گلستان؛ نگارستان گیاهان دارویی/ کمبود امکانات فرآوری محصولات

به گزارش خبرنگار مهر، گلستان به دلیل داشتن تنوع گونه های دارویی به سرزمین و نگارستان داروهای گیاهی شهره است، هر چند از این پتانسیل بهره چندانی برده نشده است. در گلستان ۴۰۹ گونه گیاه دارویی متعلق به ۹۴ تیره گیاهی شناسایی شده است که ۱۵۶ گونه آن در جنگل ها، ۹۸ گونه در مراتع، ۴۷ گونه در زمین های زراعی  و ۱۰۸ گونه بصورت مشترک در اراضی جنگلی، مرتعی و زراعی رویش دارند. همچنین ۱۱۸تیره گیاهی از ۱۵۰ تیره کشور برابر با ۷۶ درصد تیره های گیاهی کشور در استان موجود است و ۵۶.۵ درصد از جنس های گیاهی کشور و ۲۴.۳ درصد از گونه های گیاهی کشور نیز در استان موجود است. بر اساس یافته ها و پژوهش های محققان، بیشتر گیاهان موجود در تیره های گیاهی از خاصیت دارویی برخوردارند.بومادران، مامیران، توسکا، بابونه، درمنه، شابیزک، داغداران، کنگروحشی، ولیک، سرخدار، پیر بهار، زوله، فرفیون، راش، پای خر، کاسنی بارهنگ ،سیزاب و کور(کبر) از گونه های دارویی گرگان است. سطح کشت آبی گیاهان دارویی در این استان ‪484.۶۶ هکتار، دیم شش هزار و ‪ ۸۱۶‬هکتار است و متوسط عملکرد در هر هکتار زیر کشت گیاهان دارویی، ‪۴۰۰‬ کیلوگرم است.

"به گزارش خبرنگار مهر، گلستان به دلیل داشتن تنوع گونه های دارویی به سرزمین و نگارستان داروهای گیاهی شهره است، هر چند از این پتانسیل بهره چندانی برده نشده است"طی سالهای اخیر سه‌میلیون و ‪ ۱۰۶‬هزار و ‪ ۹۱۰‬کیلوگرم گیاهان دارویی در استان گلستان تولید شده‌است و بیشترین سطح زیر کشت گیاهان دارویی زیره ‌سبز با حدود هفت هزار هکتار زیرکشت است.     ۷۰‬ درصد تولیدات گلستان، در بازارهای خارج استان و ‪ ۳۰‬درصد دیگر نیز در بازارهای محلی به فروش می‌رسد.    گیاهان دارویی که در استان گلستان کشت می‌شود شامل زیره سبز، کدوی تخم کاعذی، نعنای فلفلی، بابونه، بومادران، رزماری، آویشن باغی و اسفرزه است. زمینه مناسب برای تولید گیاهان دارویی در گلستان فرصت مناسبی برای توسعه صنایع تبدیلی و داروسازی و حتی صادرات در این بخش مهیا کرده است.   همچنین در حال حاضر دو کارخانه تولید گیاهان دارویی توسط بخش خصوصی در سطح استان مشغول فعالیت هستند و در استان گلستان زمینه مناسب برای تولید گیاهان دارویی با قیمت مناسب برای فرآوری در استانهای دیگر مهیاست.

کمک کارشناس بخش منابع طبیعی مرکز تحقیقات استان گلستان در این زمینه گفت: در حال حاضر در استان بیش از ۱۱۸ تیره گیاهی شامل ۷۶ درصد تیره های کشور،۶۷۸ جنس شامل ۵۶.۵ درصد جنس های کشور در استان وجود دارد.   سپیده زوار در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: بیش از یک هزار و ۷۰۴ گونه که شامل ۲۴.۳ درصد گونه های کشور موجود است که بیشتر گیاهان موجود در تیره های گیاهی  از خاصیت دارویی برخوردارند.   وی در ادامه به برخی از گونه های دارویی منطقه گرگان اشاره کرد و گفت: بومادران، مامیران، توسکا، بابونه، درمنه، شابیزک، داغداران، کنگروحشی، ولیک، سرخدار، پیر بهار، زوله، فرفیون، راش، پای خر، کاسنی بارهنگ ،سیزاب و کور(کبر) از گونه های دارویی گرگان است.   وی اظهار داشت: گیاهان دارویی بیشتر در ارتفاعات استان و منطقه چهار باغ دیده می شوند اما در مراوه تپه، جنگلها و نقاط دیگر استان نیز موجودند.     کمبود امکانات فرآوری گیاهان دارویی این کمک کارشناس بخش منابع طبیعی مرکز تحقیقات استان تصریح کرد: از نیازهای مهم در زمینه گیاهان دارویی، توجه مسئولان و کمبود امکانات و دستگاههای اسانس گیری است، بطوریکه در این زمینه بیشتر بصورت تئوری کار می شود.

"همچنین ۱۱۸تیره گیاهی از ۱۵۰ تیره کشور برابر با ۷۶ درصد تیره های گیاهی کشور در استان موجود است و ۵۶.۵ درصد از جنس های گیاهی کشور و ۲۴.۳ درصد از گونه های گیاهی کشور نیز در استان موجود است"  وی در ادامه به برخی طرحهای انجام شده در زمینه گیاهان دارویی در مرکز تحقیقات اشاره کرد و گفت: ایجاد کلکسیون گیاهان دارویی، جمع آوری، شناسایی، ارزیابی و حفاظت بذور گیاهان دارویی به منظور تقویت بانک ژن، بررسی روش کاشت، داشت و برداشت و تکثیر گیاه دارویی رازک در گرگان، جمع آوری و شناسایی گیاهان دارویی منطقه گرگان و دشت - فاز اول، جمع آوری و شناسایی گیاهان منطقه گرگان و احداث هرباریوم از جمله مهمترین طرح های انجام شده در زمینه گیاهان دارویی در استان است.   وی با اشاره به قدمت بسیار زیاد استفاده از داروهای گیاهی گفت: قدمت استفاده از این گیاهان به اندازه عمر بشر است ، لازمه استفاده صحیح از گیاهان دارویی وجود اطلاعات دقیق علمی است که کمبود محسوسی در ایین زمینه در کشور دیده می شود.   زوار ادامه داد: داروهای شیمیایی به منزله اجسام خارجی هستند که بدن آنها را مانند یک جسم زیان بخش و یک سم تلقی می کند و آنها را دفع می کند و جر یک تاثیر مشخص عوارض جانبی نامطلوبی را نیز در پیی دارند اما گیاهان دارویی با انکه تاثیر تدریجی دارند ولی عوارض جانبی اندکی روی بدن دارند.   وی افزود: در حال حاضر حدود ۸۰ درصد از مردم در جوامع جهان سوم به گیاهان دارویی وابسته اند ولی در کشور ما کوچکترین تحولی در سیستم گیاه درمانی متناسب با تغییرات فرهنگی و اجتماعی صورت نگرفته است.     وی تاکید کرد: در حال حاضر تولید و مصرف گیاهان دارویی در کشورهای صنعتی و توسعه یافته رو به افزایش است.

بررسی کارشناسان نشان می دهد که  یکی از چالشها و مسائلی که در این زمینه مطرح است کمبود نیروی انسانی متخصص در زمینه اجرایی و تحقیقاتی است.   همچنین در زمینه تحقیقات، دانشگاه بعنوان متولی تحقیقات است ولی به نظر می رسد که وسایل و امکانات تحقیقات را به اندازۀ کافی در اختیار نداشته باشند