عاطفه خادم‌الرضا، سازنده انیمیشن «شهاب‌سنگ»: مبارزه زنان ایرانی الهام‌بخش من بود

عاطفه خادم‌الرضا، سازنده انیمیشن «شهاب‌سنگ»: مبارزه زنان ایرانی الهام‌بخش من بود
صدای آمریکا
صدای آمریکا - ۱ مهر ۱۴۰۲

انیمیشن کوتاه «شهاب‌سنگ» ساخته عاطفه خادم‌الرضا، سینماگر ایرانی کانادایی در جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو به نمایش درآمد.

کشته شدن مهسا امینی که در بازداشت گشت ارشاد بود، و اعتراضات سراسری ایران به ویژه مبارزات آزادی‌خواهانه زنان ایرانی، الهام‌بخش عاطفه خادم‌الرضا برای ساخت این اثر بود.

این سینماگر جوان در انیمیشن خود با رویکردی شاعرانه و تأثیرگذار، جنبش آزادی زنان ایران یا «زن زندگی آزادی» را به سرکوب اقلیت‌های جنسی و جنسیتی یا جامعه رنگین‌کمانی در این کشور پیوند می‌زند و از شرایط کنونی در ایران انتقاد می‌کند.

عاطفه خادم‌الرضا در گفت‌وگو با صدای آمریکا درباره انیمیشن شهاب سنگ و ویژگی‌های این انیمیشن کوتاه توضیحاتی داد.

- درباره داستان «شهاب سنگ» توضیح دهید، به چه موضوعی می‌پردازد ؟

شهاب‌سنگ یک مستند انیمیشن کوتاه با حسی سوررئال است. این اثر درباره این است که زندگی در کشوری مانند ایران برای یک زن یا عضوی از جامعه رنگین‌کمانی چقدر دشوار است.

شهاب سنگ درباره غم، قدرت، و امید است. در این اثر با به اشتراک گذاشتن یک داستان شخصی سعی کردم توجه را به موضوع‌های زن‌ستیزی و همنجس‌گراهراسی در ایران جلب کنم.

داستان درباره مرگ مرموز دوست همجنسگرای من در ایران است، و اینکه مرگ او چه تأثیری در زندگی من گذاشت و من را به یک کنشگر یا اکتیویست تبدیل کرد.

انیمیشن «شهاب سنگ»

- چرا به سراغ چنین سوژه‌ای رفتید، درباره انگیزه خود توضیح دهید؟

این پروژه در مجموعه‌ای به نام «وایرال اینترونشن» («مداخله ویروسی») که توسط جان گریسون مدیریت می‌شود، ساخته شد. در همین دوران بود که جنبش انقلابی «زن زندگی آزادی» در ایران با کشته شدن ژینا-مهسا امینی شکل گرفت.

مشاهده ایستادگی مردم در ایران که برای گرفتن حقوق انسانی خود مبارزه می‌کنند، به من قدرت و انگیزه‌ داد تا با شجاعت بیشتری داستان فیلم «شهاب سنگ» را به اشتراک بگذارم.

من یک فیلمساز ایرانی کانادایی هستم و می‌دانم که چقدر سخت است در سرزمینی زندگی کنید که اجازه ابراز خود واقعی‌تان را نداشته باشید، به ویژه به عنوان یک زن و یا شخصی از جامعه رنگین‌ کمانی.

برای من، بازتاب این موضوع از طریق این فیلم خیلی اهمیت داشت. زیرا نشان می‌دهد که چطور یک داستان‌ شخصی می‌تواند انعکاسی از مسائل بزرگتر‌ و اساسی‌تر باشد، موضوعاتی مانند حقوق بشر، عدالت اجتماعی و آزادی شخصی.

مشخصا ایران تنها کشوری نیست که در آن همجنس‌گراهراسی و تبعیض‌های جنسیتی وجود دارد.

"این اثر درباره این است که زندگی در کشوری مانند ایران برای یک زن یا عضوی از جامعه رنگین‌کمانی چقدر دشوار است.شهاب سنگ درباره غم، قدرت، و امید است"افراد زیادی در کشورهای مشابه با این مسائل و بحران‌ها مواجه هستند و می‌توانند با موضوع فیلم همراه شوند.

در فرآیند ساخت فیلم «شهاب سنگ» این امکان را داشتم که از مشاوره‌ فیلم‌سازان برجسته‌ای بهره‌مند شوم و این موضوع به شکل‌گیری فیلم کمک زیادی کرد.

انیمیشن «شهاب سنگ»

- به‌عنوان یک سینماگر زن ایرانی کانادایی، درباره جنبش «زن زندگی آزادی» توضیح دهید. چه نظری درباره این جنبش دارید؟

وقتی زیر سلطه یک رژیم سرکوبگر زندگی می‌کنید به این معنی است که باید برای بقا، خودتان را سانسور کنید، به ویژه به‌عنوان یک زن یا فردی از جامعه رنگین کمانی، من حتی بعد از مهاجرت به کانادا، یک کشور آزاد، همچنان از انتقاد علیه رژیم ایران در فیلم‌های خود اجتناب می‌کردم، زیرا می‌خواستم بتوانم به ایران برگردم.

