مذاکره با آمریکا فقط از احمدی‌نژاد برمی‌آید

مطالب دیگران  -  علی بیگدلی توافقی که بین ایران و کشورهای 1+5 حاصل شده، شاید هنوز پایان روشنی نداشته باشد و همه نتیجه‌اش منوط شود به گزارش بازرسان، اما با همه این‌ها به اعتقاد من فضا با گذشته تفاوت بسیار دارد. در چنین موقعیتی بیش از آنکه بحث برنده یا بازنده‌شدن مطرح باشد تصمیمی که ایران گرفته و در حال انجام آن است اهمیت دارد. البته من بنابر آنچه گفته می‌شود باور ندارم که ایران پذیرفته باشد اورانیوم 5/3 درصد را بفروشد به روسیه و در عین حال اورانیوم 20 درصد غنی شده را خریداری کند آن هم فقط برای اینکه عملیات غنی‌سازی در مرزهای کشورمان صورت نگیرد. هر چند اگر این طور هم نباشد باز همه چیز حکایت از یک عقب‌نشینی دارد و بازی طراحی شده‌ای که بین ایران و آمریکا شکل گرفته است. نمونه‌اش اظهارت اخیر رئیس خزانه‌داری آمریکا ست که باز از تحریم بانک‌های ایرانی سخن گفته است. هر چند تصورم این است که برای نتیجه‌گیری نهایی زود است، اما انگار ایران از مواضع سابقش کوتاه آمده و عکس‌العمل روشنی در قبال مذاکرات اخیر نشان نداده است. همین انفعال در مقابل خواسته‌های غرب می‌تواند به معنای سازش و کوتاه آمدن باشد. البته به زعم بنده این عقب‌نشینی‌ها و تغییر مواضع ایران نسبت به سیاست‌های اخیر غرب می‌تواند نتیجه سفر اوباما به مسکو باشد. اوباما در این سفر با پوتین ملاقات کرده و از تأثیرگذاری پوتین بر ایران سخن گفته؛ تأثیری که با توجه به ملاقات‌های خصوصی مقام معظم رهبری با پوتین و نیز برداشتن دفاع موشکی و اعتماد‌سازی‌ها اصلاً بعید به نظر نمی‌رسد. اتفاقی که بین ایران و غرب و به‌خصوص در مذاکره با آمریکا رخ داده، اتفاقی است که فقط و فقط آقای احمدی‌نژاد می‌توانست آن را انجام بدهد. بعد از این همه سال اصرار بر مذاکره نکردن و ممانعت برای برقراری رابطه، تنها کسی که می‌توانست چنین کاری را بدون سر و صدا و پیچیدن خبرش در بوق و کرنا انجام دهد، آقای احمدی‌نژاد بود. از این رو به اعتقاد من در ملاقات آتی، روابط به صورت گسترده‌تر خواهد بود و به شکل وسیع‌تری انجام خواهد شد. احتمالاً وزیر امور خارجه کشورمان هم در این مذاکره حضور خواهد داشت. پیش‌بینی می‌کنم همان‌طور که آقای متکی نیز درخواست آن را مطرح کرده‌اند، سطح مذاکرات از نظر دیپلماتیک بالاتر برود و حجم مذاکرات به میزانی برسد که درباره سرمایه بلوکه شده ایران در غرب هم گفت‌و‌گو شود. من معتقدم همه اینها نتیجه سیاستی دقیق است. چندی پیش از خبرگزاری شینگهوا مطلع شدم که اوباما از کارشناسان خود خواسته تا تمامی موارد اختلاف را مشخص کند و طبیعتاً ایران هم این کار را می‌کند تا در ملاقات بعدی درباره همه اینها گفت‌و‌گو شود. صد‌البته قدم گذاشتن به این سمت‌و‌سو باید توسط کسی چون آقای احمدی‌نژاد انجام می‌شد و می‌شود چرا که وقتی قرار به ایجاد رابطه باشد، این اتفاق باید توسط کسی رخ بدهد که سوزن و نخ را به دست دارد و اصولاً به اعتقاد من مأموریت آقای احمدی‌نژاد در دور دوم ریاست جمهوری‌اش همین کار بوده. آقای احمدی‌نژاد آمده که سنگ بزرگ قطع رابطه با آمریکا را از جلوی پای ما بردارد. این اقدام در هر دوره‌ای صورت بگیرد تبعات خود را دارد و ما هنوز در دوره‌ای هستیم که روی دیوارهای شهرمان شعارهای ضد آمریکایی نوشته شده و بیانات و اظهارات درباره این عدم تمایل به ارتباط هنوز در خاطره‌ها مانده است، بنابراین کسی باید قدم در راه ارتباط بردارد که مورد تأیید نیروهای اصولگرا باشد و زمینه بحث و جدل فراهم نشود. سابق براین هنوز یادمان نرفته که در دوره آقای خاتمی چه جنجال‌هایی بر سر یکی دومورد فرصتی که می‌توانست راهگشای روابط ایران و آمریکا باشد، به راه نیفتاد. از این جهت می‌توان گفت که حساسیت‌های برقراری رابطه‌ای که سی سال قطع بوده، چقدر می‌تواند توسط یک دولت اصولگرا کاهش یابد. به همین منظور و در راستای منافع ملی کشورمان نباید این فرصت به وجود آمده را گل‌آلود کرد. توجه به نکات ریز و درشت مواضع اخیر ما در مقابل غرب نشان از شکل رابطه با غرب دارد. دولت امروز در شرایطی است که باید خود را مرمت کند چرا که در سیاست داخلی با مسئله روبه‌روست بنابراین در سیاست خارجی دست به گشایش می‌زند. اگر محللی برای هر دو طرف بحران وجود داشته باشد، این است که رئیس‌جمهور بتواند مشروعیت خود را لااقل درسیاست خارجی بازیابد. تنها برگ برنده دولتی که با فشار داخلی روبه‌روست، سیاست خارجی است. شرایط امروز ایران، شرایط مقابله و ایستادگی بدون منطق در برابرجامعه جهانی نیست. وقتی می‌توان فرصتی برای مذاکره با دو سر برد - برد داشت، باید از آن استفاده کرد. بنابراین در بازی سیاست آنچه از دولت ایران می‌بینیم نوعی بازسازی اعتماد جهانی است که در راستای منافع ملی قابل توجیه است.  استاد دانشگاه شهید بهشتی و کارشناس مسائل بین‌الملل