کاهش نرخ بیکاری با دستکاری آماری

سرمایه، پیمان جنوبی: طبق اعلام نماگرهای معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری، با وجود کاهش 393 هزار نفری تعداد افراد شاغل کشور در چهار سال گذشته، نرخ بیکاری از 5/11 درصد در سال 84 به 4/10 درصد در سال 87 رسیده و 1/1 درصد کاهش یافته است. طبق آمار شماره 28 شهریور 1388 نشریه «برنامه»، ارگان معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی، با وجود رشد 6/4 درصدی جمعیت بالای 10 سال کشور و افزایش دو میلیون و 698 هزار نفری این جمعیت در چهار سال 87- 1384، دولت در محاسبات خود جمعیت فعال را 733 هزار و 716 نفر کاهش داده و آن را 24 میلیون و 40 هزار نفر در سال 84 و 23 میلیون و 306 هزار نفر در سال 87 اعلام کرده است .به عبارت دیگر طبق اعلام مرکز آمار ایران، با وجود رشد 6/4 درصدی و افزایش 7/2 میلیون نفری جمعیت بالای 10 سال در دوره چهار ساله دولت نهم، جمعیت فعال کشور از 41 درصد جمعیت بالای 10 سال در سال 84 به 38 درصد در سال 87 رسیده و سه درصد کاهش یافته و نزدیک به 734 هزار نفر کمتر شده است. به عقیده کارشناسان اقتصادی، همین امر یعنی پایین نشان دادن جمعیت فعال اقتصادی با وجود رشد 7/2 میلیون نفری جمعیت بالای 10 سال موجب شده که مخرج کسر نسبت جمعیت شاغل به جمعیت فعال کشور 734 هزار نفر کوچک تر شود و در نتیجه با وجود کاهش 393 هزار نفری جمعیت شاغل یا صورت کسر نسبت جمعیت شاغل به جمعیت فعال کشور، باز هم نرخ بیکاری 1/1 درصد کاهش نشان می دهد و از 5/11 به  4/10 درصد رسیده است.این در حالی است که اگر نرخ مشارکت یا نسبت جمعیت فعال به جمعیت بالای 10 سال را معادل سال 84 فرض کنیم در سال 87 از جمعیت 61 میلیون و 333 هزار نفری بالای 10 سال کشور باید معادل 41 درصد یا 25 میلیون و 146 هزار نفر جمعیت فعال داشته باشیم. در حالی که طبق اعلام مرکز آمار ایران 38 درصد یا 23 میلیون و 306 هزار نفر جمعیت فعال در سال 87 داشته ایم.این رقم با فرض 41 درصدی جمعیت فعال در سال 87 معادل یک میلیون و 840 هزار نفر فاصله دارد. بر این اساس اگر فرض 41 درصدی جمعیت فعال را در نظر بگیریم و نسبت افراد شاغل به 25 میلیون و 146 هزار نفر جمعیت فعال را فرضی محاسبه کنیم نرخ اشتغال معادل 83 درصد و نرخ بیکاری معادل 17 درصد خواهد بود. برخی کارشناسان با تکیه بر همین فرض که درصد جمعیت فعال کمتر نشده معتقدند نرخ بیکاری حول و حوش 15 تا 17 درصد است.کارشناسان، دلایل متعددی را برای تداوم نرخ 41 درصدی درصد جمعیت فعال اقتصادی اعلام می کنند و عده ای دیگر از صاحب نظران معتقدند در چهارسال گذشته جمعیت فعال و جویای کار کمتر شده است. البته دلایل مرکز آمار ایران برای اثبات کاهش سه درصدی جمعیت فعال در چهار سال گذشته مشخص نیست و بهتر است که اعلام شود.برخی کارشناسان، با اشاره به افزایش 6/4 درصدی جمعیت فعال در چهارسال گذشته، معتقدند در آمارگیری ها، کم خوانی آماری داریم و برخی بیکاران که سال هاست بیکارند و دیگر دنبال کار نمی روند را جزء افراد فعال محاسبه نمی کنند و در نتیجه بسیاری از افراد جویای کار جزء جمعیت فعال محاسبه نمی شوند.به عقیده این کارشناسان، طبق آمار رشد جمعیت در دهه 1360، باید سالانه 800 هزار تا 2/1 میلیون نفر به جمعیت فعال کشور اضافه می شد نه اینکه کم شود.در حالی که طبق آمار اعلام شده تعداد جمعیت فعال 734 هزار نفر در چهارسال گذشته کاهش یافته و این آمار با واقعیت رشد جمعیت بالای 10 سال در سال های اخیر همخوانی ندارد و این پرسش وجود دارد که با وجود رشد 6/4 درصدی جمعیت بالای 10 سال چرا سه درصد از جمعیت فعال و تعداد آن 734 هزار نفر کاهش یافته است.