ارگ بهارستان، میراث درخطر (+تصاویر)

ارگ بهارستان بیرجند میراث به جا مانده از دوره افشاریه در حالی غزل خداحافظی را سر می دهد که گزارش های رسانه ها در دو سال گذشته هم نتوانست آن را نجات دهد.به گزارش مهر، حدود دوسال پیش خبرگزاری مهر گزارشی در خصوص تخریب ارگ بهارستان بیرجند منتشر کرد به امید اینکه شاید دست نوازشی از سوی مسئولان میراث فرهنگی و متولیان این ارگ بر سر این میراث به جامانده از دوره افشاریه کشیده شود.انتشار خبر مهر به آنجا کشید که میراث فرهنگی در جوابیه ای به گزارش مهر عنوان کرد: تجاوز نهادهای مختلف به حریم این بنای تاریخی عامل تخریب بنا بوده است و میراث فرهنگی نه تنها در انجام وظایف خود کوتاهی نکرده بلکه فراتر از آن اقدام نموده است.پس از گذشت دوسال خبرنگار ما برای پیگیری وضعیت ارگ بهارستان به این امید که مرمت شده باشد سری به این ارگ تاریخی زد اما....این ارگ که امروزه به باغ زرشکی در بیرجند معروف است در سالهای ۱۲۰۵ و ۱۲۰۶ هجری قمری ساخته شده است.ساختمان اصلی ارگ کوشکی است به صورت هشت ضلعی که تزئینات نمای بیرونی آن وجه تشابه با تزئینات آجر کاری نقش منفی ارگ کریم خان زند در شیراز دارد، از جمله رویدادهای تاریخی این بنا پناهنده شدن لطفعلی خان زند و دیگر همراهان وی در این ارگ بوده است. بنای تاریخی ارگ بهارستان یکی از بزرگترین و با شکوه ترین باغهای ایرانی بوده که متاسفانه سالها قبل از شناسایی و ثبت آن در فهرست آثار ملی بخش گسترده ای از آن توسط نهادهای مختلف دولتی و نیمه دولتی مجزا شده و آنچه از این باغ با شکوه باقی مانده کوشکی نیمه ویران و فضاهای مخروبه است که هنوز توجه مسئولین امر را به خود جلب نکرده تا از ویرانی نجات یابد.۹۰ درصد ارگ بهارستان تخریب شده استهم اکنون بیش از ۹۰ در صد این بنای تاریخی به طور کلی تخریب شده و ارگ بهارستان نیز مانند خیلی دیگر از بناهای تاریخی در آستانه پیوستن به دفتر تاریخ است تا آیندگان تنها نامی از آن را به عنوان یکی از آثار تاریخی در کتابها بخوانند.در جراید محلی خراسان جنوبی پس از انتشار خبر" مهر" چندین بار از سوی مسئولین میراث فرهنگی عنوان شد که طرح مستند سازی و آسیب شناسی ار گ بهارستان تهیه شده است و اجرا می شود.اما هنوز پس ازگذشت دوسال چیزی به جزء خرابه ای که هر روز بیشتر در آستانه تخریب قرار می گیرد به چشم نمی خورد. در حالی مسئولین میراث فرهنگی علت اصلی تخریب و عدم رسیدگی به این بنا را عدم مالکیت میراث فرهنگی و بنیاد مستضعفان را متهم اصلی در پرونده ارگ بهارستان می داند که مسئولین بنیاد مستضعفان استان بر این عقیده نیستند و این بهانه را رفع تکلیف میراث فرهنگی برای درست انجام ندادن وظایف خود در حفظ آثار تاریخی می دانند.بنیاد مستضعفان مانع اقدامات میراث فرهنگی نیستمدیرکل بنیاد مستضعفان خراسان جنوبی در گفتگو با مهر، با اشاره به اینکه برابر اسناد رسمی ارگ بهارستان در مالکیت این نهاد است، گفت: با توجه به اینکه قسمتی از ملک تحت عنوان ارگ بهارستان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است میراث فرهنگی استان تنها در سنوات گذشته اقداماتی در جهت ترمیم قسمت های مختصری از این بنا انجام داده است.حسن سلیمانی بیان داشت: این نهاد در تنها در زمان انجام بازسازی و ترمیم در سنوات گذشته  بلکه در حال حاضر نیز هیچگاه مانع اقدامات سازمان در محل ارگ نبوده است. وی در خصوی اجرای طرح توجیهی مرمت و تغییر کاربری ارگ به هتل و رستوران بیان کرد: در این خصوص نشست هایی با حضور مسئولین شهرداری و میراث فرهنگی استان صورت پذیرفته و این نهاد مشارکت خود را در اجرای این طرح رسما اعلام کرده است.