نگاهی به جشنواره جهانی هنر مونترال

موفقیت جشنواره جهانی هنر مونترال به نظر علاقه مندان در ایجاد فضای گرم و پر جنب و جوشی ست که میان اهالی هنر بر پا می کند جشنواره جهانی هنر که هر سال در آغاز بهار در مونترال برگزار می شود، در نوع خود رویداد فرهنگی منحصر به فردی است. این جشنواره که امسال بیست و نهمین دوره خود را پشت سر گذاشت، بخش مسابقه هم دارد و هر سال به برندگان رشته های مختلف جوایز نقدی اهدا می شود. علاوه بربخش مسابقه صدها فیلم کوتاه و بلند و میان مدت در بخشهای دیگر جشنواره طی ده روز به نمایش در می آید که نه نتها هنرهای هفتگانه بلکه شاخه ها و زیر مجموعه هایشان از عکاسی، گرافیک، طراحی هنری و صنعتی گرفته تا دکورسیون داخلی، صحنه آرایی، مد و زیبایی و حتی آشپزی را هم پوشش می دهد. آمار بازدید کنندگان از جشنواره در سالهای گذشته که طی پنج روز برگزار می شد، رقمی در حدود بیست هزار نفر بود، اما در سالهای اخیر که مدت جشنواره به ده روز رسیده این رقم نیز به چند برابر افزایش یافته است. موفقیت جشنواره جهانی هنر مونترال به نظر علاقه مندان در ایجاد فضای گرم و پر جنب و جوشی ست که میان اهالی هنر بر پا می کند.

"این جشنواره که امسال بیست و نهمین دوره خود را پشت سر گذاشت، بخش مسابقه هم دارد و هر سال به برندگان رشته های مختلف جوایز نقدی اهدا می شود"کنفرانسها، جلسه های بحث و گفتگو با هنرمندان، ورک شاپها، نمایشگاههای جنبی فرصت خوبی را برای دیدار و تبادل افکار و تجربه های هنردوستان فراهم می کند. بازتاب اخبار و بررسی روزانه فیلمهای جشنواره در شبکه های رادیویی و تلویزیونی محلی نیز بر شور و شوق علاقه مندان می افزاید. از مهمان های امسال جشنواره باید از الن فلشر، هنرمند چند رسانه ای فرانسوی، فرانسوا فوشه بازیگر قدیمی و عضو مؤسس تئاتر نوو موند مونترال، میشل مکس رینو استاد و پژوهشگر شهرسازی، الن لوفور نوازنده پیانو، خوانندگان اپرای مونترال، و رومئو ساووا هنرمند کانادایی یاد کرد که موضوع فیلمی به نام نقاشی بدن بود. در بخش موسیقی آثاری در باره پوچینی، داریوس میلو آهنگساز مدرنٍ کلاسیک، لوچانو پاوروتی، خواننده بزرگ تنور و جُوان ساترلند، خوانندهءسوپرانوی استرالیایی به نمایش درآمد این هنرمندان و پژوهشگران در میز گردها و کلاسهای آموزش عملی با هنر دوستان و دانشجویان دیدار و گفتگو کردند. دیدارها عمومأ در سینما تک کبک و سالن اجتماعات کتابخانه ملی برگزار شد.

امسال در بخش هنرهای تجسمی که بیشترین تمرکز جشنواره در سالهای آغازین بر آن بود مستند تازه ای در باره ویلیام ترنر، نقاش رمانتیک قرن نوزدهم انگلیسی که مناظر آب رنگش الهام بخش امپرسیونیست های فرانسوی شد به نمایش درآمد. در این بخش همچنین فیلمهایی درباره کاندینسکی، مکتب باهاوس، پیه موندریان و تأثیرش بر نقاشی آبستره قرن بیستم، و ژان-میشل باسکیا نقاش، آمریکایی نئو اکسپرسیونیست که دیوار نگاریهایش هنر گرافیتی را در سالهای دههء هشتاد دگرگون کرد به نمایش درآمد. مستند "باسکیا، یک زندگی" در بارهء این هنرمند که در سال ۱۹۸۸ بر اثر اعتیاد به مواد مخدر درگذشت در پایان جشنواره جایزهء ارائهء بهترین چهره هنری را به دست آورد. در بخش موسیقی آثاری در باره پوچینی، داریوس میلو آهنگساز مدرنٍ کلاسیک، لوچانو پاوروتی، خواننده بزرگ تنور و جُوان ساترلند، خوانندهءسوپرانوی استرالیایی به نمایش درآمد. در بخش بزرگداشت ملوین براگ تهیه کنندهء نامدار تلویزیونی انگلیسی نیز همچنین دو فیلم مستند دربارهء سر جان باربیرولی رهبر ارکستر، و اریک کلاپتن خواننده راک انگلیسی به نمایش درآمد.