جنبش انقلابی «زن زندگی آزادی» به من آموخت که آزادی بهایی دارد که باید آن را پرداخت کنیم، و این واقعیت الهام‌بخش ساخت «شهاب سنگ» شد. این نخستین تجربه من از کاوش در آسیب‌های شخصی بدون خودسانسوری است.

عاطفه خادم‌الرضا

- چرا عنوان شهاب سنگ را برای این انیمیشن کوتاه انتخاب کردید ؟

نام «شهاب سنگ» یک عنوان نمادین است و مضمون این مفهوم است که درست مانند شهاب سنگی که آرامش معمول آسمان شب را بر هم می‌زند، فیلم هم هنجارهای رایج سکوت و سرکوب را به قصد آغاز بحثی در جهت تغییر بر هم می‌زند.

- درباره تکنیک، پردازش، نکات هنری فیلم نیز توضیح دهید. از چه المان‌هایی استفاده کردید؟

به عنوان خالق «شهاب سنگ» هدفم بازتاب واقعیت بود. با این حال، باور دارم که واقعیت از دید هر فرد با دیگری متفاوت است، زیرا نحوه تفکر و تحلیل ما از واقعیت متفاوت است.

من تلاش کردم تا با ترکیب تصاویر انتزاعی با عناصر واقعی و تصاویر آرشیوی، دریافت خودم از واقعیت را به تصویر بکشم و احساساتم را منتقل کنم.

برای این‌کار از تکنیکی به نام روتوسکوپی استفاده کردم که بر روی هر فریم نقاشی می‌شود و سپس تصاویر را با تکنیک کلاژ در هم محو کردم.

علاوه بر این، من این افتخار را داشتم که با یک تیم درخشان همکاری کنم. باید از صمیم قلب از نوید فشامی (موزیسین)، شعله عالمی فابری و ساموئل کیهون لی (تهیه‌کنندگان)، جان گریسون (مجری طرح)، و تمام هنرمندانی که در این پروژه مشارکت داشتند، سپاسگزاری کنم.

METEOR - انیمیشن «شهاب سنگ»

- چه احساسی دارید که انیمیشن شما در جشنواره فیلم تورنتو اکران می‌شود؟

خیلی خوشحالم که جشنواره بین‌المللی تورنتو از فیلم پشتیبانی کرد. نمایش «شهاب سنگ» در این جشنواره نکات مثبت زیادی به همراه خواهد داشت، از جمله توجه بیشتر به وضعیت زنان و جامعه رنگین‌کمانی در کشورهایی مانند ایران.

بخصوص که در سالگرد مرگ ژینا-مهسا امینی هستیم و شروع جنبش انقلابی زن زندگی آزادی، امیدوارم تماشاگران با دیدن این فیلم بتوانند نسبت به این چالش‌ها احساس همدلی و همراهی کند و باعث شود تا آنها از جنبش‌هایی که طرفدار برابری و عدالت هستند، حمایت کنند.

همچنین امیدوارم این فیلم باعث شود تا تماشاگران درباره وجود نظام‌های ناعادلانه، نه فقط در محل زندگی خود، بلکه در سراسر جهان پرسشگری کنند.

انیمیشن «شهاب سنگ»

عاطفه خادم‌الرضا فیلم‌سازی را در سال ۱۳۸۴ با ساخت «کافه ۶۹» به صورت حرفه‌ای آغاز کرد. این فیلم در جشنواره‌های فیلم فجر و برلین اکران شد و سکوی پرتابی برای این سینماگر جوان بود. او در سال‌های اخیر فیلم‌های متنوعی را با موضوعاتی مانند مسائل زنان، مهاجرت، هویت، و تعلق و تجربیات انسانی است.

عاطفه خادم‌الرضا خود را فیلم‌سازی تجربی و مستقل می‌داند که پس از مهاجرت به کانادا توجه بیشتری به مسائل زنان و مهاجرت دارد و در آثارش بر موضوعات تمرکز دارد.

او اخیرا با همکاری تعدادی از هنرمندان ایرانی دیگر «کانون هنرمندان ایرانی فیلم و تئاتر برون‌مرز» را تشکیل داده‌اند.

عاطفه خادم‌الرضا از تمامی هنرمندان فیلم و تئاتر که به هر دلیلی ایران را ترک کرده‌اند، دعوت می‌کند که به این کانون بپیوندند.

به گفته او، کنار هم بودن هنرمندان باعث می‌شود که آنها صدای بلندتری برای تغییراتی داشته باشند که می‌خواهند در ایران اتفاق بیافتد.

منابع خبر

اخبار مرتبط

خبرگزاری میزان - ۲۳ اسفند ۱۳۹۹
رادیو زمانه - ۱۹ مرداد ۱۴۰۰
خبر آنلاین - ۳۰ مرداد ۱۴۰۱
رادیو زمانه - ۲۳ فروردین ۱۴۰۰
رادیو زمانه - ۴ آذر ۱۴۰۱
رادیو زمانه - ۱۴ آبان ۱۴۰۱