هیچ مکاتبه ای برای بازسازی ارگ از سوی مسئولین امر انجام نشده استوی ادامه داد: علی رغم تعهد سازمان های مذکور مبنی بر تهیه طرح توجیهی متاسفانه تا کنون طرح مورد نظر نه تنها به این اداره کل واصل نشده بلکه به نظر می رسد تا کنون اقدام جدی در این خصوص صورت نپذیرفته است.مدیرکل اموال و املاک بنیاد مستضعفان خراسان جنوبی با اشاره به اینکه تا کنون هیچگونه مکاتبه ای با این نهاد در زمینه بازسازی این بنای تاریخی صورت نگرفته است، تصریح کرد: با توجه به ماده پنج  قانون حفظ آثار ملی مصوب ۱۲ آبان ۱۳۰۹ وظایف مالک و دستگاه های متولی جهت انجام این گونه بنا مشخص شده  و مرمت این بنا بر عهده میراث فرهنگی خراسان جنوبی است. سلیمانی افزود: جهت اجرای مرمت دلیلی بر واگذاری ارگ وجود نداشته و سازمان میراث فرهنگی استان با حفظ مالکیت این نهاد می تواند عملیات مربوط به مرمت و حفاظت از این ملک را به انجام برساند.وی با بیان اینکه این نهاد آمادگی لازم برای هر گونه همکاری را با سازمان های متولی را دارد، ادامه داد: بنیاد مستضعفان استان به منظور بهره وری بهینه از ارگ بهارستان و سایر املاک خود آمادگی مشارکت در راستای اجرای طرح های اقتصادی، فرهنگی، ورزشی و ...

را با تمامی سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی را دارد.وی در پایان در خصوص اجاره ارگ بهارستان به مستاجر گفت: این نهاد ملک مذکور را تا کنون به هیچ شخصیت حقیقی و حقوقی بعد از انقلاب اجاره نداده است و فردی که در این ارگ زندگی می کند از۵۰ سال پیش در محل بوده است و به عنوان سرایدار ارگ محسوب می شود. میراث فرهنگی پیش از این تجاوز نهادهای مختلف به حریم این بنای تاریخی را عامل تخریب بنا عنوان کرد اما هم اکنون آیا با اظهارات بنیاد مستضعفان استان به عنوان مالک این بنا باز هم خواهد توانست تقیصر کوتاهی در انجام وظایف را بر گردن سایر ارگانها بیندازد؟در  زمینه انجام اقدامات مرمتی، از سازمان میراث فرهنگی خراسان جنوبی خواستیم تا اقدامات انجام شده در ارگ بهارستان را عنوان نماید که پس از چندین مکاتبه نمابری برای اقدامات انجام شده به شرح ذیل به دفتر خبرگزاری مهر در بیرجند ارسال شد.معاونت حفظ و احیاء بناهای تاریخی سازمان میراث فرهنگی خراسان جنوبی آوار برداری کف محوطه به عمق ۹۰ سانتی متر و نمایان سازی کف اصلی، مرمت و بازسازی ازاره های نماهای داخلی، پوشش سقف اتاقهای ضلع شرقی،ترمیم و بازسازی پوشش شکسته اتاق های ضلغ شمالی، با اندود کلی ضلع شمالی و بازسازی پی مانده  و آماده سازی جهت اجرای سقف اتاق های ضلع شمالی را از اقدامات خود در ارگ بهارستان بیرجند برشمرده است. اما شواهد حاکی از آن است که معلوم نیست که نخاله ها در کدامین سال جمع آوری و مرمت ها انجام شده زیرا به نظر نمی رسد که اقدامات سازمان میراث فرهنگی همان اقداماتی است که در دو سال گذشته عنوان شده و اقدام جدیدی در این بنا رخ نداده است.ما امیدواریم که با انتشار این گزارش بتواند تلنگری به میراث فرهنگی زده باشد که تا دیر نشده و این بنا با کوچکترین لرزشی فرو نریخته است و بعد مسئولین بخواهند تقصیر را گردن یکدیگر بیندازند اقدامی برای جلوگیری از تخریب این بنای تاریخی با ارزش استان انجام شود