سال ‌٨٩ به پایان رسید اما هنوز برق نیروگاه بوشهر به خانه‌ها نرسیده است

آفتاب- زهرا اصغری(ایسنا): راه‌اندازی و تولید برق در نیروگاه اتمی بوشهر در حالی به عنوان یکی از مهم‌ترین وقایع پیش‌رو در سال ۲۰۱۱ از سوی روس‌ها عنوان شده بود که به نظر می‌آید با وجود قرار گرفتن مجتمع‌های سوخت در قلب رآکتور و بسته شدن در رآکتور بوشهر، باز هم باید منتظر روزهای آینده بود. خبرگزاری‌های روسیه پیش از سال جدید میلادی گزارش دادند نیروگاه اتمی بوشهر که کار ساخت آن در زمان رژیم پهلوی توسط یک شرکت آلمانی در سال ۱۹۷۴ (۱۳۵۲) آغاز و توسط یک شرکت روسی در ۱۹۹۵ ادامه یافت، در (دی و بهمن‌ ۸۹) ژانویه سال ۲۰۱۱ به طور کامل به شبکه برق رسانی ایران متصل می‌شود. با وجود نگاه خوشبینانه و مثبت مسوولان کشورمان به عملکرد روس‌ها درباره نیروگاه بوشهر به ویژه در یکی دو سال اخیر، به نظر می‌آید بار دیگر در شانزدهمین سال امضای قرار داد تکمیل نیروگاه بوشهر توسط روس‌ها و سی و دومین بهار نیروگاه این خوشبینی کم‌رنگ می‌شود و نگرانی درباره اجرای به موقع آخرین وعده روس‌ها برای بهره‌برداری از نیروگاه بوشهر در نیمه اول سال ۲۰۱۱ پررنگ می‌شود. علی‌اکبر صالحی ـ رییس پیشین سازمان انرژی اتمی ـ در اوایل آذرماه سال جاری اظهار کرد: "امیدواریم ظرف یکی، دو ماه آینده (بهمن‌ماه) شاهد جشن بزرگ اتصال برق نیروگاه بوشهر به شبکه سراسری باشیم." خبرگزاری نووستی نیز در پایان آذرماه به نقل از ایگور سچین ـ معاون نخست‌وزیر روسیه ـ که در حاشیه همایشی در استانبول سخن می‌گفت، اظهار کرد: "این روزها روند راه‌اندازی فیزیکی اولین نیروگاه اتمی ایران به پایان خواهد رسید و به عبارت دیگر این نیروگاه به‌زودی به شبکه سراسری متصل خواهد شد." روند راه‌اندازی فیزیکی نیروگاه بوشهر از ۳۰ مرداد امسال (۲۱ اوت ۲۰۱۰) آغاز شد و در اواخر آذرماه (اوایل دسامبر) کمپانی "اتم استروی اکسپورت" اعلام کرد که کار بارگذاری سوخت نیروگاه را به پایان رسانده است. سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در روند سوخت‌گذاری نیروگاه اعلام کرد که تاریخ تولید برق نیروگاه اتمی بوشهر در زمان هماهنگ شده با طرف ایرانی خواهد بود.

"سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در روند سوخت‌گذاری نیروگاه اعلام کرد که تاریخ تولید برق نیروگاه اتمی بوشهر در زمان هماهنگ شده با طرف ایرانی خواهد بود"آندره نسترنکو ـ سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه ـ گفت: "تا آن‌جا که ما مطلعیم امور بر اساس جدول زمان‌بندی‌شده انجام می‌شوند و در پایان کلیه امور مربوط به مرحله راه‌اندازی فیزیکی و مرحله تولید برق نیروگاه با هماهنگی با طرف ایرانی آغاز خواهد شد." در حالی که امیدهایی جدی پس از سوخت‌گذاری نیروگاه اتمی بوشهر در میان افکار عمومی برای راه‌اندازی آن شکل گرفته بود، شایعاتی مبنی بر ایجاد اخلال در روند کار و بهره‌برداری نیروگاه شنیده شد. روزنامه دیلی‌تلگراف در روزهای پایانی دی‌ماه مدعی شد،‌ " گروهی از دانشمندان هسته‌یی روسیه که به ایران در ساخت نیروگاه هسته‌یی بوشهر کمک‌های فنی ارائه می‌کنند، به بهانه آسیب‌هایی که مدعی شدند ویروس استاکس‌نت به تاسیسات هسته‌یی ایران زده است از کرملین خواستند که راه‌اندازی نیروگاه بوشهر را به تعویق بیندازد." اما این شایعات و تاثیر استاکس‌نت بر کار نیروگاه اتمی بوشهر از سوی ایران رد شد. سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران دراین‌باره به ایسنا اعلام کرد:"ویروس استاکس‌نت هیچ‌گونه تاثیر منفی بر روند پیشرفت فعالیت‌های نیروگاه اتمی بوشهر نداشته است و از حدود یک سال و نیم پیش، کارشناسان و متخصصان امنیتی سازمان با هوشیاری کامل این ویروس را شناسایی کرده و اقدامات لازم در این زمینه انجام شده است." هم‌چنین شرکت روسی روس‌ اتم گزارش‌ رسانه‌های غربی مبنی بر این‌که ویروس کامپیوتری "استاکس‌نت" روی نیروگاه اتمی بوشهر تاثیر گذاشته است را رد کرد. خبرگزاری شینهوا به نقل از سرگئی نویکف ـ سخنگوی شرکت روسی روس‌ اتم ـ گزارش داد: "در شبکه کامپیوتری نیروگاه بوشهر به ویژه در واحدهایی که مسوولیت تامین امنیت را بر عهده دارد، هیچ‌گونه ویروسی وجود ندارد، زیرا این شبکه کاملا مستقل بوده و جدا از منابع خارجی قرار دارد." سخنگوی شرکت روس‌ اتم تاکید کرد که این ویروس نمی‌تواند وارد سیستم کنترل خودکار نیروگاه شود و کنترل راکتور را به خطر اندازد. علی‌اکبر صالحی اوایل بهمن‌ماه در گفت‌وگو با ایسنا بار دیگر از انجام مرحله "بحرانی شدن" رآکتور نیروگاه اتمی بوشهر در اواخر بهمن‌ماه سال جاری با حضور مسوولان روسی خبر داد.

صالحی که هم زمان سرپرستی وزارت خارجه کشورمان را بر عهده داشت درباره بحرانی شدن رآکتور نیروگاه بوشهر و اتصال برق تولید شده در این نیروگاه به شبکه سراسری اظهار کرد: "فرآیند راه‌اندازی نیروگاه بوشهر و هر نیروگاه دیگری فرآیندی زمان‌بر است و مراحلی را باید طی کند که برخی از این مراحل پلکانی است. ما بارها اعلام کرده‌ایم که برای ما راه‌اندازی ایمن نیروگاه بوشهر مهم‌تر از راه‌اندازی سریع آن است. بنابراین ممکن است بر سر تست‌هایی که در مرحله کنونی انجام می‌شود، مسائلی پیش آید که مجبور شویم آن مرحله را اصلاح و مجددا تست کنیم و چنان‌چه مساله حل شد، از آن مرحله عبور کنیم." وی گفت:"امیدواریم تا آخر بهمن‌ماه بتوانیم بحرانی شدن رآکتور را داشته باشیم و با حضور مسوولان روسی شاهد انجام این مرحله باشیم." صالحی توضیح داد: "بحرانی شدن یعنی آغاز فعل و انفعال رآکتور و آرام آرام گرم شدن آب داخل محفظه رآکتور. اما برای این‌که آب به بخار تبدیل شود و کیفیت بخار به جایی برسد که بتواند وارد توربین شود مدت زمانی طول می‌کشد. ما نسبت به برنامه‌ای که اعلام کرده‌ایم حدود یک ماه و نیم برای وصل به شبکه زمان نیاز داریم، البته این در حالی انجام می‌شود که نیروگاه در حال تولید قدرت و رآکتور بحرانی شده باشد؛ بنابراین تا زمانی که بخار به ۴۰ درصد برسد و اطمینان لازم را پیدا کنیم و تست‌های لازم بر روی توربین را انجام دهیم امیدواریم هم‌زمان با ۲۰ فروردین و با همراهی و هماهنگی با روس‌ها، شاهد اتصال به شبکه سراسری در فروردین سال آینده باشیم." صالحی درباره تاثیر ویروس استاکس‌نت بر نیروگاه بوشهر با رد دوباره این مطلب خاطرنشان کرد: "ما رد پای این ویروس را در برخی جاها گرفتیم و با آمادگی و هوشیاری که داشتیم توانستیم آن را کنترل کنیم.

