با وجود پیشروی طالبان، مقامات دولت بایدن به صلح در افغانستان امیدوارند

مایکل کرولی روزنامه‌نگار نیویورک تایمز در مقاله‌ای که پنجشنبه، پنجم اوت در این روزنامه منتشر کرده چشم‌اندازی از آنچه در میان مقامات آمریکایی درباره چشم‌انداز آینده افغانستان می گذرد ارائه داده است. او نوشته رهبران طالبان و مذاکره‌کنندگان دولت افغانستان هنوز گاه به گاه با یکدیگر ملاقات می کنند اما مقامات ایالات متحده می گویند که چشم‌انداز به نتیجه رسیدن مذاکره به سرعت در حال محو شدن است.

آنها دست کم در بیانیه‌های عمومی خود تأکید کرده‌اند که روند صلح می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد اما نظامیان آمریکایی به هر حال از افغانستان خارج می‌شوند.

اما به نوشته مایکل کرولی، اکنون حتی خوش‌بین‌ترین‌ها در ایالات متحده به طور فزاینده‌ای آنچه را که قبلاً در خلوت گفته‌اند در ملاءعام می‌پذیرند: اینکه به نظر می‌رسد چشم انداز به نتیجه رسیدن مذاکره که می‌تواند تا حدودی پروژه ۲۰ ساله آمریکا در افغانستان را نجات دهد، به سرعت در حال نابودی است.

زلمی خلیلزاد، نماینده ویژه بایدن در امور افغانستان، ارزیابی‌ای از آنچه او «وضعیت دشوار» در این کشور نامیده و شکاف‌های گسترده بین طالبان و مذاکره کنندگان دولت افغانستان ارائه کرده است.

وزارت خارجه آمریکا هم روز پنجشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرده که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه با عبدالله عبدالله، مقام دوم دولت افغانستان گفت‌وگو کرده و راه‌های تسریع در مذاکرات صلح و دستیابی به حل سیاسی را مورد بحث قرار داده است.

این آخرین ابراز حمایت عمومی دولت بایدن از مذاکرات موسوم به «گفت‌وگوی بین‌الافغانی» بود که در سپتامبر گذشته به عنوان بخشی از توافق بین دولت ترامپ و طالبان آغاز شد و زمینه را برای خروج نیروهای آمریکایی فراهم کرد. جلسات رهبران طالبان و مقامات دولت افغانستان به صورت پراکنده در دوحه قطرتا اواسط جولای ادامه داشت.

چشم انداز توافق صلح به مقامات بایدن امید می‌دهد که در مقابل اتهاماتی مبنی بر اینکه آمریکا با خارج کردن نیروهای خود از این کشور، افغانستان را در معرض تسخیر طالبان و روی کار آمدن یک حکومت شدید تئوکراتیک قرار داده‌، از خود دفاع کنند.

مقامات بایدن در هفته‌های اخیر تلاش کرده‌اند تا نگرانی‌ها را از اینکه طالبان از مذاکرات صلح برای به دست آوردن زمان و تامین پوشش سیاسی سوء استفاده کرده است، کاهش دهند.

ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه، روز چهارشنبه به خبرنگاران گفته:

«طالبان باید جلوی خشونت‌های جاری را بگیرند. طالبان منافع ذاتی در اجتناب از جنگ داخلی بی‌پایان دارند که احتمالاً در غیاب توافق برای تقسیم قدرت ادامه خواهد یافت.»

اما پرایس اذعان کرده که خشونت‌های فزاینده این گروه – از جمله بمب‌گذاری اخیر در کابل خارج از منزل سرپرست وزارت دفاع افغانستان – اعتماد به چنین فرضیاتی را متزلزل کرده است:

«رهبران طالبان همچنان می‌گویند از راه‌حل مذاکره حمایت می ‌نند، اما با ادامه حملات، این کلمات توخالی به نظر می آیند.»

