خامنه‌ای: نسل جدید از حوادث سال ۱۳۶۰ مطلع نیست

آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی روز سه‌شنبه ۷ تیر (۲۸ ژوئن) در دیدار با رئیس قوه قضاییه و جمعی از مسئولان و کارکنان دستگاه قضایی جمهوری اسلامی حوادثی که در سال۱۳۶۰ در ایران رخ داد، را "بزرگ و تلخ" خواند و گفت: «علت سربلندی و پیروزی حیرت‌آور ملت ایران و نظام جمهوری اسلامی در برابر حوادث سال ۱۳۶۰ نهراسیدن از دشمنان بود. این سنت در همه دوران ها قابل تکرار است و باید بدانیم خداوند سال ۱۴۰۱ همان خداوند سال ۱۳۶۰ است.»

اشاره رهبر جمهوری اسلامی به حوادث سال۱۳۶۰ مربوط به بمب‌گذاری‌های مختلفی بود که باعث کشته شدن تعدادی از چهره‌های سرشناس جمهوری اسلامی شد.

در روز ششم تیر ۱۳۶۰ حین سخنرانی علی خامنه‌ای در مسجد ابوذر تهران یک بمب منفجر شد. در روز هفتم تیر انفجار بزرگی در دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی رخ داد که باعث مرگ ده‌ها نفر از جمله محمدحسینی بهشتی، از چهره‌های سرشناس جمهوری اسلامی شد.

در روز هشتم شهریور نیز در دفتر نخست‌وزیری ایران، انفجاری رخ داد که باعث مرگ محمدعلی رجایی، رئیس‌جمهور وقت و محمدجواد باهنر، نخست‌وزیر وقت شد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

علی خامنه‌ای در سالگرد کشته شدن محمدحسینی بهشتی، از چهره‌های سرشناس جمهوری اسلامی ادامه داد: «وقتی این حوادث اتفاق می‌افتاد، دشمن ذوق می‌کرد. سر شوق می‌آمد و امیدوار بود که دیگر بساط این نظام جمع شود اما هربار ناامید شد.»

علی خامنه‌ای در اظهاراتش در دیدار با مسئولان و کارکنان دستگاه قضایی جمهوری اسلامی با ادعای اینکه "جوانان و نسل جدید از حوادث سال۱۳۶۰ مطلع نیستند" افزوده است: «کدام دولت و کشور را سراغ دارید که در مقابل چنین حوادث تلخ و وحشتناکی از پا نیفتد؟»

به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران رویکردهای سرکوب‌‌گرانه و انحصارطلبانه حکومت بعد از انقلاب در زمینه‌سازی برای فعال‌شدن مخالفان خشونت‌گرا نقش کمی نداشت. تشدید متقابل خشونت‌ها و ترورهای حکومت و بخشی از مخالفان در تلفیق با جنگ عراق و ایران محمل‌هایی تلقی می‌شوند که حکومت بر بستر آنها بیش از پیش آزادی‌های حداقلی را محدود کرد و فضایی سنگین از اختناق و زندان و اعدام به‌وجود آورد.

رهبر جمهوری اسلامی در حالی از "مطلع نبودن جوانان و نسل جدید" از حوادث سال ۱۳۶۰ گفته است که در سال‌های اخیر بارها این نسل از منظر خود خون و خشونت و سرکوب آن سال‌ها را  سوژه اصلی شماری از آثار هنری و ادبی خود کرده است یا بارها آن موضوع‌ها به "ترند" در توییتر تبدیل شده است.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

علی خامنه‌ای در اظهارات اخیر خود البته دهه ۶۰  را دوره "پیروزی های پی در پی" اعلام کرده و گفته است: «در مقابل همه آن حوادث، در رأس همه امام هم چون کوه دماوند سربلند ایستاد و مسئولان دلسوز و مردم و جوانان انقلابی نیز ایستادند و توانستند شرایط کشور را صد و هشتاد درجه تغییر دهند.

"مشکل آنها این است که راز این ناامیدی را متوجه نمی‌شوند.»خامنه‌ای خود در باره این "راز" صحبتی نکرد"این طور بود که ناکامی‌های پی در پی به پیروزی‌های پی در پی تبدیل شد. منافقین از سطح خیابان‌ها جمع شدند. ارتش و سپاه قوی تر شد و کشور به روال عادی بازگشت.»

