سازمان جهانی بهداشت تا چه اندازه در همه‌گیری کرونا مقصر است؟

ایالات متحده آمریکا پرداخت کمک به سازمان بهداشت جهانی را اخیرا به حالت تعلیق درآورد. این تصمیم از آنجا ناشی شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، عملکرد این سازمان را به شدت زیر ضرب انتقاد قرار داده و آن را متهم به داشتن مدیریتی ناکارآمد در بحران همه‌گیری کرونا کرد. 

ترامپ گفت سازمان جهانی بهداشت با اعتماد به آمار و اطلاعات ارائهشده از سوی چین که در صحت آن‌ها تردید وجود دارد و همچنین توصیه‌های غلط، موجب شیوع بیشتر این بیماری در جهان شده است.

آمریکا در سال ۲۰۱۹ بیش از ۴۰۰ میلیون دلار از بودجه سازمان بهداشت جهانی را تأمین کرد. مبلغی که حدود ۱۵ درصد از بودجه سالانه این سازمان را شامل می‌شد.

ترامپ اعلام کرد دولت او در ماه‌های آینده تحقیقات جامعی را در مورد اشتباهات سازمان جهانی بهداشت در مورد مدیریت بحران کرونا پیش خواهد برد. 

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

سایت "اشپیگل" با انتشار مقاله‌ای به این پرسش پرداخته که تا چه اندازه اتهامات وارده از سوی ترامپ به سازمان جهانی را می‌توان وارد دانست؛ آیا او با این حرکت در اصل به دنبال یک مانور هوشمندانه برای سرپوش گذاشتن روی اشتباهات دولت خود و انحراف افکار عمومی بوده یا اینکه واقعا از سازمان جهانی بهداشت اشتباهاتی فاحش در مدیریت بحران سر زده است؟

 زمانی که در ماه ژانویه نخستین مورد ابتلا به بیماری کووید ۱۹ تشخیص داده شد، ترامپ با اعتماد به نفس در مقابل دوربین‌های تلویزیونی گفت که شرایط در این کشور "تحت کنترل" است. او حتی تا یک ماه پیش نیز همین جمله را تکرار می‌کرد و در صفحه شخصی‌اش در توییتر به تمجید از تلاش‌های چین برای مهار این بیماری پرداخته و به نمایندگی از مردم آمریکا از شی جی پینگ، رئیس‌جمهور چین تشکر کرد.

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا

دیتمار پیپر، نویسنده سنده مقاله اشپیگل بر این باور است که هر دو گمانه در رابطه با این پرسش می‌توانند درست باشند: اینکه هم ترامپ قصد دارد خودش را از تیر انتقاداتی که او را هم نشانه گرفته‌اند، نجات دهد و هم اینکه سازمانی که مهمترین مرجع پرسش‌های بهداشت جهانی است، بی‌تقصیر نبوده است.

ماجرا از کجا آغاز شد 

تردیدی وجود ندارد که دولت چین در هفته‌های نخستین همه‌گیری ویروس جدید کرونا در این کشور تلاش کرد تا این موضوع را لاپوشانی کند. البته هنوز مشخص نیست که سازمان جهانی بهداشت تا چه اندازه با چین در این لاپوشانی همدستی کرده است.

"ایالات متحده آمریکا پرداخت کمک به سازمان بهداشت جهانی را اخیرا به حالت تعلیق درآورد"به نوشته اشپیگل یافتن پاسخ این پرسش نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر است، اما روزشمار شرح وقایع حاوی نشانه‌هایی روشنگرانه در مورد اظهارات پرده‌پوشانه و تأخیر در عملکرد این سازمان است.  

نویسنده مقاله از ۳۱ دسامبر ۲۰۱۹ آغاز کرده؛ زمانی که اداره بهداشت ووهان از ابتلای ۲۷ نفر به یک ویروس جدید در این شهر خبر داد. پیش‌تر چند پزشک که نسبت به شیوع این ویروس ناشناخته هشدار داده بودند، دستگیر و بازخواست شده بودند. در همان روز تایوان، که در سازمان جهانی بهداشت عضویت ندارد، تدابیری را برای پیشگیری از شیوع ویروس جدید به اجرا گذاشت.

اول ژانویه ۲۰۲۰: سازمان جهانی بهداشت بیانیه‌ای را منتشر کرد که در آن با تأیید ووهان به عنوان مرکز شیوع بیماری، آمده بود "تاکنون هیچ نشانه روشنی مبنی بر انتقال این ویروس از انسان به انسان وجود ندارد."

سه روز بعد: هنگ‌کنگ وضعیت اضطراری اعلام کرد. 

دهم ژانویه: یک تیم ویروس‌شناسی در هنگ‌کنگ مورد ابتلای یک خانواده به ویروس جدید کرونا را شناسایی کرد که نشانه روشنی مبنی بر انتقال این ویروس از انسان به انسان بود. 

نویسنده مقاله سپس به اعلامیه سازمان جهانی بهداشت به رغم یافته ویروس‌شناسان در هنگ‌کنگ اشاره می‌کند. 

۱۴ ژانویه: سازمان جهانی بهداشت در توییتر نوشت: «تحقیقات اولیه نهادهای بهداشتی چین هیچ مدرک روشنی دال بر انتقال ویروس جدید از انسان به انسان را نشان نمی‌دهد.» به نوشته اشپیگل چینی‌ها در آن مقطع زمانی در یک خبرنامه، محتاطانه‌تر در این رابطه اظهارنظر کرده و نوشته بودند "نمی‌توان احتمال انتقال از انسان به انسان را دور از نظر دانست."