"موفقیت جشنواره جهانی هنر مونترال به نظر علاقه مندان در ایجاد فضای گرم و پر جنب و جوشی ست که میان اهالی هنر بر پا می کند"از ملوین براگ و سی سال فعالیتش به عنوان تهیه کننده تلویزیونی همچنین با نمایش فیلمهای مستندی در باره نورمن میلر نویسنده، اینگمار برگمان فیلمساز سوئدی، فرنسیس بیکن، نقاش انگلیسی و هارولد پینتر نمایشنامه نویس ستایش شد. براگ که سال گذشته در انگلستان لقب "سر" گرفت، رمان نویس و نویسنده فیلمنامه های مشهوری چون ایزادورا ساخته کار رایتس و عشاق موسیقی اثر کن راسل نیز هست. تولد یک هنر در میان هنرهای هفتگانه شاید هیچ یک به اندازه سینما پیوند تنگاتنگ با صنعت، تجارت و سیاست نداشته باشند. "از ملیس تا سینمای ناطق" ساخته ریچارد بین، کارگردان انگلیسی با طرح این موضوع به سالهای شکل گیری هنر سینما در سرزمین برادران لومیر می پردازد. ریجارد بین که سابقه کارگردانی تئاتر دارد و فیلمسازی را با مستندهایی درباره سینمای فرانسه از دهه گذشته تجربه کرده، در این فیلم با نگاهی به زندگی و آثار فیلمسازهای برجسته فرانسوی مثل رنوار، ژان ویگو، مارک آلگره و مارسل کارنه به پیچیدگهای چرخه تولید فیلم به منزلهء هنر می پردازد و مشکلات تأمین سرمایه و مقابله با محدویتهای سیاسی این فیلمسازها را برای به منصه ظهور رساندن نقش هنر در رسانه نوینی که عاملان قدرت آن را صرفأ صنعتی و تجاری می خواستند به زیر دره بین می برد.

نمایی از فیلم ایزابلا روسلینی؛ زندگی وحشی من در بخش هنر هفتم همچنین مستندهایی درباره ایزابلا روسه لینی، اینگمار برگمان، و الیا کازان به نمایش در آمد. "نامه ای به الیا" ساخته مارتین اسکورسیزی با همکاری کنت جونز، مستندی است در باره الیا کازان، فیلمساز، آمریکایی که آثار به یاد ماندنی در کارنامه خود دارد. کازان با چنین موقعیتی در زمان جنگ سرد شهرتش تحت تأثیر همکاری با کمیته، جوزف مک کارتی، سناتور جمهوریخواه آمریکایی و ضد کمونیسم قرار گرفت. اسکورسیزی در مستند یک ساعته اش به گوشه هایی از زندگی کازان به نقل از صاحب نظران سینما و نوشته هایی در باره او می پردازد. او همچنین به دوران جوانی خود و کشف هنر سینما اشاره می کند و در بزرگداشت کازان و آثاری چون "شرق بهشت" و "دربارانداز" از ساخته های او به منزله نقطه آغاز علاقه خود به فیلمسازی نام می برد.

"کنفرانسها، جلسه های بحث و گفتگو با هنرمندان، ورک شاپها، نمایشگاههای جنبی فرصت خوبی را برای دیدار و تبادل افکار و تجربه های هنردوستان فراهم می کند"از دیگر آثار به نمایش درآمده در بخش سینما باید از"کریستوفر لی، زیبایی طلمت" و"میلوش فورمن، سالهای دهه شصت" اشاره کرد که دومی به سالهای فیلمسازی فورمن در چکسلواکی دوران سلطهء کمونیسم می پردازد. "یکی بود، یکی نبود...امپراتوری خون" نیز مستندی محصول فرانسه به کارگردانی دیوید تامسون درباره ناگیسا اوشیما فیلمساز ژاپنی است که با فیلمی به همین نام در دهه هفتاد میلادی انقلابی اروتیک در سینما به پا کرد. هنر رقص "نیویورک، ایالت نمایش" ساخته مایکل بلاک وود مستندی صد دقیقه ای درباره هفت طراح رقص مدرن و تحولات و دستاوردهای آنها در زمینه این هنر است در این بخش آثار دیگری هم از طراحان بزرگ رقص جهان به نمایش درآمد. همچنین نمایشی زنده از رقصنده های مدرن در روزهای آخر هفته در محوطه داخلی مجموعه ساختمانی هنر مونترال به طور رایگان برای علاقه مندان اجرا شد. معماری ایستگاه قطار آنتورپ جایزه بزرگ جشنواره هنر را از آن خود کرد "ایستگاه مرکزی آنتورپ" همان طور که از نامش برمی آید مستندی درباره یکی از زیباترین ایستگاههای قطار دنیا در آنتورپ از شهرهای بلژیک، ساخته شده به سال۱۹۰۵ است.

