در هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط‌ زیستی در ایران

هرانا - ۸ بهمن ۱۴۰۱

خانه > slide, بهداشت و محیط زیست > در هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط‌ زیستی در ایران

خبر اختصاصی
تاریخ : ۱۴۰۱/۱۱/۰۸
دسته : slide,بهداشت و محیط زیست
لینک کوتاه :
کد خبر : ۵۸۴

چاپ خبر

در هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط‌ زیستی در ایران

خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۸۴ واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته‌ ای که گذشت، دستکم ۱۲۱ شکارچی غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا دستکم در ۳۴ شهر ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم و خطرناک برای تمام گروه‌ها اعلام شد.

"اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است"از دیگر اخبار محیط زیستی این هفته می‌ توان به تداوم خشکسالی و فرونشست زمین و همچنین بحران‌ های ناشی از سو مدیریت در مقوله پسماند و آلاینده های محیط زیستی در نقاط مختلف کشور اشاره کرد که در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.

آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

طی هفته ای که گذشت، مدیر کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی از کشته شدن یک قلاده پلنگ در روستایی از توابع شهرستان قوچان خبر داد.

مهدی اله پور در این خصوص گفت: “طی گزارش مردمی به محیط بانان پاسگاه محیط بانی منطقه حفاظت شده قرچغه، مبنی بر حضور پلنگ در آغل گوسفندان و ایجاد خسارت به تعدادی از دام های موجود در دامداری، محیط بانان با وسایل و تجهیزات زنده گیری، به محل عزیمت کردند؛ اما متاسفانه قبل از رسیدن محیط بانان به محل صاحب گوسفندان به رغم نبودن خطر جانی برای مردم با توجه به گرفتار شدن در آغل این حیوان را از پای درآورد.”

همچنین مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران درباره وضعیت یک قلاده خرس قهوه ای نر و یک قلاده شیر نر باغ وحش ساری توضیحاتی داد.

عطاء الله کاویان با اشاره به بازدید معاون اداره کل به همراه رئیس و کارشناسان اداره حفاظت محیط زیست شهرستان از محل نگهداری و جانمایی جانوران وحشی پستاندار نظیر شیر، خرس، روباه، مرال، گراز و پرندگانی نظیر قرقاول، قو، عقاب، دال و کبوتر، مکان باغ وحش را مناسب ارزیابی کرد و گفت: “مشاهده شد یک قلاده خرس قهوه‌ ای نر به دلیل بیماری، به صورت جداگانه در قرنطینه نگهداری می‌شود تا دوره درمان آن تکمیل شود.”

وی افزود: “این گونه به دلیل دوران نقاهت، از نظر جثه‌ ای لاغر و ضعیف بوده، اما در راه رفتن و سایر فعالیت‌های حیاتی مشکلی نداشته است.”

عطا الله کاویان یادآور شد: “همچنین در بازدید فوق یک قلاده شیر نر که به صورت غیر طبیعی لاغر و ضعیف شده بود، مشاهده شد و توصیه لازم به مالک باغ وحش برای انجام معاینه و درمان بیماری صورت گرفت، ضمن آنکه گونه مورد نظر دارای سنی بیش از ۱۵ سال بوده و از کهولت سن نیز رنج می‌برد.”

همچنین بر اساس گزارش رکنا، کشتار پرندگان مهاجر در فریدونکنار ادامه دارد بر اساس این گزارش، بازار پرنده فریدونکنار یکی از نمونه های برجسته تقابل مردمان محلی با محیط زیست است که با دستاویز قرار دادن سنت های دیرینه توانسته اند مرزهای امرار و معاش بومیان یک منطقه از طریق شکار قانونی چند ده پرنده را به مرزهای تجارت خونین هزار پرنده مهاجر که به راحتی می تواند جمعیت، تنوع ژنتیکی و سایر شاخصه های زیستی آن ها را به صورت جدی تحت تاثیر قرار دهد، رسانده است.

رئیس اداره محیط زیست مهریز گفت: “از ابتدای سال جاری ۴۰ راس حیوان بر اثر برخورد با خودرو در منطقه حفاظت شده کالمند – بهادران این شهرستان کشته شده اند.”

