"تابستان بسیار سخت" ایران به دلیل کاهش ۳۵‌درصدی بارندگی

از ابتدای سال جاری تا کنون میزان بارندگی در ایران به نسبت دوره مشابه سال گذشته حدود یک سوم کاهش یافته و تولید برق در نیروگاه‌های برق‌آبی با چالش جدی روبرو شده است.

خبرگزاری ایسنا جمعه سوم اردیبهشت به نقل از معاون هماهنگی شرکت توانیر نوشت، ایران در سال جدید با کاهش ۳۰ تا ۳۵ درصدی بارندگی روبرو بوده و انتظار می‌رود تولید برق در نیروهای برق‌آبی به همین میزان افت کند.

بنابر این گزارش، غلامعلی رخشانی‌مهر در یک برنامه تلویزیونی گفت: «در انتظار تابستان سختی نیستیم بلکه می‌دانیم تابستان بسیار سختی پیش رو داریم چرا که  شاهد افت شدید ذخایر سدهای کشور به دلیل کاهش بارندگی‌ها هستیم.»

او می‌گوید علاوه بر کاهش بارندگی و محدودتر شدن پتانسیل نیروگاه‌های برق‌آبی، عوامل دیگری مانند افزایش دما، بحران کرونا و استفاده غیرمجاز از برق برای استخراج رمز‌ارز هم وجود دارد که همگی باعث بر هم خوردن و منفی شدن تراز تولید و مصرف برق شده‌اند.

کاهش ۵۰ درصدی روشنایی معابر

معاون هماهنگی توانیر خاطر نشان کرده که با توجه به سنجش شاخص‌ها و پیش‌بینی کمبود بارندگی در سال جاری، برنامه‌ریزی برای گذر از "تابستان سخت امسال" از سال پیش انجام شده است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

شرکت توانیر برای مدیریت کاهش تولید برق به تعدیل حدود پنجاه درصدی روشنایی معابر و جاده‌های بین‌شهری، به جز نقاط حادثه‌خیز اقدام کرده است.

به گفته رخشانی‌مهر امسال برای نخستین بار، دستگاه‌های اداری موظف شده‌اند مصرف برق در ساعت‌های اداری را ۵۰ درصد کاهش دهند و این میزان را در ساعت‌های غیر اداری به ۱۰ درصد برسانند.

نقش مثبت و منفی کرونا در مصرف برق

احتمالا پاندمی کرونا رسیدن به این هدف را تسهیل می‌کند زیرا بخش بزرگی از کارکنان اداره‌ها در شهرهای با وضعیت قرمز و نارنجی دورکاری می‌کنند.

بر پایه آمار رسمی وزارت بهداشت در حال حاضر ۳۰۱ شهر ایران در وضعیت قرمز (بسیار پرخطر) و ۹۵ شهر در وضعیت نارنجی (پرخطر) شیوع کرونا قرار دارند. فقط ۵۲ شهر ایران در وضعیت زرد و آبی هستند.

در همین حال به دلیل حضور بیشتر شاغلان در خانه و افزایش کم‌سابقه دمای هوا در اغلب شهرهای ایران مصرف برق خانگی به شدت افزایش یافته است.

افزایش ۲۰ درصدی مصرف برق خانگی

مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق ایران دوم اردیبهشت در جمع خبرنگاران گفت در فروردین ماه مصرف برق خانگی ۲۰ درصد افزایش یافته و به دلیل کاهش تولید نیروگاه‌های برق‌آبی مدیریت این میزان مصرف ساده نیست.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

او می‌گوید با توجه به کاهش بارندگی حجم آب ذخیره‌گاه سدها ۳۴ درصد کاهش یافته و به همین دلیل تولید برق در نیروگاه‌های برق‌آبی به نسبت دوره مشابه سال گذشته سه هزار مگاوات کمتر شده است.

به گزارش ایسنا رجبی مشهدی می‌گوید با برنامه‌های مدیریت مصرف، سال گذشته پنج هزار و ۶۰۰ مگاوات برق صرفه‌جویی شد که امسال باید سه هزار مگاوات دیگر به این میزان اضافه شود.