۲۰ ژانویه: در این روز ورق برگشت و چین رسما انتقال ویروس جدید کرونا از انسان به انسان را تأیید کرد و ووهان قرنطینه شد. رئیس سازمان جهانی بهداشت در سفری به چین تلاش‌های این کشور را برای کنترل همه‌گیری ستود.

۳۰ ژانویه: سازمان جهانی بهداشت بالاخره اعتراف کرد که طبق استانداردهای این سازمان یک وضعیت اضطراری بهداشتی در جهان به وجود آمده است.

۳۱ ژانویه: یک نماینده سازمان جهانی بهداشت در پکن در یک کنفرانس ویدئویی بارها بر نظر این سازمان مبنی بر مسدود نکردن مرزها تأکید کرد؛ نظری که همراستا با خواست و منافع پکن بود. یک سخنگوی وزارت خارجه چین در همان روز از کشورهایی که "بر خلاف نظر سازمان جهانی بهداشت" مرزهای خود را بسته بودند، انتقاد کرد.

۷ فوریه: یک چشم‌پزشک ساکن ووهان که در همان ابتدا نسبت به شیوع ویروس جدید کرونا هشدار داده و توسط نهادهای امنیتی چین بازخواست شده بود، جان خود را در پی ابتلا به کرونا از دست داد.

سازمان جهانی بهداشت واکنش چندان قابل توجهی نشان نداده و یکی از مدیران این سازمان تنها به این نکته بسنده کرد که "این نکته اهمیت دارد که بین سوء‌تفاهم و اطلاعات غلط تفاوت قائل شد".

تدروس ادهانوم، رئیس سازمان جهانی بهداشت

۱۶ تا ۲۴ فوریه: یک تیم ۲۵ نفره از سازمان جهانی بهداشت به چین سفر کرد و در گزارش پایانی خود از این بازدید بدون ذره‌ای انتقاد از چین نوشت: «عملکرد جسورانه چین روند یک اپیدمی مرگبار را که به سرعت در حال گسترش بود، تغییر داد».

۱۱ مارس: سازمان جهانی بهداشت دو ماه و نیم بعد از آنکه برای اولین بار توسط چین از بروز این بیماری ناشناخته مطلع شده بود، آن را یک بیماری "همه‌گیر جهانی" [پاندمی] اعلام کرد.

مدیری متفاوت، عملکردی متفاوت 

نکته‌ای که به نوشته دیتمار پیپر، مقاله‌نویس اشپیگل، نحوه مدیریت بحران کرونا توسط سازمان جهانی بهداشت را تردید‌برانگیز کرده و ایجاد پرسش‌ می‌کند، مقایسه‌ عملکرد این سازمان در شرایطی نسبتا مشابه در سال‌های گذشته است. 

او می‌نویسد در سال ۲۰۰۲ وقتی نخستین موارد ابتلا به ویروس سارس در چین به ثبت رسید، چینی‌ها سکوت پیشه کرده و سازمان جهانی بهداشت را از بروز این ویروس آگاه نکردند. اما این سازمان به نحوی از شیوع یک ویروس ناشناخته در چین مطلع شده و مقامات این کشور را برای اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی تحت فشار قرار داد. 

در آن زمان ریاست سازمان جهانی بهداشت را خانم گرو هارلم برونلاند، سیاستمدار نروژی، بر عهده داشت. او علنا از چین انتقاد کرده و گفت اگر سازمان جهانی بهداشت زودتر از این موضوع مطلع شده بود، می‌توانست در همان مرحله اولیه شیوع ویروس، کمک‌رسانی خود را آغاز کند. این موضوع‌گیری قاطعانه در مقابل چین، رفتاری است که نمی‌توان به رئیس‌ فعلی سازمان جهانی بهداشت یعنی تدروس ادهانوم نسبت داد.

گرو هارلم برونلاند، رئیس پیشین سازمان جهانی بهداشت

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

به نوشته مقاله‌نویس اشپیگل برای اینکه مشخص شود سازمان جهانی بهداشت تحت مدیریت ادهانوم تا چه اندازه در گسترش ویروس جدید کرونا نقش داشته، باید تحقیقات بیشتر و کاملی انجام شود. او با اشاره به گفته ترامپ مبنی بر تحقیقات دولت آمریکا در مورد این موضوع می‌نویسد، مشخص خواهد شد که آیا آنها گزارشی عینی و بی‌طرفانه ارائه خواهند کرد یا خیر.

پیپر در پایان ادامه می‌دهد اروپایی‌ها اما در این مجادله سکوت اختیار کرده‌اند و به حق کسی را متهم نمی‌کنند، زیرا آنها خودشان بیش از آنچه لازم بود منطق رشد پرشتاب را که در اپیدمی‌ها رایج هستند، نادیده گرفتند.

نتیجه چنین تأخیری را نیز به اعتقاد مقاله‌نویس اشپیگل، می‌توان در فهرست غم‌انگیز کشورهایی مشاهده کرد که بیشترین شمار مرگ و میر را به ازای هر صد هزار نفر داشته‌اند: ده جایگاه نخست این فهرست به کشورهای اروپایی تعلق دارد. 

دیتمار پیپر مقاله خود را اینگونه به پایان می‌برد که حتی کشورهایی نظیر ‌آمریکا و ایران هم که با مشکلات زیادی در مدیریت بحران کرونا روبرو بوده‌اند، در این فهرست بعد از کشورهای اروپایی قرار دارند.