خانه عنکبوت توسط صهیونیست ها بافته شده است.

آنکارا بی شک باید تشخیص می داد که پالس های مثبت سعودی ها به تغییر رویکرد تند دولت جدید آمریکا بر خلاف ترامپ مربوط می شود و نشانه صادقانه ای از اصلاح سیاست ها و تغییر رویه ها نیست.

کشوری که از تجاوز نظامی به یمن و بمباران کودکان و غیر نظامیان در ۶ سال گذشته کمترین احساس گناهی نمی کند و اکنون نیز حاضر نیست برغم هزینه های صدها میلیاردی دست از حملات بی رحمانه علیه ملت یمن بردارد و برای التیام دردهای منطقه حتی گامی کوچک بردارد، چگونه به ترکیه ای که آبرویش را در ماجرای قتل قاشقچی تمام قد برده است، رحم خواهد کرد؟.

آنگونه که به نطر می رسد، ترکیه در سیاست های منطقه ای خود گرفتار برخی اشتباهات راهبردی است که سرمایه گذاری های کلان منطقه ای آن را هدر می دهد؛ از جمله اصرار بر پیگیری برخی سیاست های منطقه ای که از سو تحلیلگران سیاست های توسعه طلبانه توصیف می شود.

نکته دیگری که به آن توجه نمی شود،‌ آزمون های تکراری ترک ها در بازی با برگهای سوخته است؛ مثل اسراییل و عربستان و امارات.

عدم جدیت در حل مسائل منطقه با مشارکت کشورهای محور؛

با توجه به اینکه در منطقه ۴ کشور ایران و ترکیه و عراق و سوریه دارای منافع مشترک همه جانبه و تهدیدهای مشترک خطرناکی هستند، اما برخی رفتارهای ترکیه همه راه های یک همکاری ۴ جانبه منطقه ای را با بن بست روبه رو ساخته است، حال آنکه ظرفیت های بزرگی از یک همکاری جمعی در این منطقه وجود دارد.

مداخلات ترکیه در بحران های مختلف منطقه ای، باعث شده که ظرفیت ها و امکانات این کشور بویژه از منظر نظامی در گستره وسیع تری پهن شود. این امر هم به لحاظ سیاسی، امنیتی و نظامی و هم از نظر اقتصادی و هزینه برای آنکارا هزینه ساز خواهد بود و طراحی بازی ها را دشوارتر خواهد ساخت.  

و مهمتر از همه اینکه رجب طیب اردوغان باید مراقب برخی دوستان خود باشد که در زدن خنجر از پشت حتی به متحدان و دوستانشان سوابق موفقی دارند.