علی خامنه‌ای همچنین با بیان اینکه "دشمن" در سال ۱۳۶۰ و در چهار دهه گذشته در برخی مقاطع به دلیل برخی ضعف ها و کمبودهای داخلی ذوق زده شده است، افزود: «دشمن در مواردی امیدوار شده که بساط انقلاب و نظام در حال جمع شدن است اما این امیدواری تبدیل به ناامیدی شد. مشکل آنها این است که راز این ناامیدی را متوجه نمی‌شوند.»

خامنه‌ای خود در باره این "راز" صحبتی نکرد. این در حالی است که در سال‌های اخیر روند بسته‌شدن حلقه حکومتگران شدت بیشتری یافته است، منتقدان درون نظام  بیش از پیش آماج سرکوب و به حاشیه‌رانده‌شدن قرار گرفته‌اند و انتخابات‌های اخیر مجلس و ریاست جمهوری با بی‌اعتنایی باز هم بیشتر جامعه و کمترین مشارکت در قیاس با دوره‌های قبل توام بوده است.

حالا حتی بعضی محافل درونی خود حکومت هم اینجا و آنجا از بن‌بست در همه عرصه‌ها سخن می‌گویند.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  تشکیل دولت موقت

  دولت موقت ایران ۱۶ بهمن ۵۷ به فرمان آیت‌الله خمینی توسط مهدی بازرگان و با حضور نیروهای ملی مذهبی و لیبرال تشکیل شد و تا ۱۳۵۸، به مدت ۲۷۵ روز بر سر کار بود. در این دولت احمدزاده، تاج، مبشری، اسلامی، میناچی، یزدی، یدالله سحابی، شریعتمداری، امیرانتظام، حاج سیدجوادی، فروهر، شکوهی، طاهری، اردلان، صباغیان، بنی اسدی ، محمدتقی ریاحی، حکیمی، ایزدی، رستگارپور ، معین‌فر و سامی حضور داشتند.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  رفراندوم تعیین نوع نظام

  پس از پیروزی انقلاب، همه‌پرسی تعیین نوع حکومت در روزهای ۱۰ و ۱۱ فروردین ۱۳۵۸ در سراسر ایران برگزار شد و بیش از ۹۸ درصد شرکت کنندگان در همه‌پرسی با دادن رای «آری»، با برقراری نظام جمهوری اسلامی موافقت کردند. تنها پرسش این رفراندوم "جمهوری اسلامی؛ آری یا نه بود". در آن زمان این شیوه رای‌گیری با انتقاداتی مواجه شد. برخی گروه‌های انقلابی این رفراندوم را تحریم کردند.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  ترور هاشمی رفسنجانی

  ترور نافرجام اکبر هاشمی رفسنجانی، ۴ خرداد ۵۸ روی داد.

  "حالا حتی بعضی محافل درونی خود حکومت هم اینجا و آنجا از بن‌بست در همه عرصه‌ها سخن می‌گویند"وی اگر چه از ناحیه شکم مورد اصابت گلوله قرار گرفت اما با کمک عفت مرعشی همسرش، از مرگ نجات یافت. این ترور توسط گروه فرقان صورت گرفت. قبل از هاشمی، مرتضی مطهری و تیمسار قرنی در آغاز سال ۵۸ توسط فرقان ترور شدند. در پی این ترور رجائی، بازرگان، طالقانی، امیرانتظام، خامنه‌ای، صباغیان از جمله کسانی بودند که به دیدن وی در بیمارستان رفتند.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  درگذشت محمود طالقانی

  آیت‌الله محمود علائی معروف به طالقانی در تاریخ ۱۹ شهریور ۱۳۵۸ درگذشت. وی از فعالان نهضت ملی شدن نفت و نهضت مقاومت ملی، از بنیادگذاران جبهه ملی دوم و نهضت آزادی ایران، عضو مجلس خبرگان قانون اساسی و نخستین امام جمعه تهران پس از انقلاب ۵۷ بود.

