مرا دعوت کرد به ناهار؛ نان آورده بود و کمی انگور/روایتی نو از زندگی رئیس‌جمهور شهید

سید سجاد موسوی: «رئیس جمهور مردمی»؛ توصیفی است که هنوز هم مترادف شده با یک نام در عالم سیاست است؛ «محمدعلی رجایی». مردی که گرچه دوران ریاست جمهوری اش به یک ماه هم نرسید اما یادگارهای برجای مانده از او همچنان زبانزد و ورد زبان هاست.

>>>>در همین رابطه بخوانید؛

کتیبه: برخی از امام خواستند پرونده انفجار ۸ شهریور مسکوت بماند

بمب‌گذار دفتر نخست وزیر که بود و چه بر سرش آمد؟

برخی از سیاسیون پس از شهادت این رئیس جمهور مردمی تلاش کردند تا نام و نوع زیست سیاسی او را مصادره کرده و به نوعی خود را در مقام رجایی دوم جا بزنند. اما اثربخشی و همچنین محبوبیت بی اندازه رجایی در تاریخ معاصر باعث شد که هیچکدام از این افراد نتوانند حتی ذره‌ای از خدمات و رفتارهای انقلابی این رئیس جمهور شهید را تکرار کنند. رجایی در اصل بازتاب واقعی جامعه پیرامون خود بود و سرآخر نیز پس از شهادت، تا ابد در قلب ملتی که با دغدغه‌های والای انسانی انقلاب کرده بود، ساکن شد.

محمد سلامتی که روزگاری بر حسب اتفاق برای چندین روز در سلول کناری محمدعلی رجایی محبوس بوده و بعدها در دولت رجایی به عنوان وزیر کشاورزی مشغول به کار شده درباره نوع زیست اجتماعی و سیاسی این رئیس جمهور شهید می‌گوید؛ «رجایی تفاوتی زیادی نسبت به آنچه می‌گفت و به آنچه عمل می‌کرد نداشت. او از جنس خود مردم بود و به همین دلیل نیز تا ابد در اذهان ملت باقی ماند.»

دبیرکل سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی معتقد است، رجایی را نمی‌توان در قالب‌های سیاسی و حزبی تعریف کرد.

"سید سجاد موسوی: «رئیس جمهور مردمی»؛ توصیفی است که هنوز هم مترادف شده با یک نام در عالم سیاست است؛ «محمدعلی رجایی»"زیرا او نگاهی فراجناحی داشت و همین تلاش او برای ایجاد ارتباط با گروه‌های مختلف سیاسی باعث شد که محبوبیت او در دوران حضور در دولت، ذره‌ای کاسته نشود.

آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح گفتگوی خبرآنلاین با محمد سلامتی وزیر کشاورزی دولت شهید رجایی و به مناسبت سالروز شهادت این چهره محبوب سیاسی در هشتم شهریور ۱۳۶۰ است؛

*****

* آقای سلامتی! ماجرای آشنایی شما با شهید رجایی به چه زمانی باز می‌گردد؟

بنده در سال ۱۳۵۳ زمان شاه در زندان «کمیته مرکزی» محبوس بودم و بعد از چند روز فردی را به در سلول کناری بنده زندانی کردند. زمانی برای انتقال ایشان برای بازجویی اقدام کردند، بنده با اسم ایشان آشنا شدم.

روایت گفتگوی رمزی با شهید رجایی در زندان

در همان روزها که بنده در سلول همجوار آقای رجایی حضور داشتم، از طریق کوبیدن مشت به دیوار از سلامتی ایشان باخبر می‌شدم و به نوعی به همان سبک با یکدیگر احوالپرسی می‌کردیم. رابطه بنده با ایشان پس از انتقال به بندی جدید در زندان قصر قطع شد و من آقای رجایی را پس از انقلاب در سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ملاقات کردم.

* در آن زمان و پس از حضور در کابینه ماجرای زندان کمیته مرکزی و همجواری با آقای رجایی را برای ایشان بازگو کردید؟

بنده نمی‌دانم که چرا هیچگاه مجال نشد که به آقای رجایی بگویم که روزگاری در زندان و در سلول کناری ایشان محبوس بودم.