در این فیلم ریزه کاریهای معماری ایستگاه و گسترش امکانهای سالهای اخیرش برای پذیرش قطارهای سریع السیر مورد بررسی قرار می گیرد. ایستگاه قطار آنتورپ جایزه بزرگ جشنواره هنر را از آن خود کرد. در همین بخش فیلمی به نام "کبن" ساختهء راکس رینه کانگاس، فیلمساز فنلاندی به عنوان درسی از معماری به نخستین بنای مینی مالیستی به مفهوم امروزی می پردازد. این بنا به نام کبن ساخته لوکوربوزیه معمار فرانسوی-سوئیسی ست که در سال ۱۹۵۲ در جنوب فرانسه ساخته شده است. دینه گاس در این فیلم نشان می دهد معمارهای بزرگ چطور در هر قدم مانعی را با خلاقیت خود از سر راه بر می دارند.

"بازتاب اخبار و بررسی روزانه فیلمهای جشنواره در شبکه های رادیویی و تلویزیونی محلی نیز بر شور و شوق علاقه مندان می افزاید""شیرزنی میان شیرها" هم اثر جالب دیگری در همین بخش به زندگی و هنر خانم زها حدید معمار پیشرو عراقی- انگلیسی می پردازد. زها حدید معمار معاصر سازندهء مجموعه ای از بناهای مدرن در کشورهای مختلف اروپایی، عربی و خاور دور است. بنای ورزشهای آبی المپیک ۲۰۱۲ لندن یکی از تازه ترین پروژه های خانم حدید است. ادبیات مستند "تی اس الیوت" جایزه مورد حمایت تله کبک کانادا را به عنوان بهترین فیلم آموزشی به دست آورد "تی اس الیوت" ساختهء آدام لو در این بخش مستندی در باره نامدارترین شاعر قرن بیستم است. این مستند نود دقیقه ای که به سفارش بی بی سی ساخته شده با استفادهء گسترده از منابع بایگانی یکی از پر و پیمان ترین فیلمهایی ست که در باره سراینده منظومهء سرزمین هرز و نویسنده نمایشنامه های "قتل در کلیسای جامع" و "مهمانی بعد از ظهر" ساخته شده است.

در این فیلم چهره های سرشناس ادبیات دنیا از جمله تام استوپاردِ نمایشنامه نویس، استیون اسپندرِ شاعر و کینگزلی امیسِ نویسنده درباره الیوت صحبت می کنند. در بخشهای دیگر به زندگی شاعر آمریکایی زاده سنت لوئیس از بدو تولد تا زمان شهرت، مرگ همسر اول، استقرار در انگلستان و ازدواج دوم، سردبیری مجلهء ادبی کرایتریون و مدیریت انتشارات فیبر اند فبیر پرداخته می شود. از جالبترین قسمتهای این مستند نمایش تکه های نادر فیلم و شعر خوانی ازرا پاند، شاعر شوریده حال امریکایی و حامی ادبی الیوت و ویراستار منظومه سرزمین هرز اوست که بازپسین سالهای زندگی خود را در ونیز می گذراند. از دیگر قسمتهای جالب فیلم صحبتهای اندرو لوید وبر سازنده نمایش کمدی موزیکال "کتاب گربه های کارآزموده" الیوت و جلب نظر همسر دوم او برای بردن این اثر به روی ضحنه نمایش است. مستند "تی اس الیوت" جایزه مورد حمایت تله کبک کانادا را به عنوان بهترین فیلم آموزشی به دست آورد.

جشنواره جهانی هنر مونترال که از روز هفدهم مارس آغاز به کار کرده بود، روز ۲۷ مارس پایان یافت