  مرگ وی بر شرایط نیروهای میانه‌رو مذهبی حامی انقلاب ۵۷ تاثیرات منفی گذاشت.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  تصویب قانون اساسی

  قبل از پیروزی انقلاب ۵۷، پیش نویس اولیه قانون اساسی توسط انقلابیون نزدیک به آیت‌الله خمینی در پاریس تهیه شد. ۱۲ مرداد ۵۸ انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی برگزار شد و اعضای منتخب از ۲۸ مرداد شروع به تدوین قانون اساسی کردند. پیش‌نویس اولیه کنار گذاشته شد و پیش‌نویسی تازه با توجه و تاکید بیشتر به اصول اسلامی تهیه شد. همه‌پرسی قانون اساسی در ۱۱ آذر برگزار شد و با رای اکثریت به تصویب نهایی رسید.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  اشغال سفارت آمریکا در تهران

  تصرف سفارت آمریکا و گروگان گرفتن دیپلمات‌های‌این کشور در ایران روز ۱۳ آبان ۵۸ توسط جمعی از دانشجویان پیرو خط امام صورت گرفت. گروگان‌گیری که ۴۴۴ روز ادامه داشت‌، ۳۰ دی ۱۳۵۹ با پذیرش قرارداد الجزایر از سوی دولت‌های ایران و آمریکا و آزادی گروگانها پایان یافت.

  " عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام ترور هاشمی رفسنجانی ترور نافرجام اکبر هاشمی رفسنجانی، ۴ خرداد ۵۸ روی داد"آیت‌الله خمینی در ابتدا از تصرف سفارت چندان حمایت نکرد، اما به سرعت نظرش را تغییر داد و آن را «انقلاب دوم ایران» نامید.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  استعفای دولت بازرگان و محاکمه امیرانتظام

  بازرگان اشغال سفارت آمریکا را نقض قوانین بین‌المللی خواند و خواستار آزادی فوری گروگان‌ها شد. ۱۵ آبان ۵۸، دو روز پس از گروگان‌گیری دولت موقت استعفا داد که مورد پذیرش آیت‌الله خمینی قرار گرفت. عباس امیر انتظام، معاون نخست‌وزیر وقت پس از تسخیر سفارت در ۲۸ آذر ۵۸ به اتهام همکاری با سازمان جاسوسی سیا بازداشت شد؛ اتهامی که هیچگاه ثابت نشد. ولی از نزدیک به سی سال را در زندان سپری کرد.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  کودتای نوژه

  پس از پیروزی انقلاب ۵۷، کودتای نوژه، توسط تنی چند از افسران ارتش ایران طرح‌ریزی شد. این کودتا ۱۸ تیر ماه ۱۳۵۹ فاش شد.

  فرماندهی کل کودتا به ‌دست سپهبد سعید مهدیون (فرمانده سابق نیروی هوایی) بود. از اهداف کودتاگران کشتن روح‌الله خمینی و حمله به برج مراقبت فرودگاه مهرآباد بودند. گفته می‌شود کادرهای نظامی حزب توده‌، در فاش شدن این کودتا نقش داشته‌اند. ده‌ها نفر در پی شکست این کودتا اعدام شدند.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  عملیات "پنجه عقاب" یا عملیات طبس

  در پی ناکامی دولت ایالات متحده آمریکا در اعمال فشار سیاسی و اقتصادی برای آزادی گروگان‌های آمریکایی در تهران، جیمی کارتر رئیس‌جمهور آمریکا دستور انجام یک عملیات نظامی را داد. عملیات نظامی نیروی دلتا برای آزادسازی آمریکایی‌های گروگان گرفته‌شده توسط دانشجویان پیرو خط امام در تهران بود.

  "وی اگر چه از ناحیه شکم مورد اصابت گلوله قرار گرفت اما با کمک عفت مرعشی همسرش، از مرگ نجات یافت"وقوع طوفان شن موجب برخورد هواپیمای سی۱۳۰ و یک بالگرد شد و ۸ تن از نظامیان آمریکایی در این حادثه کشته شدند.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  تهاجم نظامی عراق به ایران