محمدرضا خواجه ضمن بیان اینکه حیوانات کشته شده عمدتا شامل گونه‌های آهو، گورخر، روباه، شغال و گرگ بوده‌ اند، علت این اتفاقات را حوادث جاده ای بیان کرد.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی هفته گذشته با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۱۱۷ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۳۵ گزارش منابع رسمی است، در استان های خراسان شمالی، گیلان، لرستان، البرز، کردستان، سیستان و بلوچستان، مازندران، گلستان، آذربایجان شرقی، کرمانشاه، کرمان، اردبیل، خراسان جنوبی، سبزوار، خوزستان، بوشهر، فارس، کهگیلویه و بویراحمد و ایلام دستگیر و به مراجع قضایی معرفی شدند. علاوه بر این، طی این بازه زمانی بیش از ۲۶ تن چوب قاچاق در استان مازندران و قزوین و ۱۴۰ اصله الوار و چوب آلات در استان اردبیل کشف و ضبط شد؛ در این رابطه ۴ متخلف محیط زیستی بازداشت شدند.

همچنین رئیس اداره محیط زیست شهرستان کنگاور گفت: “۲۵ اکیپ شکارچی غیرمجاز طی یک هفته اخیر که از روزهای برفی سوء استفاده کرده بودند، با هوشیاری محیط‌ بانان محافظ محیط زیست کنگاور شناسایی و دستگیر شدند.”

از سوی دیگر رئیس محیط زیست شمیرانات گفت: “حکم محکومیت یک گروه شکارچی که در شهریور ماه سال جاری مرتکب جرم شدند، به تحمل مجازات حبس به مدت سه سال و مجازات‌ های تکمیلی دیگر صادر شد.”

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند.

این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

شاخص کیفی هوا طی یک هفته گذشته در شهرهای دزفول، شادگان و نظرآباد ۱۵۷، شوشتر ۱۵۹، اندیمشک ۱۵۴، ساوه ۱۵۲، اهواز و ساوجبلاغ ۱۶۵، مسجد سلیمان ۱۸۷، ماهشهر ۱۶۴، عسلویه ۱۹۰، کرج ۱۶۵، اراک ۵۰۰، شازند ۲۰۲، قزوین ۲۳۷، آبیک ۱۸۴، الوند ۱۶۱، تهران ۱۸۲، اصفهان ۲۴۳، هندیجان ۱۶۹ و مبارکه ۱۵۱ در شرایط ناسالم برای گروه های حساس و یا تمام گروه ها اعلام شد.

از سوی دیگر به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، شاخص آلودگی هوا در شهرهای دماوند، پردیس، نهاوند، شهریار، اسلامشهر، قرچک، پیشوا، ورامین، پاکدشت، ملایر، بانه، سمنان و مشهد را در برخی از روزهای هفته گذشته، در حد ناسالم عنوان کرد.

بر اساس گزارشات منابع رسمی، از ابتدای سال تا به امروز، شهروندان ساکن تهران ۲ روز هوای پاک، ۱۵۵ روز هوای قابل قبول، ۱۱۹ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس، ۳۱ روز هوای ناسالم برای تمام افراد، ۲ روز هوای بسیار ناسالم و ۲ روز هوای خطرناک را تجربه کرده‌اند.

همچنین از ابتدای سال تاکنون کاشان تنها ۳۲ روز هوای پاک داشته و ۴۱ روز هوا آلوده بوده است.

رییس امور آزمایشگاه های اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی نیز گفت: “اراک امسال ۱۱۸ روز ناسالم را تجربه کرده است.”

معاون محیط زیست انسانی اداره‌ کل محیط زیست استان قزوین درباره نقش عوامل آلاینده مختلف در آلودگی هوای استان قزوین گفت: “در این حوزه هنوز مطالعه علمی دقیقی انجام نشده و به همین خاطر نقش عوامل مختلف در آلودگی هوای قزوین به صورت دقیق مشخص نشده است. انجام این مطالعه نیازمند تامین اعتبار و بودجه است که هنوز تامین نشده است.”