روزنامه‌نگار نیویورک تامیز نوشته؛ در حالی که رهبران طالبان به روستاها و شهرهای سراسر کشور حمله می‌کنند این پرسش ایجاد می‌شود که آیا نیروهای امنیتی افغان می‌توانند از شهرهای بزرگ از جمله پایتخت کابل دفاع کنند یا نه.

ماه گذشته، هبه‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان در بیانیه‌ای گفت که «علی رغم دستاوردها و پیشرفت‌های نظامی نیروهایش، امارت اسلامی به شدت از حل و فصل سیاسی در این کشور حمایت می‌کند.» امارت اسلامی نامی است که طالبان در زمان قدرت به حکومت خود داده بودند.

این بیانیه در حالی منتشر شد که نمایندگان طالبان با مقامات دولت افغانستان از جمله عبدالله عبدالله برای گفت‌وگو در دوحه دیدار کردند.

مقامات ایالات متحده مقامات می گویند که این دیدار کمی دیر انجام شد، اگرچه خلیلزاد سعی کرد پس از آن لحن خوش بینانه ای درباره نتایج مذاکرات داشته باشد.

اما با پایان این مذاکرات، موشک‌ها در نزدیکی کاخ ریاست جمهوری در کابل سقوط کردند و اشرف غنی اعلام کرد که طالبان «هیچ قصد و تمایلی برای برقراری صلح» ندارد.

غنی سهم شخصی در مذاکرات دارد. یکی از نکات مهم این است که طالبان خواستار استعفای او به عنوان بخشی از گذار به دولت جدید شده‌اند، اما غنی تأکید می‌کند که او رهبر منتخب قانونی کشور است.

اما خواسته‌های طالبان گسترده‌تر از این است. در گزارشی درباره روند صلح افغانستان در اوایل سال جاری، گروه غیرانتفاعی بحران بین المللی اعلام کرد که مقامات افغان «نگرانند که یک توافق سیاسی در شرایط کنونی، نظم قانون اساسی ایجاد شده در دو دهه گذشته را از بین ببرد و اساساً طالبان را به حالت اولیه بازگرداند.»

وندا فلباب براون. مدیر ابتکار عمل در زمینه بازیگران مسلح غیرنظامی در موسسه بروکینگز در واشنگتن گفته که تنها مذاکراتی که طالبان اکنون آن را جدی می‌گیرند تلاش برای دستیابی به معاملات غیررسمی با فرماندهان جنگی افغانستان و دیگر کارگزاران قدرت است.

خلیلزاد که تلاش کرده است روند صلح را زنده نگه دارد، توسط دونالد ترامپ منصوب شد. او روز سه شنبه گفت که طالبان خواهان سهم در قدرت در دولت جدید هستند و از دستاوردهای نظامی خود به عنوان اهرم استفاده می کنند.

این روزها خلیلزاد زمان کمتری را در دوحه یا کابل می گذراند تا از کشورهای نزدیک دیدن کند اما همچنان امیدوار است که به طالبان فشار بیاورد تا رویکرد افراطی آنها را تعدیل کند.

در مقابل روسیه و ایران اخیراً میزبان نمایندگان طالبان برای مذاکره بوده‌اند که نشان می‌دهد که این کشورها خود را برای برخورد با این گروه در صورت به دست آوردن بیشتر یا تمام قدرت سیاسی در افغانستان آماده کرده‌اند.

اندرو واتکینز، تحلیلگر ارشد افغانستان در گروه بین‌المللی بحران گفته که دولت بایدن – با توجه به بسیاری از منافع دیگر در منطقه – تمایلی به تحت فشار قرار دادن چین و روسیه برای اتخاذ موضع سختگیرانه‌تر در قبال طالبان ندارد.

او گفته اگر دولت افغانستان بتواند قدرت دفاعی خود را تقویت کند، از شهرهای بزرگی مانند کابل دفاع کند و طالبان در ماه‌های آینده به بن بست برسد، ممکن است طالبان تصمیم بگیرد که به پای میز مذاکره بازگردد.

او گفته:

«زنده نگه داشتن کانال گفت وگو هنوز هم ارزش دارد.»