  جنگ عراق با ایران طولانی‌ترین نبرد کلاسیک و دومین جنگ طولانی قرن بیستم پس از جنگ ویتنام بود. این جنگ ۳۱ شهریور ۵۹ با یورش نیروی هوایی عراق به ده فرودگاه نظامی و غیرنظامی ایران و تهاجم نیروی زمینی این کشور به خوزستان رسما آغاز شد. در مرداد ۶۷ با قبول آتش‌بس از سوی دو طرف و پس از به جا گذاشتن یک میلیون نفر تلفات و بیش از ۱۱۰۰ میلیارد دلار خسارات به دو کشور، این جنگ ۸ ساله خاتمه یافت.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  انقلاب فرهنگی و تصفیه دانشگاه‌ها

  انقلاب فرهنگی به مجموعه‌ای از رویدادهای سالهای ۵۹ تا ۶۲ در ایران گفته می‌شود که در نهایت منجر به پاک‌سازی استادان و دانشجویانی مخالف حکومت ایران شد. شروع این اقدام با سخنان روح‌الله خمینی، در پیام نوروزی خود، در فروردین۵۹ بود: «باید انقلاب اسلامی در تمام دانشگاه‌های سراسر ایران به وجود آید. اساتیدی که در ارتباط با شرق و یا غرب‌اند تصفیه گردند و دانشگاه محیط سالمی شود برای تدریس علوم عالی اسلامی.»

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  بنی‌صدر؛ از ریاست جمهوری تا فرار

  ابوالحسن بنی‌صدر یک سال پس از انقلاب ۵۷، به عنوان نخستین رئیس جمهور ایران انتخاب شد.

  وی که از حمایت روح‌الله خمینی برخوردار بود با حزب جمهوری اسلامی اختلاف نظر عمیق پیدا کرد. وی در خرداد ۶۰، توسط مجلس شورای اسلامی تحت کنترل اعضای حزب جمهوری از مقام خویش عزل شد. بنی‌صدر از ایران خارج شد و در فرانسه به مخالفت خود با حکومت وقت ایران ادامه داد.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  آغاز مبارزه نظامی مجاهدین با حکومت

  تظاهرات ۳۰ خرداد ۶۰ همزمان با عزل بنی‌صدر رئیس‌جمهور وقت، توسط سازمان مجاهدین خلق سازماندهی شد. چند روز پیش از ۳۰ خرداد، اسدالله لاجوردی دستور بازداشت مسعود رجوی و موسی خیابانی را صادر کرده بود. در همان روز نیز این سازمان با انتشار بیانیه‌ای ورود به فاز مبارزه مسلحانه با حکومت را اعلام کرد.

  "در پی این ترور رجائی، بازرگان، طالقانی، امیرانتظام، خامنه‌ای، صباغیان از جمله کسانی بودند که به دیدن وی در بیمارستان رفتند"گفته می‌شود تنها در درگیریهای تهران حدود ۵۰ نفر کشته و ۲۰۰ نفر مجروح بر جای گذاشت.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی

  انفجار در دفتر حزب جمهوری اسلامی در ۷ تیر سال ۶۰ منجر به کشته‌شدن هفتاد و پنج نفر از اعضای این حزب شد. گفته می‌شود این عملیات توسط محمدرضا کلاهی از اعضای سازمان مجاهدین خلق انجام شده و وی هم‌اکنون در خارج از ایران زندگی مخفی دارد. در این انفجار محمد بهشتی و تعداد قابل توجهی از نمایندگان مجلس به همراه وزرا و معاونان دولت کشته شدند. این اتفاق را می‌توان پایان حیات سیاسی حزب جمهوری اسلامی دانست.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  ترور رئیس‌ جمهور و نخست وزیر

  هشتم شهریور ۶۰ انفجاری در دفتر نخست وزیری رخ داد که در اثر آن محمدعلی رجایی و محمدجواد باهنر، رئیس‌جمهور نخست وزیر وقت٬ عبدالحسین دفتریان مدیرکل مالی اداری و هوشنگ وحید دستجردی، رییس شهربانی کشته شدند.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  رسوایی مک فارلین

  ماجرای ایران‌کنترا (ایران گیت) به معامله تسلیحاتی ایران با آمریکا و اسرائیل از مرداد ۶۴ تا اسفند ۶۵ باز می‌گردد. این معامله در ازای کمک ایران به آزادسازی گروگان‌های آمریکایی در لبنان صورت گرفت.