مردمی بودن شهید رجایی در شعار خلاصه نمی شد

* چه عاملی باعث شد که شهید رجایی با وجود زیست کوتاه در عالم سیاست، برای همیشه در ذهن و قلب مردم ایران جاودان شود؟

شهید محمدعلی رجایی فردی «مخلص»، «بی ریا» و کاملا «مردمی» بود و تمامی صفات عالی را به عنوان یک انسان نمونه با خود داشت. مردمی بودن شهید رجایی در شعار خلاصه نمی‌شد و او در عمل نیز بر اساس این مشی، رفتار می‌کرد.

ماجرای تصویب طرح رجایی چه بود؟

مرحوم رجایی در نخستین جلسه هیأت دولت پیشنهاد داد که حقوق نخست وزیر و وزرای کابینه به ۷ هزار تومان کاهش پیدا کند. در آن زمان اعضای هیأت دولت ۱۴ هزار تومان به عنوان حقوق ماهیانه دریافت می‌کردند که با پیشنهاد این شهید بزرگوار، مبلغ دریافتی اعضای کابینه به یک دوم تقلیل پیدا کرد.

البته در همان زمان نیز آقای رجایی اجباری برای تصویب این موضوع نداشتند و بر اساس همان روحیه انقلابی موجود در آن سالها، همگی پیشنهاد ایشان را پذیرفتند.

در همان نخستین جلسه هیأت دولت، شهید رجایی طرحی را ارائه و به تصویب رساند که بعدها به «طرح رجایی» معروف شد. آن طرح با این جزئیات به تصویب رسید که سالمندان عمدتا کشاورز روستایی با ورود به دوران از کارافتادگی، مبلغی را به عنوان مستمری ماهیانه از دولت دریافت کنند.

شهید رجایی اصرار بر اجرای قانون اصلاحات ارضی داشت

* چرا هنوز روستائیان خدمات ایشان را فراموش نمی‌کنند؟ ایشان چه خدماتی را در همان دوران کوتاه به روستائیان ارائه کردند؟

شهید رجایی علاقه بسیار زیادی به مردم روستانشین داشت و به همین دلیل با تمام قدرت از قانون «اصلاحات ارضی» حمایت می‌کرد. زیرا معتقد بود این قانون به نفع ساکنین مناطق روستایی است، ضمن اینکه شخص آقای رجایی نیز فردی ساده زیست بود و همین موضوع باعث شده بود که مردم مناطق محروم با ادبیات و نوع زندگی ایشان آشنا باشند و آن را بپذیرند.

روزی که مهمان ناهار رئیس جمهور شدم

* به ساده زیستی شهید رجایی اشاره کردید، کمی در خصوص این بخش از زندگی رئیس جمهور رجایی برایمان روایت کنید.

آقای رجایی ساده زیستی را در همه احوالات زندگی خود رعایت می‌کرد. همان تصویری که از زندگی ساده ایشان در کنار خانواده در این سالها از رسانه‌ها پخش شده است، در محل کار این شهید بزرگوار نیز وجود داشت. بنده به خاطر دارم روزی حوالی وقت ناهار به دفتر ایشان مراجعه کردم، هنگامی که قصد خروج از دفتر را داشتم به بنده گفتند که ناهار میهمان ایشان باشم.

"اما اثربخشی و همچنین محبوبیت بی اندازه رجایی در تاریخ معاصر باعث شد که هیچکدام از این افراد نتوانند حتی ذره‌ای از خدمات و رفتارهای انقلابی این رئیس جمهور شهید را تکرار کنند"بنده با لحنی شوخی خدمت ایشان عرض کردم برای این وعده غذایی چه چیزی تدارک دیده‌اید؟ ایشان گوشه دفتر کار خود را به من نشان دادند گفتند؛ امروز کمی نان و انگور تدارک دیده‌ام.