"علی‌اکبر صالحی اوایل بهمن‌ماه در گفت‌وگو با ایسنا بار دیگر از انجام مرحله "بحرانی شدن" رآکتور نیروگاه اتمی بوشهر در اواخر بهمن‌ماه سال جاری با حضور مسوولان روسی خبر داد"این ویروس در مسائل و تجهیزات پیرامونی از جمله کامپیوترهای شخصی بیش‌تر بود، اما به سیستم‌های اصلی ما وارد نشده است و از این نظر با روس‌ها کار را به درستی انجام دادیم و با رعایت تمام نکات ایمنی و امنیتی کار را پیش می‌بریم." رییس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: "ممکن است نسبت به برنامه زمان‌بندی شده‌ای که اعلام کرده‌ایم به دلیل انجام تست‌های مختلف کمی تاخیر داشته باشیم که البته این تاخیر در حد یکی دو هفته است." به گزارش ایسنا، اما اکنون که روزهای پایانی سال ۸۹ را پشت سر می‌گذرانیم نه تنها خبری از "بحرانی‌ شدن" قلب رآکتور نشد، بلکه اخباری دیگر مبنی بر نیاز نیروگاه به تست‌ها و اقدامات بیش‌تر که طبیعتا بهره‌برداری از نیروگاه را به تعویق می‌اندازد شنیده شد. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش اخیر خود درباره ایران اعلام کرد‌ "در ۲۳ فوریه ۲۰۱۱، ایران به آژانس اطلاع داد که باید مجتمع‌های سوخت را از قلب رآکتور خارج کند و آژانس و ایران درباره ضرورت تدابیر پادمانی توافق کرده‌اند." علی‌اصغر سلطانیه ـ نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ـ گفت: "براساس درخواست روسیه که مسوول تکمیل نیروگاه اتمی بوشهر است، سوخت داخل قلب رآکتور برای انجام برخی آزمایش‌ها و اقدامات فنی برای مدتی از قلب خارج می‌شود." سلطانیه در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: این درخواست روسیه مورد موافقت ایران قرار گرفته است و با توجه به نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در روند راه‌اندازی و بهره‌برداری نیروگاه بوشهر، این موضوع از سوی ایران به آژانس نیز اطلاع داده شده است و آژانس بر این روند نظارت کامل دارد." او تاکید کرد: "مسوولیت کامل تکمیل نیروگاه اتمی بوشهر با ایمنی بالا، روسیه است و ایران همواره ایمنی نیروگاه را با بالاترین استانداردهای جهانی در اولویت و مورد تاکید قرار داده است." سرگئی لاوروف ـ وزیر خارجه روسیه ـ در این‌ مورد تاکید کرد که مشکل پیش آمده در نیروگاه بوشهر صرفا موضوعی "فنی" است. هم‌چنین سخنگوی کورپوراسیون دولتی انرژی اتمی روسیه "روس اتم" به خبرگزاری "نووستی" اعلام کرد: "خارج‌سازی سوخت از رآکتور اتمی نیروگاه بوشهر گام احتیاطی لازم است." وی افزود: "ممکن بود که به خاطر نقص فنی یکی از چهار پمپ، براده و یا تراشه فلزی در کاست‌های سوختی نفوذ کند." در بیانیه روس اتم که اولین دلیل رسمی را پس از انتشار اخبار در این‌باره مطرح می‌کرد، اعلام شد که یکی از چهار پمپ خنک کننده‌ی اصلی راکتور دچار آسیب شده است و این آسیب خروج سوخت و انجام یک بازرسی از راکتور و مجتمع‌های سوخت را برای این که هیچ گونه ذارات فلزی یا چیپ را در خود جای نداده باشند، ضروری است. در بیانیه‌ی این شرکت روسی آمده است که مشکل زمانی مطرح شد که فشار در رآکتور در طول آزمایشات بالا رفت. پمپ لرزید و رابط‌ها شکستند.