معاون هماهنگی توانیر می‌گوید در اوج تابستان ۲۴ هزار مگاوات از مصرف ۶۰ هزار مگاواتی برق ایران به سیستم‌های سرمایشی اختصاص دارد و اگر شهروندان کولرهای گازی را روی درجه ۲۴ و کولرهای آبی را روی دور کند تنظیم کنند در تابستان دچار خاموشی نخواهند شد.

یکی از علت‌های افزایش مصرف برق خانگی در فروردین ماه بالا رفتن دمای هوا عنوان می‌شود. رخشانی‌مهر گفته این افزایش دما به طور میانگین حدود پنج درجه و در نوع خود بی‌سابقه بوده است. او افزود هر یک درجه افزایش دمای هوا، افزایش حداقل یک‌هزار مگاواتی مصرف برق سراسری را به دنبال دارد.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  زمستان ۹۶ خشک‌ترین فصل نیم قرن گذشته در ایران است و تهران تازه در ۲۷ دی روی برف به خود دید. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران، کاهش ۶۰ تا ۷۰ درصدی بارندگی به نسبت سال گذشته را در ۵۰ سال گذشته بی‌سابقه می‌خواند.

  "رخشانی‌مهر گفته این افزایش دما به طور میانگین حدود پنج درجه و در نوع خود بی‌سابقه بوده است"محمدرضا بختیاری می‌گوید در ایران تغییر اقلیم رخ داده و باید بر این اساس زندگی کرد که چاره‌ای جز صرفه‌جویی نیست.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  بختیاری می‌گوید اگر در دی و تا اواسط بهمن برف نداشته باشیم، بارش برف از نیمه دوم و اسفند ماه نمی‌تواند به ذخیره برف کشور کمک کند. مدیرعامل آب منطقه‌ای استان البرز در پاییز ۹۶ ابراز امیدواری کرده بود که ذخیره ۵۹ درصدی سد کرج و ذخیره ۶۰ درصدی سد طالقان در زمستان با بارش برف ارتقاء یابد. تصویر: سد کرج.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  رسانه‌ها، کارشناسان اقلیمی و فعالان زیست محیطی زنگ خطر خشکسالی را مدت‌هاست به صدا در آورده‌اند. فرماندار تهران می‌گوید اگر بارندگی‌ها در تهران به همین روند باشد، ۵۲ درصد مردم پایتخت بدون آب شرب خواهند ماند. یک تحقیق بین‌المللی با مشارکت سه پژوهشگر ایرانی نتیجه می‌گیرد که کشور به "سندروم ورشکستگی آبی" مبتلاست.

  تصویر: سد اکباتان در همدان.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  عواملی چون افزایش سریع جمعیت، مهاجرت و گسترش شهرنشینی، کشاورزی ناکارا، سدسازی بی‌رویه، رویای خودکفایی غذایی، چاه‌های عمیق یا عطش توسعه، در کنار تحریم‌ها، عدم ثبات اقتصادی و سطح پایین هشیاری زیست‌محیطی از دلایل این "ورشکستگی" عنوان می‌شوند. به این سیاهه باید عوامل طبیعی چون سیل، خشکسالی و تغییر اقلیم را اضافه کرد.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  از ابتدای مهر تا آذر ۹۶ مجموعه بارش در اکثر استان‌های ایران بیشتر از ۵۰ درصد کاهش داشته است. خراسان جنوبی، قم، یزد و اصفهان با کمترین میزان بارش در این دوره روبرو بوده‌اند. سد اکباتان در همدان ۷۹ متر ارتفاع و ۳۶میلیون مترمکعب ظرفیت دارد که به دلیل بارندگی کم، سطح آن بسیار پایین رفته است.

