بحران اوکراین؛ جنگ سرد دوم؟

یک سرباز اوکراینی در نزدیکی مرز با روسیه

هنگامی که اجلاس سران تشکیل می شود، رسانه ها معمولا در استفاده از اصطلاحات نقطه عطف و بدعت تازه، برای توصیف این نشست ها اغراق می کنند. ولی در مورد اجلاس سران گروه ۷ در لاهه، نمی توان از کلمات دیگری استفاده کرد.

حوادث اوکراین، برداشت غرب نسبت به روسیه را شدیدا تغییر داده و تصور هر گونه برگشت سریع به حالت گذشته بسیار مشکل است.

باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا هنگام ورود به هلند برای شرکت در اجلاس سران گروه هفت گفت آمریکا و اتحادیه اروپا در اعمال تحریم هایی که "پیامدهای حائز اهمیتی برای اقتصاد روسیه" خواهد داشت متحد هستند.

مایکل مک فاول، سفیر سابق آمریکا در مسکو نوشته است آقای پوتین "رویارویی با غرب را انتخاب کرده ....... (و) مبنای استراتژیک تازه ای گذاشته."

کارل بیلت، وزیر خارجه سوئد نیز در توییتر خود اضافه کرده از آنجا که رئیس جمهوری روسیه بر مبنای"ایده های به شدت محافظه کارانه" کار می کند، برداشت نومیدکننده آقای مک فاول، در حقیقت تاکیدی است بر مشکل موجود.

هنگامی که کسانی که مسوول خوبی روابط شرق و غرب هستند یک چنین اظهار نظری می کنند می توان دریافت که تلاش های آنان به نتیجه نرسیده است.

از این رو باید پرسید آیا این یک جنگ سرد دوم است یا یک تغییر مسیر در دنیای سیاست؟

پاسخ به این پرسش تا حد زیادی به اقدامات روسیه در چند روز آینده بستگی خواهد داشت: اشغال بخش شرقی اوکراین احتمالا موجب یک جنگ تجارتی تمام عیار خواهد شد، ولی تحکیم کنترل کریمه توسط روسیه با ادامه حمایت پنهانی از گروه های شبه نظامی روس در دونتسک یا خارکوف، سیاستمداران غربی را با بلاتکلیفی دشوارتر و حساس تری مواجه خواهد کرد.

"تدابیر هدفمند" آمریکا و اتحادیه اروپا تا کنون صرفا برای تنبیه شماری از دوستان آقای پوتین و متحدان سیاسی او بوده است

اما از آنجا که کرملین نه تنها بعید به نظر می رسد موضع خود را در قبال کریمه تغییر دهد، بلکه اکنون احتمال مداخله اش در حمایت از روس های مولداوی یا جمهوری های بالتیک (اعضای ناتو) بعید نیست، کاملا مشهود است که جو تازه تنش آلود نه تنها به سرعت به آرامش تبدیل نخواهد شد بلکه ممکن است به مراتب بدتر شود.

تا کنون تصور عمومی وابستگی اروپا به تجارت با روسیه، سبب شده بود که بسیاری فکر کنند تحریم کامل یا یک تغییر سیاست واقعی، محتمل نخواهد بود.

اما کسانی که یک چنین نظری دارند ممکن است سطح توافق رهبران اروپایی ( تا کنون به طور خصوصی) برای اتخاذ تدابیر سخت تر در قبال روسیه و قوی بودن احساس گناه آنان از این که در طی سال های گذشته موثرتر اقدام نکرده اند را دست کم گرفته باشند.

"تدابیر هدفمند" آمریکا و اتحادیه اروپا تا کنون صرفا برای تنبیه شماری از دوستان آقای پوتین و متحدان سیاسی او بوده است. سومین بخش تحریم ها که هفته گذشته رهبران اتحادیه اروپا به طور اصولی در مورد آن توافق کردند، شرکت های معینی را هدف قرار داده و یک جنگ تجارتی واقعی را شروع می کند.