احمد وحیدی، وزیر کشور در حاشیه نشست استانداران در پاسخ به سوالی درباره تعطیلی مدارس به جهت آلودگی هوا از طرح پیشنهادی در دولت برای تغییر در استانداردهای شاخص آلودگی هوا خبر داد تا لازم نباشد در این شرایط مدارس تعطیل شود.

این اظهارات در حالی مطرح میشود که بر اساس گزارشات، به طور نمونه کودکان تا ۷۰ درصد سربی که وارد بدنشان می‌شود را جذب می‌کنند درحالی که این آمار در بزرگسالان حدود ۲۰ درصد است.

همچنین رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوا گفت: “سالانه ۴۵ هزار مرگ ناشی از آلودگی هوا وجود دارد.”

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

طی هفته ای که گذشت اداره کل هواشناسی مازندران با پیش‌بینی شکل‌ گیری و تقویت جریانات گرم جنوبی که افزایش ۱۲ درجه ‌ای دمای هوا در چند روز آینده را به همراه خواهد داشت، نسبت به وقوع آتش‌ سوزی در مناطق جنگلی و مراتع این استان هشدار داد.

هواشناسی منطقه اثر این سامانه را در شهرهای ساری، آلاشت، بهشهر، ایزدشهر، بابل، بلده، بیشه بنه هزار جریب، سوادکوه، تنکابن، جویبار، چالوس، میاندرود، رامسر، رینه، سواد کوه شمالی، سیاه بیشه، سیمرغ، شیاده بندپی، عباس آباد، فریدونکنار، قائم شهر، کجور، آمل، کیاسر، کلاردشت، گلوگاه، محمودآباد، نکا، نور و نوشهر اعلام کرد و افزایش ظرفیت آتش سوزی را نیز از پیامدهای منفی این سامانه جوی دانست.

خشک‌ سالی

خشک‌سالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجهٔ آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود و عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.

بر همین اساس در نتیجه فقدان مدیریت کارآمد، خشکسالی و کمبود آب در بسیاری از استان های کشور رو به افزایش است و خسارات جبران ناپذیری را بر اکوسیستم این مناطق وارد کرده است.

رئیس مرکز پیش بینی زلزله و استاد پژوهشکده زلزله شناسی درباره ارتباط بین زلزله اخیر خوی و خشک شدن دریاچه ارومیه گفت: “زلزله هایی که در آن ناحیه رخ می دهد، می تواند به موضوع خشک شدن دریاچه ارومیه نیز ارتباط داشته باشد. لرزه خیزی در آن منطقه، به ویژه در ۲۵ سال اخیر به تدریج تحت تاثیر خشک شدن دریاچه ارومیه بوده است و شواهد و داده های لرزه ای، مخصوصا زلزله های کوچک، این را نشان می دهد.

"از سوی دیگر شاخص کیفی هوا دستکم در ۳۴ شهر ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم و خطرناک برای تمام گروه‌ها اعلام شد"با این وجود، فعلا نمی توان زلزله اخیر خوی را که حدود ۳۰ کیلومتر از ساحل شمالی دریاچه ارومیه فاصله دارد را به این موضوع ارتباط داد.”

مهدی زارع در پایان تاکید کرد: “وقتی حجم آب دریاچه ارومیه که حدود ۲۳ میلیارد متر مکعب آب بوده است به حدود ۳ میلیارد مکعب می رسد، چنین وضعیتی به وجود می آید. اطراف دریاچه چندین گسل مهم وجود دارد که بار سیالی که روی گسل ها است در حدود ۲۵ سال اخیر به ندرت حذف شده و وقتی حجم حذف آب به این بزرگی می شود، می توان انتظار داشت که روی گسل ها هم تاثیر بگذارد؛ کما اینکه وقتی به داده های لرزه خیزی دقت می کنیم، می شود روال خشک شدن را مرتبط با لرزه خیزی دانست.”

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی گفت: “آب چپقلی در آستانه آلودگی و گوگرد در حال پیشروی است.”

عبدالحسین محمدی افزود: “برای توسعه و آبیاری قطره‌ای در جلسه ای با حضور دادستان و مسئولین قضایی رقم ۲۵ میلیارد تومان برای ۴ صنعت مستقر در منطقه مصوب شد، اما یک ریال هم اختصاص نیافته است در حالی که این پارک جنگلی می‌ تواند یک فیلتراسیون طبیعی باشد. آب چپقلی در آستانه آلودگی و گوگرد در حال پیشروی است، همچنین آلودگی خاک صورت گرفته و شاید ظرف ۵ سال آینده این آلودگی خود را نشان دهد.”