شهید رجایی هیچگاه خود را از مردم جدا نمی‌دانست و در همه حال سعی می‌کرد با همان روحیه مردمی در کنار مردم قرار بگیرد. بنده به خاطر دارم هیأت دولت در یک سفر به استان سیستان و بلوچستان مراجعه کرده بود و در زمان اذان ظهر تصمیم بر این شد که قبل از جلسه استانداری، فریضه نماز در یک مسجد محلی ادا شود. در حین نماز یکی از نمازگزاران از بنده پرسید چه اتفاقی رخ داده که در ورودی مسجد یک پاسبان ایستاده است؟ بنده پاسخ دادم همین آقا که در بین جمعیت و در صف وسط نشسته، شخص رئیس جمهور است. در همان زمان یک نفر با اشاره به بنده به همان فرد سوال کننده گفت؛ این آقا نیز وزیر کشاورزی است. من در همان لحظه دیدم که همان فرد محلی خدا را شکر کرد که مسئولان دولتی تا این حد مردمی هستند.

در سفر دیگری که هیأت دولت به «پارس آباد مغان» داشت، دوباره شهید رجایی و اعضای کابینه تصمیم گرفتند که فریضه نماز را در میان مردم و در یک مسجد بین راهی به جا بیاورند.

بنده به خاطر دارم زمانی که مردم پس از «سلام» پیش نماز در پایان نماز، با چنان هیجانی به استقبال آقای رجایی رفتند که تعقیبات نماز برگزار نشد و استاندار وقت آذربایجان با زحمت بسیار زیاد تنوانست ایشان از میان جمعیت به بیرون از مسجد هدایت کند.

وقتی شهید رجایی در شهر با موتورسیکلت رفت و آمد می‌کرد...

* برخی می‌گویند که شهید رجایی گاهی اوقات برای جابجایی در شهر از «موتورسیکلت» استفاده می‌کردند. آیا این موضوع صحت دارد؟

بله! بنده نیز شنیده بودم که ایشان زمانی که مجبور بودند برای انجام کارها به سرعت در شهر جابجا شوند، از موتورسیکلت استفاده می‌کردند. البته بروز چنین رفتارهایی از فردی همانند آقای رجایی با آن روحیات مردمی و به اصلاح عامیانه زندگی خاکی، امری غریب نبود.

* کمی از رابطه شهید رجایی با حضرت امام خمینی (ره) بگویید؟

آقای رجایی علاقه بسیار زیادی به امام خمینی (ره) داشت. بنده به خاطر دارم زمانی که شهید رجایی از سفر نیویورک و حضور در سازمان ملل بازگشت، با وجود خستگی مفرط به دیدار امام راحل (ره) رفت.

"او از جنس خود مردم بود و به همین دلیل نیز تا ابد در اذهان ملت باقی ماند.»دبیرکل سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی معتقد است، رجایی را نمی‌توان در قالب‌های سیاسی و حزبی تعریف کرد"آقای رجایی بعدها بازگو کرد؛ "لحظه‌ای که امام خمینی (ره) بنده را از فاصله دور دید، با لبخند از بنده استقبال کردند. همان لبخند رضایت از فعالیت من در نیویورک باعث شد که من دیگر احساسی خستگی از یک سفر طولانی را فراموش کنم."

شهید رجایی عضو تشکیلات سیاسی خاصی نبود

* هنگامی که تاریخ را مطالعه می‌کنیم، برخی می‌گویند که شهید رجایی یکی از اعضای حزب موتلفه اسلامی بود و برخی دیگر ایشان را منتسب به نهضت آزادی می‌دانند. لطفا بگویید که آیا شهید رجایی وابسته به حزبی خاص بود و یا اصولا نگاه فراجناحی داشت؟

ایشان در زمانی که در رأس هیأت دولت قرار گرفته بود، گرایش سیاسی صرف به هیچکدام از گروه‌های سیاسی نداشتند. برای مثال شهید رجایی به دلیل آشنایی با سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی در زمان مبارزات علیه طاغوت، رفت و آمدهایی به این سازمان داشت و حتی از سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی درخواست کرد که برای ایشان گزینه تصدی وزارت معرفی کنند. این نوع ارتباط با سایر گروه‌ها و تشکلات سیاسی نیز وجود داشت، اما نمی‌توان ایشان را عضو یک تشکیلات سیاسی خاص معرفی کرد.

