سناریوهای روابط ایران و مصر

آفتاب- سرویس بین‌الملل: کشور مصر بعد از انقلاب ٢٥ ژانویه وارد حیات سیاسی نوینی شده است. استعفای مبارک و حاکمیت کنونی شورای نظامی نه تنها دگرگونی‌هایی داخلی، بلکه تغییراتی را در عرصه سیاست خارجی مصر نیز ایجاد کرده است. رویکردهای جدید سیاست خارجی مصر به خصوص نشان‌دهنده تمایل مقامات سیاسی جدید مصر به ایجاد رابطه با جمهوری اسلامی ایران است. این درحالی است که روابط ایران و مصر در سی سال گذشته در بعد سیاسی قطع بوده است و تنها سطحی از روابط اقتصادی و تجاری بین دو کشور وجود داشته است. روابط ایران و مصر در دوره مبارک با موانع سیاسی و ایدئولوژیک عمده‌ای برخوردار بود و به‌رغم برخی تلاش‌ها روابط دو کشور بهبود پیدا نکرد.

"آفتاب- سرویس بین‌الملل: کشور مصر بعد از انقلاب ٢٥ ژانویه وارد حیات سیاسی نوینی شده است"حال با توجه به انقلاب در مصر و برخی تغییرات در رویکرد های سیاست خارجی مصر یکی از پرسش‌های مهم آینده روابط ایران و مصر و سناریوهای آینده روابط است که در اینجا به بررسی آن می‌پردازیم. با توجه به مواضع جدید دولت مصر در خصوص جمهوری اسلامی ایران و اظهار تمایل دو کشور به برقراری و توسعه روابط، سه سناریوی کلی را در خصوص آینده روابط ایران و مصر می‌توان مورد بررسی قرار داد که عبارتنداز؛ ١- تداوم روابط خصومت‌آمیز گذشته یکی از سناریوهای مطرح در خصوص آینده روابط ایران و مصر؛ تداوم روابط خصومت‌آمیز دوره مبارک در دوره اخیر است. در این سناریو استدلال می‌شود که ساختار قدرت در مصر کماکان با تغییرات و اصلاحاتی تداوم دارد و کنار رفتن یک رهبر سیاسی یعنی حسنی مبارک نمی‌تواند دگرگونی‌های جدی در سیاست خارجی مصر و روابط آن با ایران ایجاد نماید. در این سناریو بر تداوم نفوذ آمریکا در ساختار سیاسی و ارتش مصر، وابستگی و شکنندگی اقتصادی مصر و رقابت‌های منطقه‌ای ایران و مصر و موارد مشابه تأکید می‌شود. بر این اساس برخی مواضع دولت کنونی مصر مقطعی ارزیابی می‌شود و امیدواری چندان برای پایان خصومت‌ها در روابط دو کشور ملاحظه نمی‌شود.

٢- برقراری روابط استراتژیک و عمیق سناریوی دوم مطرح شده در خصوص آینده روابط ایران و مصر این است که مصر با فاصله گرفتن جدی از سیاست خارجی گذشته خود در حال ورود به شرایط جدیدی است که تغییرات مهمی در سیاست خارجی و منطقه‌ای این کشور به وقوع خواهد پیوست. براساس این سناریو مصر به روابط عادی خود با اسرائیل و روابط استراتژیک خود با امریکا پایان خواهد داد و به کشورهای مستقل منطقه مانند ایران، سوریه و ترکیه و گروه‌های مقاومت مانند حماس و حزب‌الله لبنان در سطح منطقه خواهد پیوست. بر این اساس با راهیابی سیاست‌مداران و گروه‌های سیاسی مستقل و غیر وابسته به رأس نظام سیاسی مصر و تحول در سیاست خارجی این کشور، به تدریج روابط ایران و مصر به سوی استراتژیک شدن در سطح منطقه پیش خواهد رفت. ٣- برقراری روابط عادی و متعادل سناریوی سومی که می‌توان برخلاف دو سناریوی نخست در مورد آینده روابط ایران و مصر مطرح ساخت، گذار روابط از روابط خصومت‌آمیز دوره مبارک و عادی متعادل شدن روابط دو کشور است. بدین معنی که نه شرایط جدید مصر امکان تداوم رویکرد گذشته مصر نسبت به ایران را می‌دهد و نه واقعیت‌های بین‌المللی و منطقه‌ای اجازه تعمیق و استراتژیک شدن روابط دو کشور حداقل در کوتاه مدت را می‌دهد.

"استعفای مبارک و حاکمیت کنونی شورای نظامی نه تنها دگرگونی‌هایی داخلی، بلکه تغییراتی را در عرصه سیاست خارجی مصر نیز ایجاد کرده است"بر این اساس ما می‌توانیم به تدریج شاهد برقراری و عادی‌سازی روابط دو کشور باشیم که به صورت همزمان مؤلفه‌هایی از رقابت و همکاری را دارا خواهد بود. در میان سناریوهای بالا آنچه که از احتمال و قوت بیشتری در آینده برخوردار است، سناریوی سوم است. چرا که نشانه‌ها و شواهد و ساختارها و تحولات دو سناریوی نخست را با موانع روبرو می‌کند. تداوم روابط خصومت‌آمیز گذشته بین ایران و مصر با توجه به رویکردهای متعادل احتمالی مصر در سیاست خارجی و به خصوص در روابط با آمریکا و اسرائیل، شرایط داخلی مصر و افکار عمومی داخلی و دیدگاه گروه‌ها و رهبران جدیدی که به ساختار قدرت راه می‌یابند، از احتمال اندکی برخوردار است. تعمیق روابط و استراتژیک شدن روابط ایران و مصر نیز با موانع و چالش‌هایی جدی حداقل در کوتاه مدت روبروست؛ تداوم حضور برخی عناصر رژیم مبارک در ساختار قدرت، تداوم نفوذ ارتش در حاکمیت و تأثیرگذاری بر سیاست خارجی، موانع و مخالفت‌های بین‌المللی به خصوص از سوی آمریکا، محدودیت‌ها و مخالفت‌های منطقه‌ای مانند مخالفت شدید اسرائیل و مخالفت کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، رقابت‌های منطقه‌ای و ناسیونالیستی و چالش‌ها و اختلاف‌نظرها در خصوص مسایل منطقه‌ای و بین‌المللی از مهمترین این موانع و چالش ها محسوب می‌شوند.

طرح شروط و مطالبی مانند تغییر نام خیابان خالد اسلامبولی از سوی دولت جدید مصر از نشانه‌های تداوم برخی چالش‌ها در روابط ایران و مصر است