از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در واگن‌های مترو زنان

در چند سال اخیر با توجه به مشکلات معیشتی، حضور دستفروشان در مترو افزایش چشمگیری یافته است

"دوتا گوشواره و یک جوراب گیاهی از خانم مسنی در واگن خریدم، گوشوراه‌ها بد نیست، اما جوراب همان روز اول رفت تو سطل آشغال، دنیای واگن متروی زنان در تهران، یک مرکز توریستی شده، به نظرم باید همه تجربه اش کنند."

نسترن دانشجو و مسافر هر روزه مترو تهران از ایستگاه تجریش به سمت جنوب است. او با برخی از دستفروشان داخل واگن دوست شده و می‌گوید: "این زنها ساعت کار دارند، عموما شیفتی کار می‌کنند و بعضی از آنها بچه‌هایشان را هم می آورند. یک سری لباس زیر و زیورآلات می‎فروشند و یک سری دیگر هم لوازم آرایش. البته بعضی‌ها هم هستند که که ابرو بر می‌دارند یا بند می‌ اندازند که تعداد آنها به دلیل حجم جمعیت بسیار کم است."

چندسالی است که در واگن‌های زنانه مترو تهران، زندگی به شکل دیگری جریان دارد. زنانی که سوار این واگن می‌شوند با بخش‌‎های مختلفی از لوازم آرایش فروشی، لباس زیر فروشی یا فالگیری و اجرای نذر و نذورات عقب افتاده روبرو می‌شوند.

"او با برخی از دستفروشان داخل واگن دوست شده و می‌گوید: "این زنها ساعت کار دارند، عموما شیفتی کار می‌کنند و بعضی از آنها بچه‌هایشان را هم می آورند"بعضی از این بخش‌ها مانند لوازم آرایش و خرید جوراب و لباس زیر بازار گرم تری نسبت به سایر فعالیت‌های زنان در این واگن‌ها دارد.

مصاحبه با ۳۰ دست‌فروش در قالب یک تحقیق در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در بهمن‌ماه سال گذشته نشان داده این زنان دلایل مشترکی برای دست‌فروشی در مترو دارند. ۳۳درصد آنها سرپرست خانواده‌شان هستند و بقیه با انگیزه‌ همیاری خانواده، عادت و کسب درآمد و استقلال و تفنن این کار را انجام می‌دهند

البته دستفروشی در مترو ممنوع است و پلیس مترو با حضور در واگن یا حاشیه مترو کالاهای زنان دستفروش را مصادره کرده و آنها با خود به دفتر پلیس مترو برده و از آنها تعهد می‌گیرد، اما در سه سال اخیر با توجه به شرایط و مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم، برخی از مسافران هنگامی که متوجه پلیس مترو می‌شوند، به دستفروشان اطلاع می‌دهند.

سوسن زن خانه‌داری که عموما برای خرید از بازار از مترو استفاده می‌کند، می‌گوید: "وضعیت مردم هر روز بدتر می‌شود، خوب نمیشود که از دیوار مردم بالا رفت؛ حالا این بنده‌های خدا سبزی خشک، لوازم آرایش، جوراب، لیف و امثال اینها را می فروشند، اگر این کار را نکند چه کار کنند، من هر وقت سوار مترو می‌شوم تا می بینم پلیس مترو یا کسی که کمی مشکوک است می آید، به این خانم ها ندا می‌دهم که سریع وسایلشان را جمع کند یا بپوشانند."

اما در مقابل این مسافران، گروهی دیگر حضور این دستفروشان در داخل واگن را مخل آسایش و آرامش عنوان می‌کنند. معصومه، یکی از مسافران، می‌گوید: "بعد از ساعت‌ها کار به هزار زور در شلوغی مترو میاییم داخل، اما پنج نفر دستفروش با انواع و اقسام راهها سعی می‌کنند وسایلشون را آب کنند. صداهای مختلف در می‌ آورند، جای غیر ضروری می‌گیرند و پلیس مترو هم کاری نمی‌کند. دو سه دفعه می‌ گیردشان اما آنها باز هم می آیند."

براساس تحقیقی که در سال گذشته در دانشگاه علوم اجتماعی دانشگاه تهران انجام شده است ۳۳درصد دستفروشان زن در مترو سرپرست خانواده‌ هستند

شعله دانشجویی که از مترو استفاده می‌کند، می‌گوید بسته به فصل و زمان‌های عید و عزا فعالیت دستفروشان فرق می‌کند.

شعله می‌گوید: "تابستان و بهار شال، روسری، جوراب نازک؛ و در زمستان و پائیز شال کلفت و جوراب گرم و رو فرشی بیشتر هست. تازه اگر نزدیک عید مذهبی باشد، یا عید نوروز، همه چیز پیدا می‌شود، از گل مصنوعی یا رومیزی، رومبلی، ملحفه و خلاصه بازار داغ داغ است؛ آن قدر که یک موقع‌هایی واقعا کلافه می‌شویم، اما از طرفی هم دل آدم برای وضعیت مردم می‌سوزد. من اگر یک دختر بچه در مترو دستفروشی کنده از او هر چیزی می‌خرم. راستی اگر نزدیک مراسم مذهبی مثل محرم هم باشده، بازار دعا و نذر و خواندن نماز و قرآن خیلی داغ می‌شود."

براساس گزارش‌های رسمی پنج خط مترو تهران در محورهای مختلف روزانه حدود ۲ میلیون مسافر را جا به جا می‌کند. به اعتقاد یک استاد دانشگاه با توجه به مشکلات معیشتی مردم، افزایش نرخ بیکاری، کم بودن حقوق برخی از بازنشستگان و عدم پرداخت حقوق به کارگران یا بازنشستگان سبب می‌شود که گروهی از مردم برای درآمد زایی به دستفروشی روی بیاورند.

به گزارش خبرآنلاین، مصاحبه با ۳۰ دست‌فروش در قالب یک تحقیق در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در بهمن‌ماه سال گذشته نشان داده این زنان دلایل مشترکی برای دست‌فروشی در مترو دارند.

یک سوم آنها سرپرست خانواده‌هایشان هستند و بقیه با انگیزه‌ همیاری خانواده، عادت و کسب درآمد و استقلال یا تفنن این کار را انجام می‌دهند.

• اسامی که در این گزارش به کار رفته برای حذف امنیت مصاحبه شوندگان، تغییر یافته است