  "او افزود هر یک درجه افزایش دمای هوا، افزایش حداقل یک‌هزار مگاواتی مصرف برق سراسری را به دنبال دارد"از ابتدای سال آبی جاری تاکنون، آب ورودی به سد اکباتان ۷۸ درصد کاهش داشته است و به ۴۱۰ هزار مترمکعب رسیده است.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  بارندگی در خراسان جنوبی اوضاع خوبی ندارد و مردم آن هرسال یکی دوبار نماز طلب باران "استقساء" را به جا می‌آورند. در نماز باران سال جاری در مصلای المهدی بیرجند، مردی با بره‌ای در آغوش دست به دعا برداشت. عکاس این صحنه می‌گوید در روستاهای اطراف بیرجند رسم است که موقع نماز دام‌های کوچک را از مادران‌شان جدا کنند و از خدا بخواهند به خاطر پاکی و بی‌گناهی آنها رحمش را شامل حال مردم کند.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  در اصفهان هم تا کنون دو مرتبه نماز باران اقامه شده است. محمدرضا درویش، فعال محیط زیست مشکل را در "خشکسالی مدیریتی" می‌بیند و از حضور مسئولان "متحجر" در مسند امر می‌نالد که درایت درک شرایط را ندارند: «آن چیزی که در کشور ما بحران ایجاد می‌کند این است که ما هرگز واقعیت‌های اقلیمی و جغرافیایی خودمان را به رسمیت نمی‌شناسیم و همچنان رو به آسمان برنامه‌ریزی می‌کنیم و امیدواریم که باد و باران بیاید.»

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  کارشناسان احداث صنایع فولاد، آهن، صنایع سیمان و کشت نیشکر در مناطق کم آب را اشتباه محض می‌دانند. محمد درویش از جمله در انتقاد از استقرار صنایع پرمصرف می‌گوید: «تمام نیروگاه‌های اتمی در دنیا در کنار رودخانه‌ها و دریا‌ها قرار گرفته‌اند؛ اما ما در قم و اصفهان- نیروگاه اتمی ساخته‌ایم؛ و یا اینکه استحصال اورانیوم را از یزد انجام می‌دهیم و مجبوریم با تانکر‌ برای مردم آن منطقه آب شیرین ببریم.»

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  برای برف و باران نماز می‌خوانند و استغاثه می‌کنند، اما این رحمت الهی اسباب زحمت هم هست.

  با نزول برف و باران جاده‌ها بسته و شهرها فلج می‌شوند. مدرسه‌ها را تعطیل می‌کنند و آمار تصادف و سوانح به خاطر لغزندگی معابر بالا می‌رود. چهارشنبه ۲۷ دی پلیس راه ایران از ترافیک سنگین محورهای مواصلاتی استان‌های اردبیل، آذربایجان غربی، خراسان شمالی، خراسان رضوی، البرز و مازندران به خاطر بارش برف و باران خبر داد.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  به خاطر برفی که چندان هم سنگین نیست، مدارس ابتدایی نواحی پنج گانه تبریز تعطیل شدند. خبرگزاری مهر می‌نویسد معابر تبریز به سرسره‌های عریض و طویل مبدل شده‌اند زیرا شهرداری به وعده پاشیدن محلول نمک در ساعات ابتدایی صبح عمل نکرده است.

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  نواحی شرقی، مرکزی و دشت سیستان، واجد بدترین وضعیت خشکسالی در ایران معرفی می‌شوند.

  " خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟ زمستان ۹۶ خشک‌ترین فصل نیم قرن گذشته در ایران است و تهران تازه در ۲۷ دی روی برف به خود دید"محمد درویش می‌گوید اگر بخواهیم فاکتور جمعیت را دخالت بدهیم، تهران وخیم‌ترین وضع را دارد: «چون سرانه آب به شدت وابسته به سد‌هایی است که الان ۶۰ تا ۶۵ درصد خالی هستند و از نظر پدافند غیر عامل تهران به شدت در معرض آسیب جدی است، بعد از تهران شهر‌های مشهد، اصفهان و تبریز قرار دارند.»

• خشکسالی در ایران؛ تهدیدی طبیعی یا بحرانی مدیریتی؟

  بحث بر سر کمبود منابع آب در ایران در سال‌های اخیر. موضوعی دائمی بوده که به تدریج جنبه امنیتی نیز پیدا کرده است. به باور بسیاری کارشناسان هیچ‌یک از مشکلات اجتماعی و سیاسی در ایران به اندازه مشکل آب جدی نیست و جنگ‌ها و تنش‌هایی که در پیش‌اند، روی قحطی آب متمرکز خواهند بود. محسن رنانی، اقتصاددان و استاد دانشگاه اصفهان می‌گوید ایران تا پایان دهه ۹۰ شاهد جنگ فراگیر آب خواهد بود.
  
  نویسنده: مهیندخت مصباح