تغییر نگران کننده الگوی کشت در افغانستان؛ «افدرا» به جای «خشخاش»

هرچه درباره تغییر الگوی کشت و دشواری‌های آن شنیده‌اید، دور بریزید و به اتفاقی نگاه کنید که در افغانستان در حال وقوع است و باید از وقوعش نگران باشیم!

به گزارش «تابناک»؛ با بر سر کار آمدن دوباره طالبان در افغانستان، امور زیادی در این کشور دستخوش تغییر شده است؛ از جمله کشت خشخاش و تولید مشهور این کشور یعنی «تریاک»؛ مخدری که تحت تاثیر این تغییر و کاهش سطح زیر کشت، قیمتش در جهان به شدت افزایش یافته و تقریبا رشد دو برابری را در بازار‌های جهانی تجربه کرده است.

البته این کشور به نوعی مهد تولید چندین ماده مخدر در جهان است و نه بر سر کار آمدن طالبان یا دولت‌های بومی دیگر و نه سلطه بیگانگان بر آن، هیچ یک نتوانسته و نمی‌تواند خلاصی این کشور از این تولید خانمانسوز را به دنبال داشته باشد، چون دهه‌های متوالی است اقتصاد این دیار بر پایه افیون می‌چرخد و جایگزینی ندارد.

افزون بر این، امثال تریاک، حشیش و هروئین، بخشی از روزمره زندگی در افغانستان هستند و شاید به همین دلیل  کسی قادر به ریشه کنی این تولیدات نیست و همه به این نتیجه واحد می‌رسند که شاید بشود کشت مخدر‌ها را کنترل و محدود کرد؛ اما برچیدن بساط آن ممکن نیست؛ درست مثل تدبیری که اکنون طالبان در دوره دوم زمامداری اش بر این کشور اندیشیده است.

از دید این حاکمان، کشت امثال خشخاش محدود به مناطقی محدود از کشور بوده و در باقی مناطق ممنوع است؛ اما نه ممنوعیتی مشابه آنچه سال‌ها قبل اعمال می‌شد و می‌توانست جان قانون گریز‌ها را بگیرد، که بیشتر در حد حرف! البته همین مقدار ممنوعیت هم برای بسیاری از کشاورزان نگران کننده است، زیرا با حداقل‌ها گذران امور می‌کنند و تاب آوری شان بسیار ناچیز است.

درباره مردمی سخن می‌گوییم که با کمتر از یک دلار در روز زندگی می‌کنند و وضعیت شان آنقدر شکننده و ناپایدار است که اگر بارندگی‌ها کم شود و کشت تحت تاثیر قرار گیرد یا اگر بازار به دلیل اشباع از محصول یا هر دلیل دیگری ریزش داشته باشد و به کاهش قیمت‌ها منجر شود و...، زندگی شان لنگ می‌زند و از تامین قوت روزمره شان بازخواهند ماند.

در نتیجه این نگرانی، حالا برخی مردم این دیار به کشتی روی آورده اند که به نوعی جایگزینی مناسب برای خشخاش به شما می رود؛ کشت گیاهی که در مناطق وسیعی از آسیا و اروپا می‌روید و به نام «اِفِدرا» در جهان شناخته می‌شود، اما اسامی متعددی دارد که از جمله آن‌ها هوم، سوم [بر وزن بوم]، هومئه و... است؛ گیاهی که در ایران نیز می‌روید و با نام های متفاوتی از جمله «علی جونک» شناخته می‌شود و در عمده عطاری‌ها با نام «ریش بز» در دسترس عموم قرار دارد.

البته کاربرد‌های دارویی متفاوتی برای این گیاه مورد تاکید قرار دارد، ولی یکی از کاربری‌های امروزی آن، کمک به کاهش وزن است که در نتیجه تاثیر این گیاه بر افزایش سوخت و ساز رقم می‌خورد؛ تاثیری که البته از منظر علمی هم ثابت شده و در نتیجه، از این گیاه در تهیه برخی دارو‌های صنعتی نیز بهره گرفته می‌شود؛ هرچند یکی از انواع محصولات صنعتی برآمده از آن، مصنوعی به غایت خطرناک است.

احتمالا درباره مت آمفتامین‌ها و مخدر‌هایی که بر پایه آن تهیه و عرضه می‌شوند، شنیده اید و نام امثال «شیشه» و «کریستال» به گوشتان خورده است؛ موادی که در دسته محرک‌ها قرار می‌گیرند و یک اشتباه رایج درباره شان این است که اعتیادآور نیستند و حتی در دسته مخدر‌ها قرار نمی‌گیرند، در حالی که این گونه نیست و حتی به جهاتی در زمره خطرناک‌ترین مخدر‌های اعتیادآور‌ دسته بندی می‌شوند.

حلقه ارتباط این نوع از مخدر‌ها و گیاه افدرا، جایی بیرون افغانستان و گاه در کشور‌هایی بسیار دورتر از منطقه خاورمیانه قرار دارند که از افغانستان این گیاه را وارد می‌کنند و بعد طی فرایندی از آن مخدر‌هایی مانند شیشه می‌سازند. چرخه اقتصادی کاملی که موجب شده گروه‌های بزرگی از کشاورزان در همسایه شرقی ایران به کشت اومان (افدرا عمدتا با این نام در افغانستان شناخته می‌شود) روی بیاورند و همراهی نسبی طالبان با ایشان، این تغییر الگوی کشت را تقویت کند.

کشت و زرعی که در هشت ولایت (معادل استان) در مناطق جنوبی این کشور باب بوده و حالا در مسیر توسعه قرار گرفته است و کیست که نداند دیر یا زود تاثیرش را در کشورمان هم خواهد گذاشت، همان گونه که کشت خشخاش و تولید تریاک و دیگر مخدر‌ها در این کشور، آثار شومی برای میهنمان در پی داشته و در مسیر مقابله با آن و قاچاقش به واسطه خاک کشورمان، جان‌های عزیزی را از دست داده ایم.

وضعیتی که می‌تواند با تغییر جدید در الگوی کشت در افغانستان به نوعی بازتکرار شده و از آن بدتر، به ترغیب برخی از سودجویان داخلی به بهره برداری از این کشت و مخدری که محصول آن است، منجر شود؛ مخدری که از گیاه به ظاهر دارویی ریش بز به دست می‌آید، بی اشکال به نظر می‌رسد، همان گونه که روزگاری تریاک دارو محسوب می‌شد و اشکالی متوجه تولید، توزیع و مصرفش نبود!

آینده‌ای که برای جلوگیری از وقوعش، باید از هم اکنون دست به کار شویم و حتی تدابیر بین المللی مانند مذاکره با طالبان یا جلب توجه جهانیان به این تغییر الگوی کشتِ خطرناک را در دستور کار قرار دهیم و سوای این هشدارها، بدانیم که بسیاری از مخدر‌ها و مواد اعتیادآور و مخرب، در ابتدا با دورنما‌های مثبت مانند کاهش وزن و افزایش سوخت و ساز طبیعی بدن به عموم عرضه می‌شوند و جایگاه و پایگاه اجتماعی می‌یابند؛ بنابراین، باید با انتشار این اطلاعات نادرست مبارزه کرد.