سلطان عمان، اولین میهمان خارجی حسن روحانی

سلطان قابوس، پادشاه عمان، به عنوان اولین مهمان خارجی حسن روحانی، رئیس جمهور جدید ایران، روز یکشنبه وارد تهران خواهد شد.

رسانه های ایران می گویند که سلطان قابوس برای مراسم تحلیف آقای روحانی دعوت شده بود اما به دلیل مصادف شدن آن با عید فطر، نتوانست در تهران حاضر شود.

عباس عراقچی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران پیشتر گفته بود که پس از انتخاب آقای روحانی به عنوان رئیس جمهور، سلطان عمان پیغام داده بود که علاقه‌مند است اولین مهمان خارجی او باشد.

سفر پیش روی سلطان قابوس به تهران، سومین دیدار او از ایران است. اولین دیدار او در دوره محمدرضا شاه پهلوی و دومین سفرش به تهران اندک زمانی بعد از مراسم تحلیف ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد در سال ۱۳۸۸ بوده است.

آخرین دیدار سلطان قابوس از ایران در زمانی انجام شد، که تهران صحنه اعتراضات به نتایج انتخابات ریاست جمهوری بود که آقای احمدی نژاد پیروز آن معرفی شده بود.

در سومین دیدار سلطان قابوس از ایران که روز یکشنبه سوم شهرویور (۲۵ اوت) آغاز می شود، قرار است او ضمن دیدار با مقام های دولتی، با آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران هم دیدار کند.

محمدرضا شاه برای بقای حکومت سلطان قابوس کمک شایانی به او کرد

حسین امیر عبداللهیان، معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه ایران گفته است که این سفر در راستای تحکیم مناسبات دوجانبه و رایزنی های منطقه ای دو کشور است.

روابط ایران و عمان از معدود مناسبات خارجی ایران است که پیش و پس از انقلاب اسلامی عمیق و با ثبات بوده است.

برخلاف رابطه ایران با دیگر همسایگانش که براساس تجارت و بازرگانی یا علقه های فرهنگی بنا شده، آنچه که ماهیت روابط تهران - مسقط را شکل داده، همکاری نظامی و استراتژیک منطقه ای است.

این رابطه از سال های پیش از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ ایران و با کمک نظامی شاه به حکومت عمان برای مقابله با شبه نظامیان ظفار آغاز شد.

"مهمترین وجه رابطه دیپلماتیک ایران و عمان در سه دهه اخیر را می توان در نقشی تعریف که عمان در این دوره به عنوان میانجیگر میان ایران و کشورهای غربی ایفا کرده است."

گرچه کشورهای دیگری هم در آن هنگام به یاری حکومت نوپای سلطان قابوس پرداختند اما نقش اصلی در پشتیبانی از نیروهای نظامی عمان و حتی رویارویی مستقیم با شبه نظامیان چپگرای ظفار بر عهده نیروهای نظامی ایران بود که توانست زمام امور را در سال ۱۹۷۵ به سلطان قابوس بازگرداند.

از آن هنگام تاکنون، به عقیده برخی تحلیلگران عرب، سلطان قابوس حکومتش را مدیون ایرانی هایی می داند که در روزهای سخت به یاری‌اش شتافتند. علاوه بر این، ایران دوران پهلوی (پس از آمریکا و بریتانیا) نخستین کشور منطقه بود که حکومت سلطان قابوس - در پی کودتا علیه پدرش - را در سال ۱۹۷۰ به رسمیت شناخت. یک سال بعد، سلطان قابوس بن سعید آل سعید در ردیف میهمانان ویژه جشن های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران در تخت جمشید حضور یافت.

مهمترین وجه رابطه دیپلماتیک ایران و عمان در سه دهه اخیر را می توان در نقشی تعریف کرد که عمان در این دوره به عنوان میانجیگر میان ایران و کشورهای غربی ایفا کرده است.

سلطان عمان اولین بار پس از انقلاب، پس از مراسم تحلیف دوره دوم ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد و در گرماگرم اعتراضات به نتایج انتخابات، به ایران سفر کرد

نقش عمان در این زمینه شاید نخستین بار در اوج روزهای جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۶پررنگ شد. هنگامی که عمان با دعوت از نمایندگان ایران و عراق تلاش کرد تا طرفین درگیر به شکلی محرمانه راهی برای رسیدن به توافق آتش بس بیابند.

"علاوه بر این، ایران دوران پهلوی (پس از آمریکا و بریتانیا) نخستین کشور منطقه بود که حکومت سلطان قابوس - در پی کودتا علیه پدرش - را در سال ۱۹۷۰ به رسمیت شناخت"گرچه آن مذاکرات به توافقی میان ایران و عراق نیانجامید اما موضع دو طرف را برای پذیرش آتش بس در یک سال بعد آماده کرد.

در سال های پس از جنگ هشت ساله، عمان به این تلاش‌های میانجیگرایانه ادامه داد و از سرگیری روابط ایران با عربستان سعودی و بریتانیا حاصل همین دوران (۱۹۹۰) است. همچنین وساطت عمان در ماجرای رهایی ملوانان بریتانیایی از ایران در سال ۲۰۰۷ را باید به این فهرست افزود. هشت ملوان و هفت تفنگدار دریایی بریتانیایی پس از آنکه دوازده روز را در ایران در بازداشت سپری کردند، روز ۴ آوریل ۲۰۰۷ در حضور محمود احمدی نژاد آزاد شدند.

چندی بعد آزادی سه شهروند آمریکایی که به ظن به جاسوسی، در زندان اوین تحت بازداشت بودند یکی از تازه ترین محصولات به بارنشسته دیپلماسی میانجیگرایانه عمان در این مسیر شد.

سارا شورد یکی از این بازداشت‌‎شدگان سرانجام با میانجی گیری سلطان عمان و با سپردن وثیقه آزاد و از ایران خارج شد و دو نفر دیگر هم مدتی بعد از آنکه محمود احمدی نژاد رئیس جمهور وقت ایران پیشنهاد مبادله آنها را با زندانیان ایرانی در آمریکا مطرح کرد، آزاد شدند.