در نتیجه ذرات فلزی کوچک‌تر از سه میلی‌متر می‌تواند درون پمپ‌های خنک کننده پرتاب شود و در مجمتمع‌های سوخت جای گیرد. این بیانیه می‌افزاید: رابط‌ها در شرایط لرزش شدید و فشار ارتعاشی شکستند. در این بیانیه هم‌چنین آمده است: اگر ذرات فلزی در مجتمع‌های سوخت یافت شوند، مجتمع‌ها شسته خواهند شد، بدنه‌ی رآکتور پاکسازی خواهد شد و پس از آن سوخت بار دیگر در رآکتور بارگذاری خواهد شد. این بیانیه می‌گوید که پمپ دچار اشکال متعلق به سال‌های ۱۹۷۰ و زمانی است که آلمان غربی ساخت رآکتور را آغاز کرد. روس‌ها که از سال ۱۹۹۵ ساخت بوشهر را به عهده دارند گفته‌اند که تجهیزات قدیمی آلمانی آن‌ها را با چالش‌هایی بیش از آن چه پیش‌بینی می‌کردند، روبه‌رو کرده است.

"ما بارها اعلام کرده‌ایم که برای ما راه‌اندازی ایمن نیروگاه بوشهر مهم‌تر از راه‌اندازی سریع آن است"در همین حال، سخنگوی وزارت امور خارجه پس از برخی جوسازی‌ها درباره خروج سوخت از قلب رآکتور و در حالی که گزارش آژانس مبتنی بر موافقت ایران با درخواست پیمانکار روسیه برای خارج کردن سوخت از رآکتور بود اعلام کرد: "اخبار مربوط به خروج سوخت هسته‌یی از قلب نیروگاه اتمی بوشهر صحت ندارد." رامین مهمان‌پرست در پاسخ به سوالی درباره مطالب منتشره در مورد نیروگاه اتمی بوشهر با بیان این مطلب افزود: "طبق بررسی به عمل آمده سوخت هسته‌یی از قلب نیروگاه خارج نشده و کار این نیروگاه روند جاری خود را طی می‌کند." پس از این اظهار نظر سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در رابطه با آخرین وضعیت نیروگاه بوشهر تاکنون هیچ یک از مقامات سازمان انرژی اتمی اطلاع‌رسانی مطلوبی درباره ادامه فعالیت‌ها در نیروگاه بوشهر نداشته‌اند و تلاش‌ها‌ برای اطلاع‌ از وضعیت نیروگاه ادامه دارد و شاید برای دانستن اطلاعات جدید باید تا گزارش بعدی مدیرکل آژانس منتظر ماند. اما در آخرین تحولات درباره نیروگاه بوشهر محمود احمدی‌نژاد در گفت‌وگوی تلفنی همتای روس خود که دوشنبه این هفته انجام گرفت، اظهار امیدواری کرد که روسیه بتواند طبق قرارداد، برنامه تنظیمی را به مورد اجرا درآورد و برق هسته‌یی نیروگاه اتمی بوشهر در زمان مقرر وارد شبکه سراسری کشور شود. "رییسان‌جمهور ایران و روسیه با اشاره به اهمیت و ضرورت گسترش روابط دو جانبه و منطقه‌یی دو کشور بر راه‌اندازی نیروگاه بوشهر در زمان پیش بینی شده تاکید کردند." دکتر محمود احمدی‌نژاد در تماس تلفنی دیمیتری مدودف با بیان این‌که جمهوری اسلامی ایران از افزایش همکاری‌های دو کشور در عرصه‌های مختلف استقبال می‌کند، اظهار کرد: "زمینه‌های فراوانی برای همکاری‌های ایران و روسیه وجود دارد و در این زمینه راه‌اندازی نیروگاه بوشهر در موعد مقرر به نفع منافع دو کشور است." هم‌چنین دیمیتری مدودف ـ رییس‌جمهور روسیه ـ نیز در این تماس تلفنی خود با تاکید بر گسترش و تحکیم مناسبات و همکاری‌های تهران ـ مسکو در همه زمینه‌ها از اهتمام و جدیت کشورش برای راه‌اندازی نیروگاه بوشهر در موعد پیش‌بینی شده خبر داد. هر چند تاکید رییس‌جمهور روسیه بر جدیت کشورش برای راه‌اندازی نیروگاه بوشهر در موعد پیش‌بینی‌ شده - البته این موعد رسانه‌یی نشده-، امیدوار‌کننده است، اما کافی نیست و نگرانی‌ها درباره زمان بهره‌برداری نیروگاه بوشهر نزد افکار عمومی ایران هم‌چنان باقی است. .