  افشای این معامله و سفر یک هیات آمریکایی و اسرائیلی به سرپرستی مک‌فارلین به تهران در داخل ایران جنجال زیادی ایجاد کرد. گفته می‌شود سید مهدی هاشمی به وسیله روزنامه الشراع لبنان این ماجرا را فاش کرده بود.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  اعدام مهدی هاشمی

  سید مهدی هاشمی از اعضای اولیه و موسسان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و از نزدیکان آیت‌الله منتظری در ایران در ششم مهر ۶۶ اعدام شد. در ماجرای مک فارلین، او بود که برای اولین بار این ماجرا را در روزنامه لبنانی الشراع فاش کرد. وی مدتی بعد دستگیر شد و به اتهام قتل آیت‌الله شمس‌آبادی (که در زمان شاه به این اتهام محاکمه و پس از انقلاب از زندان آزاد شده بود) و چند نفر دیگر مجدداً محاکمه و اعدام شد.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  اعدام‌های تابستان ۶۷

  در تابستان ۶٧ عده بسیاری از زندانیان سیاسی در زندان‌های جمهوری اسلامی در ایران در ماه‌های مرداد و شهریور اعدام شدند. اکثر اعدام‌شدگان از هواداران و یا اعضای سازمان مجاهدین خلق ایران و همچنین اعضای گروه‌های چپ بودند.

  " عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام درگذشت محمود طالقانی آیت‌الله محمود علائی معروف به طالقانی در تاریخ ۱۹ شهریور ۱۳۵۸ درگذشت"تعداد قربانیان این واقعه بین ۲۵۰۰ تا ۵۰۰۰ نفر نقل شده است. گفته می‌شود بیشتر اعدام‌شدگان به صورت مخفیانه و ناشناس در گورستان خاوران به خاک سپرده ‌شدند.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  عزل آیت‌الله منتظری

  آیت‌الله منتظری از مراجع تقلید شیعه، از سال ۶۴ تا ۶۸ قائم‌مقام آیت‌الله خمینی بود. از جمله دلایل برکناری وی اعتراض به اعدام‌های سال‌ ۶۷ و شکنجه‌ در زندان‌های ایران و نیز اعدام مهدی هاشمی بود. اختلاف نظر جدی وی با روح‌الله خمینی و اطرافیان وی، در نهایت منجر به برکناری و منزوی کردن او شد.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  پذیرش قطعنامه ۵۹۷

  قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت در ۲۹ تیر ۶۶، برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق صادر شد. این قطعنامه بلافاصله از سوی عراق پذیرفته شد، ولی بعد از گذشت یک‌سال و هفت روز در ۲۷ تیر ۱۳۶۷ از سوی ایران پذیرفته شد و روح‌الله خمینی پذیرش آن را به «نوشیدن جام زهر» تعبیر کرد.

  با این حال عراق به حملات خود ادامه داد تا آنکه نهایتاً جنگ در ۲۹ مرداد ۶۷ پایان یافت.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  مرگ آیت‌الله خمینی

  علت اصلی مرگ روح‌الله خمینی «ایست قلبی» اعلام شد، اما گفته می‌شود که او در یک‌ماهه آخر حیات به سرطان معده مبتلا شده بود و در جریان دومین شیمی‌درمانی دچار سکته قلبی شد. او در ۱۳ خرداد سال ۶۸، در سن ۸۷ سالگی درگذشت. مراسم تشییع وی دارای رکورد گینس بزرگترین تشییع جنازه جهان است که بنا بر گزارش‌های حکومتی ۱۰ میلیون نفر در آن شرکت کردند.

• عکس: رخدادهای دهه اول جمهوری اسلامی؛ از بهار ترور تا تابستان اعدام

  انتخاب علی خامنه‌ای به رهبری

  پس از درگذشت روح‌الله خمینی ، مجلس خبرگان رهبری در ۱۴ خرداد ۶۸ و پیش از تدفین وی در جلسه‌ای فوق‌العاده علی خامنه‌ای را به عنوان رهبر انتخاب کرد. در ابتدا قرار بود رهبری شورایی شود ولی این موضوع مورد اجماع واقع نشد. هاشمی رفسنجانی در انتخاب خامنه‌ای نقش عمده‌ای داشت.

  منتقدان انتخاب خامنه‌ای می‌گفتند که وی شرط مرجعیت مطابق با قانون اساسی برای رهبری را ندارد.
  
  نویسنده: MI