معما در دمشق: چه کسی روحانی حامی بشار اسد را کشت؟

در این ویدئو که در مسجدی در دمشق گرفته شده، شیخ بوطی ثانیه‌هایی پیش از انفجار دیده می‌شود

این روزها ویدئویی در اینترنت در حال دست به دست شدن است که ظاهرا لحظه انفجار منجر به مرگ شیخ محمد رمضان سعید البوطی را در مسجدی در دمشق نشان می‌دهد. این ویدئو سوالات زیادی را درباره مرگ شیخ محمد بوطی مطرح می‌کند؛ مردی که برای بینندگان تلویزیون سوریه بعد از بشار اسد آشناترین چهره بود.

حکومت سوریه مرگ او را بطور وسیعی در رسانه‌های دولتی پوشش داد. پوشش این حادثه از هر یک از اتفاقات دو سال اخیر به‌مراتب بیشتر بود. در روایت رسمی گفته شد که شیخ با وجود داشتن محافظان بسیار بدست یک بمب‌گذار انتحاری کشته شده است. در این انفجار شدید حدود ۵۰ نفر از شاگردان شیخ البوطی و نوه او هم کشته شدند، و عده زیادی هم بشدت مجروح شدند.

اما ویدئوی منتشر شده این روایت را تأیید نمی‌کند، و صحت و واقعی بودن ویدئو هم تابحال بطور جدی مورد تردید قرار نگرفته است.

نور شدید، صدای مهیب و دود

"فردی که در ویدئو دیده می‌شود قطعا شیخ بوطی است، و ۲۹ ثانیه بعد، او یا مرده و یا جراحات مرگباری برداشته است.

"در روایت رسمی گفته شد که شیخ با وجود داشتن محافظان بسیار بدست یک بمب‌گذار انتحاری کشته شده است"اما چرا؟"

در این کلیپ ویدئویی، شیخ بوطی در مسجد ایمان در مرکز دمشق نشسته، و آنطور که بنظر می‌رسد، برای طلبه‌ها سخنرانی می‌کند. در میان صحبت او، انفجار کوچکی در جلوی میز او انجام می‌شود. در نتیجه انفجار نوری شدید و صدایی مهیب ایجاد می‌شود و دود فضا را فرا می‌گیرد. اما انفجار آنقدر قوی نیست که به میز آسیبی برساند یا دوربین را تکان بدهد.

بعد از سه ثانیه دود تا اندازه‌ای پراکنده می‌شود و بیننده می‌تواند شیخ را ببیند که به کناری افتاده و سرش را محکم گرفته است. او به زحمت صاف می‌نشیند و عمامه‌اش را روی سرش می‌گذارد.

هنوز مقداری دود در هوا هست، ولی هیچ جراحت مشخصی دیده نمی‌شود. شیخ آنقدر قدرت دارد که بدون استفاده از دستانش راست بنشیند، و با دستانش مشغول درست کردن عمامه‌اش است. در این لحظه – و در حالی که تنها پنج ثانیه از انفجار گذشته – مردی با لباس‌های تیره به شیخ نزدیک می‌شود و دید دوربین را کور می‌کند. بنظر می‌رسد که او با شیخ کاری می‌کند و سپس او را به پهلوی راست می‌خواباند. شیخ کناری افتاده و بی‌حرکت است.

"نور شدید، صدای مهیب و دود "فردی که در ویدئو دیده می‌شود قطعا شیخ بوطی است، و ۲۹ ثانیه بعد، او یا مرده و یا جراحات مرگباری برداشته است"مرد بعد از تنها پنج ثانیه از کادر دوربین خارج می‌شود و دیگر در تصاویر دیده نمی‌شود.

اینکه مردی که بلافاصله بعد از انفجار به شیخ نزدیک شد، در آن لحظات چه کرده است، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد

بعد پنج مرد دیگر به طرف میز می‌روند و شیخ را بالا می‌کشند. حالا دیگر شیخ نمی‌تواند درست حرکت کند و از دهانش و زخمی که در سمت چپ سرش ایجاد شده، خون زیادی می‌رود. ویدئو در اینجا – و بعد از ۲۹ ثانیه – تمام می‌شود. صدای شیخ به درستی قابل شنیدن نیست، اما در لحظه انفجار او می‌گوید: "مسأله‌ای نیست . .

." و ناگهان صدای انفجار شنیده می‌شود. اتفاقات بعدی در سکوت می‌افتند و تنها صدای خش‌خش خفیفی به‌گوش می‌رسد. این ویدئو جنبه‌های نگران‌کننده و عجیب زیادی دارد، و سوالات بی‌جواب بسیاری ایجاد می‌کند.

بدون سراسیمگی و هرج و مرج

در این میان چند نکته روشن است: فردی که در ویدئو دیده می‌شود شیخ البوطی است. او در حال سخنرانی است و ۲۹ ثانیه بعد یا مرده، و یا جراحات مرگباری برداشته است.

اما شیخ چطور به این حال افتاده است؟ روشن است که خود انفجار درجا شیخ را نکشته است. او ممکن است در نتیجه انفجار جراحاتی برداشته، و قدری گیج و متزلزل شده بوده باشد، اما هنوز توان حرکت داشته است.

انفجار چندان شدید نبود.