علاوه بر این، کمیسیون اروپا هفته گذشته قول داد که در جهت کاهش وابستگی انرژی به روسیه کار کند. و در همین زمینه تامین انرژی است که رهبران اروپایی از این که در گذشته ناچار شده اند تسلیم درخواست های آقای پوتین شده و وضعیت موجود را حفظ کنند، خود را نمی بخشند.

قطع تحویل گاز روسیه به اروپا در سال ۲۰۰۶ و جنگ گرجستان در ۲۰۰۸ اتفاقاتی بود که سبب شد قول هایی در زمینه کاهش وابستگی انرژی به روسیه داده شود.

ولی در آن موقع، عده ای گرجستان را در تحریک ارتش روسیه مقصر می دانستند و با توجه به شکوفایی اقتصادی کشورهای موسوم به بریک (برزیل، روسیه، هند، چین) می خواستند هر چه زودتر اوضاع به حال عادی بازگردد.

بیشتر روس‌ها کریمه را جزیی از خاک خود به حساب می‌آورند

کاهش بیشتر واردات گاز از روسیه، کمک به اوکراین برای تعقیب این سیاست و توافق بر سر پیش دستی در اتخاذ تدابیر بیشتر علیه روسیه ، اکنون به صورت یک موضوع جدی در آمده است.

همانطور که نخست وزیر سوئد به تلویزیون بی بی سی گفت جنگ تجارتی به روسیه بیشتر لطمه می زند تا به اتحادیه اروپا.

تنها ۷ درصد کل صادرات اتحادیه اروپا وارد بازارهای روسیه می شود در حالی که ۲۱ درصد تجارت خارجی روسیه با اتحادیه اروپاست.

هیچ کس بیشتر از خانم مرکل، صدراعظم آلمان نمی خواهد یک بار دیگر وادار به تسلیم در برابر درخواست های روسیه شود.

"یک سرباز اوکراینی در نزدیکی مرز با روسیههنگامی که اجلاس سران تشکیل می شود، رسانه ها معمولا در استفاده از اصطلاحات نقطه عطف و بدعت تازه، برای توصیف این نشست ها اغراق می کنند"در حالی که این موضوع حقیقت دارد که روابط بازرگانی در محاسبات خانم مرکل اهمیت قابل توجهی دارد، در روزهای اخیر موضع سیاسی او به طور محسوسی انعطاف ناپذیرتر شده است.

این که سیاست جدید خانم مرکل حتی بدون اقدامات نظامی بیشتر روسیه علیه اوکراین یا مولداوی، تا چه حد پیش خواهد رفت هنوز روشن نیست.

چنانچه نقشه اتحادیه اروپا برای کاهش وابستگی به انرژی روسیه ثمربخش باشد، احتمال دارد که رشد اخیر بازرگانی در پشت پرده آهنین سابق، به رکود اقتصادی تبدیل شود.

رهبران گروه هفت در سرسراهای برلایمونت، مقر کمیسیون اروپا و نیز در ناتو، بحث های دیگری نیز خواهند داشت از جمله این که گفتمان ها و تعامل دیپلماتیک با روسیه که قبلا برنامه ریزی شده بود اکنون تا چه حد زیان خواهد داشت. همچنین در باره نحوه تقویت مشارکت با اوکراین و نیز لزوم بررسی سیاست کاهش هزینه های دفاعی اروپا گفتگو خواهد شد.

پاسخ برخی از این پرسش ها در حال روشن تر شدن است. اجلاس سران در سوچی منتفی شده است، ممکن است اقدامات بیشتری علیه یاران ولادیمیر پوتین صورت گیرد و افزایش استقرار نیروهای ناتو در جمهوری های بالتیک حفظ خواهد شد.

ولی آینده بسیاری مسائل روشن نیست از جمله این که آیا اقدامات نظامی بیشتر روسیه ممکن است به تحریمات کامل منتهی شود و به جای کاهش نیروهای آمریکایی در اروپا، به تعداد این نیروها اضافه شده و یک عصر جدید یخبندان دیپلماتیک شروع شود.