برابر آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران نرخ بیکاری طی دوره چهار ساله 1384 تا پایان 1387 از 5/11 به 3/10 درصد کاهش یافته، این در حالی است که در صورت در نظر گرفتن رشد 6/4 درصدی دو شاخص جمعیت کل کشور و جمعیت بالای 10 سال کشور قاعدتاً باید تعداد جمعیت فعال کشور نیز متناسب با آن به 6/4 درصد رشد می یافت. در این حالت تعداد جمعیت فعال اقتصادی کشور که برابر آمار مرکز آمار ایران 24 میلیون و 40 هزار نفر برآورد شده باید بر 25 میلیون و 110 هزار نفر در پایان سال 1387 بالغ می شد که این تعداد یک میلیون و 810 هزار نفر بیشتر از تعداد 23 میلیون و 306 هزار نفری آمار رسمی کشور است. با در نظر گرفتن آمار اعلامی 20 میلیون و 882 هزار نفری تعداد افراد شاغل کشور در سال 1387 و کسر آن از جمعیت فعال اقتصادی برآورد شده (با در نظر گرفتن رشد 6/4 درصدی) که نزدیک به 25 میلیون و 110 هزار نفر را نشان می دهد تعداد افراد بیکار در پایان سال 1387 بالغ بر چهار میلیون و 228 هزار نفر خواهد بود.در این حالت نرخ بیکاری کشور که برابر تعریف مرکز آمار ایران از نسبت جمعیت بیکار (چهار میلیون و 228 هزار نفر) به جمعیت فعال (25 میلیون و 110 هزار نفر) (شاغل و بیکار) ضرب در 100 به دست می آید معادل 8/16 درصد خواهد بود.با در نظر گرفتن نرخ بیکاری به دست آمده در فوق (8/16 درصد) و کسر آن از نرخ بیکاری اعلامی از سوی مرکز آمار ایران (4/10 درصد) شاهد فاصله 4/6 درصدی در نرخ های دارای رشد متناسب با افزایش جمعیت بالای 10 سال کشور و نرخ اعلامی از سوی مرکز آمار ایران خواهیم بود و این نکته ای است که باید عوامل موثر در آن بیشتر مورد بررسی قرار گیرد و مشخص شود چگونه طی سال 1387 بالغ بر 751 هزار نفر از تعداد جمعیت فعال اقتصادی کشور کاسته شده، در حالی که کل کاهش در دوره چهار ساله 1384 تا 1387 بالغ بر 734 هزار نفر بوده است. برابر آمار مرکز آمار ایران نرخ بیکاری جوانان 15 تا 24 ساله در سال 1387 حاکی از آن است که 23 درصد از جمعیت فعال 15 تا 24 ساله در این سال بیکار بوده اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری جوانان در این دوره سنی نشان می دهد نرخ بیکاری در سال 1387 نسبت به سال های 1384 و 1385 به ترتیب 30/0 و 5/0 درصد کاهش و نسبت به سال 1386، بالغ بر 7/0 درصد افزایش یافته است.تعداد جوانان بیکار در دوره فعلی مورد بررسی و در سال 1387 بالغ بر یک میلیون و 110 هزار نفر اعلام شده که از این تعداد 778 هزار نفر مرد و 332 هزار نفر زن بوده اند و 840 هزار نفر از این جمعیت در مناطق شهری و 299 هزار نفر نیز در مناطق روستایی سکونت داشته اند.برابر آمار اعلامی از سوی مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری جوانان 15 تا 29 ساله حاکی از آن است که 4/20 درصد این جمعیت در سال 1387 بیکار بوده اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری جوانان در دوره سنی مورد بررسی نشان می دهد این شاخص در سال 1387 نسبت به سال های 1384 و 1385 به ترتیب 20/0 و 4/0 درصد کاهش و نسبت به سال 1386، بالغ بر 4/0 درصد افزایش یافته است.تعداد جوانان بیکار در دوره سنی مورد بررسی و در سال 1387 بالغ بر یک میلیون و 747 هزار نفر اعلام شده که از این تعداد یک میلیون و 187 هزار نفر مرد و 560 هزار نفر زن بوده اند و یک میلیون و 358 هزار نفر از این جمعیت در مناطق شهری و 389 هزار نفر در مناطق روستایی سکونت داشته اند.