"اما چرا؟"در این کلیپ ویدئویی، شیخ بوطی در مسجد ایمان در مرکز دمشق نشسته، و آنطور که بنظر می‌رسد، برای طلبه‌ها سخنرانی می‌کند"میز او و کتاب‌ها و کاغذهای روی آن صدمه چندانی ندیدند. اگر بمب زیر میز کار گذاشته شده بود و شیخ بعد از انفجار جراحات داخلی برداشته بود، میز باید متلاشی می‌شد. بنظر می‌رسد که انفجار جلوی میز، و با قدری فاصله از آن روی داده، و مردانی که بعد از انفجار به‌طرف شیخ رفتند، ظاهرا در کمال آرامش و بدون دردسر از محوطه جلوی میز گذشتند، و بهیچ وجه سرآسیمه و مضطرب بنظر نمی‌رسیدند.

در حرکات آنها و همچنین مردی که لباس تیره بر تن داشت و اول به سراغ شیخ رفت، نوعی حس هماهنگی عجیب دیده می‌شود. آنها بی‌اعتنا به اطراف و حرفه‌ای بنظر می‌رسند. در این صحنه از سرآسیمگی و هرج و مرجی که معمولا بعد از انفجارهای بزرگ در جاهای شلوغ دیده می‌شود، هیچ اثری نیست.

خیلی چیزها به مردی که لباس تیره بر تن دارد بستگی دارد، اما معلوم نیست او دقیقا چه کرده است. البته روشن است که او برای رساندن کمک‌های اولیه به‌طرف شیخ نرفته است. او به طرف دیگر میز نمی‌رود تا به شیخ کمک کند. از همان جلوی میز به او نزدیک می‌شود، با او کاری می‌کند، او را به پهلو می‌خواباند و بعد از صحنه خارج می‌شود. از پشت سر بنظر نمی‌آید که او گلوله‌ای به شیخ شلیک کرده، یا او را با چاقو زده باشد.

"شیخ آنقدر قدرت دارد که بدون استفاده از دستانش راست بنشیند، و با دستانش مشغول درست کردن عمامه‌اش است"شاید چیزی به او خورانده یا تزریق کرده باشد. اگر این طور باشد، کارش را در کمال آرامش و حرفه‌ای‌گری انجام داده است.

چیزی که روشن است این است که همزمان با دور شدن مرد، شیخ در حال احتضار است. مردان دیگری که بعد از او وارد صحنه می‌شوند، هیچ تلاشی برای کمک به شیخ یا رسیدگی به جراحاتش نمی‌کنند. آنها فقط او را بلند می‌کنند و به کناری می‌کشند.

گزارش‌های متضاد

سوریه مرگ شیخ بوطی را بطور وسیعی در رسانه‌های دولتی پوشش داد. پوشش این حادثه از هر یک از اتفاقات دو سال اخیر به‌مراتب بیشتر بود

رسانه‌های دولتی اعلام کرده اند که حدود ۵۰ نفر دیگر هم در این انفجار کشته شده اند، و در کمال تعجب سازمان دیدبان حقوق بشر سوریه (که به مخالفان حکومت نزدیک است) هم این ارقام را تأیید می‌کند.

اما با توجه شواهد موجود در ویدئو، تصور اینکه چنین انفجار کوچکی این همه تلفات به‌بار آورده باشد، بسیار سخت است.

از این ویدئو این طور برمی‌آید که شیخ تنها قربانی حمله بوده، چرا که مردانی که ظرف تنها چند ثانیه به سراغ او می‌روند، از همان سمتی می‌آیند که انفجار روی داده است. در روز حادثه، تلویزیون سوریه تصاویری از وقایع بعد از انفجار نشان داد که عمدتا از پلکان ورودی یا بیرون مسجد گرفته شده بودند. در تصاویر گرفته شده از داخل مسجد مقداری آوار دیده می‌شود، اما نه آنقدر که از آسیب جدی به ساختمان یا به‌راه افتادن حمام خون حکایت کند. در واقع صحنه یک انفجار قوی در فضایی بسته که باعث مرگ ۵۰ نفر بشود، باید جور دیگری باشد.

روایت حکومت سوریه از ماجرا این بود که انفجار کار یک بمب‌گذار انتحاری بوده که توانسته به حلقه طلبه‌های حاضر در سخنرانی شیخ بوطی نفوذ کند. اما در ویدئو چند مرد دیده می‌شوند، که یک نفرشان کت و شلوار به تن دارد.

"در این لحظه – و در حالی که تنها پنج ثانیه از انفجار گذشته – مردی با لباس‌های تیره به شیخ نزدیک می‌شود و دید دوربین را کور می‌کند"این مردان با همکاری هم به‌سرعت پیکر شیخ را بیرون می‌برند، و بنظر می‌رسد با مرد تیره‌پوشی که قبلا از صحنه خارج شد، هماهنگ هستند.

از این شواهد شاید بتوان نتیجه گرفت که قتل شیخ کار حکومت سوریه بوده است. مخالفان حکومت بلافاصله بعد از حادثه این اتهام را متوجه حکومت کردند و این ویدئو را به‌عنوان سند ادعایشان مطرح کردند. اما حکومت چرا باید یک روحانی کهنسال و مورد احترام را که در همه احوال در کنار حکومت ایستاده و شورشیان را تروریست و مزدور خوانده، به‌قتل برساند؟ حکومت و مخالفان هر دو این جنایت را محکوم کرده اند. معاذ الخطیب، رهبر ائتلاف مخالفان حکومت سوریه، درباره این ویدئو گفت: "روشن است که این اقدام جنایتی عمدی و سنگدلانه است. خدا قاتلان او را مجازات کند!"

.