مدعیان رجایی بودن زمین تا آسمان با او تفاوت دارند

* پس از شهادت آقای رجایی، برخی از افراد تلاش کردند تا جای پای ایشان را در عالم سیاست پر کنند و عمدتا نیز این تلاش‌ها نافرجام ماند.

فکر می‌کنید این رئیس جمهور شهید چه عملکردی داشت که هیچگاه کسی نتوانست نسخه جدیدی از محمدعلی رجایی را ارائه کند؟

سو استفاده از نام بزرگ شهید محمدعلی رجایی آخر و عاقبت ندارد و اگر هم کسی بخواهد این کار را انجام دهد، در پایان ماجرا مشخص خواهد شد که تفاوت رفتار این افراد با شهید عملکرد و مشی سیاسی شهید رجایی زمین تا آسمان است.

در دوران نخست وزیری شهید رجایی شایعاتی مطرح شده بود که بانک‌ها وضعیت خوبی ندارند و به همین دلیل مردم از ترس از بین رفتن سرمایه خود، پول‌های خود را از نظام بانکی کشور بیرون کشیده بودند. در آن زمان شورای عالی بانکها پیشنهاد کرده بود که برای جبران کمبود نقدینگی، بانک مرکزی اقدام به چاپ اسکناس کند. بنده در همان زمان با این موضوع مخالفت کردم و پیشنهاد دادم پیش از توزیع پول‌های چاپ شده، شهید رجایی در خصوص آثار سوء توزیع پول جدید به سیستم بانکی با مردم سخن بگویند و در خصوص تورم احتمالی نیز توضیح دهند. ایشان نیز طی یک مصاحبه رادیویی و تلویزیونی موضوع را با مردم مطرح کرده و از آنها خواستند که به نظام بانکی کشور کمک کنند.

"مردمی بودن شهید رجایی در شعار خلاصه نمی‌شد و او در عمل نیز بر اساس این مشی، رفتار می‌کرد"تاثیر همین مصاحبه به قدری بود که بانک مرکزی یک هفته بعد اعلام کرد مشکل کمبود اسکناس به طور کامل مرتفع شده و مجبور است تمامی اسکانس‌های چاپ شده را معدوم کند.

سوال اینجاست کسانی که ادعای رجایی بودن را داشتند، آیا چنین جایگاهی در میان مردم پیدا کرده بودند که تنها با انجام یک مصاحبه ساده، بخش بزرگی از مشکلات اقتصادی را از طریق خود مردم حل کنند.

* آقای سلامتی! در روز هشتم شهریورماه سال ۶۰ که انفجار در دفتر نخست وزیر رخ داد، شما کجا تشریف داشتید و چگونه از این موضوع مطلع گشتید؟

بنده در آن روزها برای حضور در اجلاس سالیانه سازمان خواروبار جهانی در کشور کره شمالی حضور داشتم و در روز نهم شهریورماه به تهران بازگشتم. در بدو ورود به کشور هنگامی که معاونین خود را در فرودگاه ملاقات کردم متوجه چهره درهم ایشان شدم و پس از دقایقی در مسیر دفتر کار خود، در جریان این فاجعه قرار گرفتم. بنده پس از اطلاع از این موضوع پیکر شهیدان رجایی و باهنر که به صحن مجلس انتقال داده شده بودند را مشاهده کردم.

نقش مجاهدین خلق در ترور شهید رجایی

* فکر می‌کنید پشت پرده شهادت ایشان و شهید باهنر، تنها گروهک تروریستی منافقین (مجاهدین خلق) بودند و یا افراد دیگری نیز تلاش می‌کردند که ایشان را حذف کنند؟

مجاهدین خلق عامل انفجار و شهادت ایشان بود. شهید رجایی انسان مخلص و پاکی بود که امثال مجاهدین خلق حضور ایشان را بر نمی‌تابیدند.

۲۷۲۱۹