استراتژی روسیه در اوکراین؛ رویای اروپا فرو می‌پاشد

روسیه به اهدافی بزرگتر از اوکراین چشم دوخته و می‌خواهد وضعیت موجود اروپا را که پس از فروپاشی شوروی ایجاد شده از هم بپاشد.

در جلسه اخیر وزرای خارجه پیمان ناتو، مهمترین موضوع صحبت این بود که آیا احتمال دارد نیروهای روسیه که در حال حاضر در مرزهای اوکراین تجمع کرده اند به مناطق شرق اوکراین که ساکنان آن از تبارهای مختلفند حمله کنند؟. این اولین جلسه وزیران خارجه ناتو از تاریخ الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه بود.

احتمال زیاد دارد که یک چنین حمله ای دفع خواهد شد. ولی برای قاره اروپا تهدید امنیتی روسیه هم از نظر اهمیت و هم تاثیر زیاد، همچنان به قوت خود باقی است و می تواند برای سال ها ادامه پیدا کند.

"ولادیمیر پوتین معتقد است که در حال حاضر او ابزار لازم برای تضعیف اوکراین بدون شلیک حتی یک گلوله را دارد"

دلایل منسجمی برای محتمل نبودن ورود نیروهای روسیه به شرق اوکراین وجود دارد.

اولین دلیل این است که اگر چه در این ناحیه عده زیادی روس تبار زندگی می کنند، اوکراینی های زیادی هم هستند که احتمالا در برابر اشغال سرزمینشان توسط روسیه ایستادگی خواهند کرد. به همین جهت برخلاف تصرف سریع و بدون خونریزی کریمه، اشغال شرق اوکراین به احتمال بسیار زیاد نیروهای روسیه را در یک جنگ جدی درگیر خواهد کرد.

همچنین شرق اوکراین، سرزمین به مراتب وسیع تری است و برای اشغال آن به نیروی قابل توجهی نیاز است. و برخلاف کریمه، از نظر جغرافیایی هیچ مرزبندی مشخصی برای این منطقه وجود ندارد.

"این اولین جلسه وزیران خارجه ناتو از تاریخ الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه بود.احتمال زیاد دارد که یک چنین حمله ای دفع خواهد شد"از این رو این ممکن است سربازان روسیه در یک ماجراجویی عمده نظامی بدون "استراتژی خروج" فوری درگیر شوند.

اهالی کریمه از گذرنامه‌های روسیه به جای گذرنامه‌های اوکراینی خود استفاده می‌کنند

ولی مهمترین دلیل برای این که چرا ولادیمیر پوتین رهبر روسیه نیروهای خود را در حال حاضر روانه اوکراین نخواهد کرد این است که او راه های دیگری برای دستیابی به اهدافش دارد.

آقای پوتین می داند که کریمه در کنترل او باقی خواهد ماند و هیچ دولت غربی اشغال کریمه توسط نیروهای روسیه را که اکنون به یک استان روسیه تبدیل شده به چالش نخواهد طلبید. در اطلاعیه ای که پس از ملاقات اخیر جان کری، وزیر خارجه آمریکا با سرگی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در پاریس انتشار یافت حتی نام کریمه ذکر نشده بود.

اولین ماموریت روسیه این خواهد بود که از پیوستن اوکراین به تشکیلات اقتصادی و امنیتی غرب مانند اتحادیه اروپا یا ناتو جلوگیری کند و اوکراین را مانند یک منطقه حائل که نه به غرب تعلق دارد و نه به شرق، نگاه دارد.

و تحقق این هدف با ترغیب غرب به قبول آنچه که مسکو می خواهد آن را "فدرالیزه کردن" اوکراین بخواند، امکان پذیر است.

تقاضاهای روسیه برای ایجاد یک اوکراین فدرال بسیار جامع و فراگیر است. از جمله گنجاندن این پیشنهاد که بخش های مختلف اوکراین نه تنها در مورد مسائل محلی بلکه در مورد مسیر سیاست خارجی اوکراین نیز حق اظهار نظر خواهند داشت. با این پیشنهاد، روسیه به طور مودبانه ای می گوید که روس تبارهای داخل اوکراین قادر خواهند بود مانع گرایش اوکراین به غرب شوند.

و چنانچه این استراتژی موثر واقع نشود روسیه می تواند به این تدبیر ساده متوسل شود و روس تبارهای ساکن اوکراین را ترغیب کند که جدایی و حتی استقلال خود از کشور اوکراین را اعلام کنند. ولادیمیر پوتین معتقد است که در حال حاضر او ابزار لازم برای تضعیف اوکراین را بدون شلیک حتی یک گلوله، دارد.

ناتو آمادگی مقابله با چالش جدید خود را ندارد

مسکو همچنین نشان داده که مصمم است یک چنین سیاستی را در مورد سایر بخش های اروپا که ممکن است روس تبارها در آنجا زندگی می کنند و به خصوص منطقه ترانس نیستریا در مولداوی، از جمهوری های سابق شوروی و نیز کشورهای حوزه بالتیک به کار ببرد.

برای تقویت ادعای مسکو مبنی بر این که از جانب روس های بومی این مناطق صحبت می کند، هم اکنون به بیشتر آنها گذرنامه یا اوراق هویت روسی داده شده است.

هدف این استراتژی روشن است: از هم پاشیدن وضع موجود سرزمین ها که پس از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ بود، وضعیتی که آقای پوتین کرارا گفته از نظر روسیه هم غیرعادلانه است و هم غیرقابل تداوم.

ولی نیل به این هدف، مستلزم اشغال و ادغام مجدد جمهوری های سابق شوروی نیست.

با تخریب کشورهای کلیدی از داخل، می توان به این هدف رسید.

از آنجا که این ائتلاف نظامی برای دفع تجاوزهای خارجی آموزش دیده، برای مقابله با یک چنین چالش داخلی، آمادگی ندارد.

ولی ناتو باید با انجام مانورهای نظامی مختلف به خصوص در جمهوری های کوچک و آسیب پذیر بالتیک، قدرت خود را نشان دهد تا این جمهوری ها و سایر اعضای ناتو را مطمئن کند که تضمین امنیت توسط پیمان ناتو همچنان به قوت خود باقی است.

این موضوع باید برای روسیه کاملا روشن شود که چنانچه قصد مداخله در امور یکی از کشورهای عضو ناتو را داشته باشد، واکنش ناتو سریع بوده و حربه نظامی نیز جزو این واکنش خواهد بود.

یک اوکراین ناقص و فاقد سر، ممکن است هنوز بتواند استقلال خود را حفظ کند.

ولی اتفاقات هفته های اخیر تنها یک وقفه ناگهانی اما زودگذر در مناسبات شرق و غرب نیست. این اتفاقات به معنی پایان یک دوره است، پایان این امید که روسیه را می توان در یک قاره اروپای متحد و آرام، ادغام کرد.

ممکن است مورخان این بحث را شروع کنند که چه کسی را باید به خاطر این اتفاق ناگوار ملامت کرد.

ولی سیاستمداران غربی چاره ای جز کنار آمدن با واقعیت جدیدی که آقای پوتین عامل آن بوده ندارند؛ این واقعیت که آینده شاهد رویایی بیشتر، و نه کمتر غرب با شرق خواهد بود.