بنا بر اعلام شرکت آب منطقه‌ای گیلان، ذخیره آب ۲ سد اصلی استان به حدود نیمی از ذخیره سال گذشته و ۳۰ درصد نسبت به دوره بلندمدت رسیده است.

بنا بر اعلام این شرکت، ذخیره سد سفیدرود که بزرگترین و مهمترین منبع تامین کننده آب برای ۱۷۲ هزار هکتار از ۲۳۸ هزار هکتار اراضی شالیزاری استان است به حدود نیمی از میزان سال گذشته در این مقطع زمان رسیده است.

دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه گفت: “با وجود پرداخت تمام اعتبارات طرح فاز سوم تصفیه‌ خانه فاضلاب ارومیه و انتقال آب این تصفیه‌ خانه به دریاچه، شاهد تاخیر در پایان آن هستیم که این امر به هیچ وجه قابل قبول نیست.”

مدیر امور آب مهاباد گفت: “هم اکنون حجم آب ذخیره شده پشت مخزن سد مهاباد به ۶۰ میلیون متر مکعب کاهش یافته است که در مقایسه با سال گذشته ۱۴ میلیون مترمکعب کمتر است.”

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اصفهان با اشاره به خشکی تالاب گاوخونی گفت: “طبق تحقیقات دانشگاهیان ریزگردهای این تالاب تا ۶ کیلومتر عمودی و ۶ هزار کیلومتر افقی قابل انتشار است.‌”

همچنین رئیس سازمان محیط زیست از تبدیل تالاب ها به منشا گرد و غبار خبر داد و گفت: “به دلیل عدم تخصیص حقابه ها و تغییرات اقلیمی، ۲ میلیون هکتار از تالاب‌های کشور در حال تبدیل شدن به منشا برداشت گرد و غبار هستند.”

علی سلاجقه در خصوص مهمترین چالش‌های محیط زیستی کشور گفت: “مهمترین چالش کشور در حوزه محیط زیستی مسئله آب است که با توجه به شرایط اقلیمی و برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی شاهد پدیده‌ هایی همانند فرونشست زمین هستیم.”

استاندار همدان نیز از کاهش ۵۰ درصدی میزان بارش ها نسبت به سال گذشته خبر داد.

بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی

بنابر گزارشات، معاون برنامه ریزی و هماهنگی امور عمرانی فرماندار گناباد گفت: “مدیریت پسماند و دفع زباله در این شهرستان با مشکلات جدی مواجه و نیازمند ساماندهی است. میزان تولید روزانه زباله در گناباد ۴۴ تن است و تولید زباله طی همین مدت در شهرها ۸۵۰ تا یک هزار کیلوگرم و در روستاها بیش از ۴۰۰ کیلوگرم است.”

ابوالفضل شاکری در این خصوص بیان کرد: “پسماند محصولات کشاورزی و از جمله مراکز پسته پاک کنی به یک معضل مهم در شهرستان گناباد تبدیل شده است و فاضلاب حاصل از آن اثرات مخربی بر درختان و گیاهان دارد.”

وی با اشاره به زباله های مراکز درمانی افزود: “انباشت زباله های مراکز درمانی با سایر زباله ها از دیگر مشکلات دفع زباله در این شهرستان است و زباله های بیمارستانی و مطبهای پزشکان باید قبل از تحویل به پیمانکار جمع آوری زباله شهرداری، در بیمارستانها و این مراکز با استفاده از دستگاههای مخصوص بی خطر سازی شود.”

وی با اشاره به این که سوزاندن زباله دیگر معضل زیست محیطی در شهرستان گناباد است گفت: “این اقدام بیش از ۲۱ نوع ترکیبات سرطانی در فضا ایجاد می کند و آثار بدی بر سلامتی انسان دارد.”

همچنین مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی از دفن غیرقانونی زباله در کوه باباموسی خبر داد و گفت: “این اقدام از سوی محیط زیست هیچ مجوزی ندارد.”