امنیت جهانی برای موسیقی ایرانی

فرهنگ > موسیقی  - جشن ثبت ردیف موسیقی دستگاهی در خانه موسیقی برگزار و طی آن از هنرمندان و عوامل به ثبت رساندن این اتفاق هنری تجلیل شد. نشستی که چندی پیش مدیرعامل خانه موسیقی وعده‌اش را داده بود برگزار شد. همان جشن کوچکی که قرار بود برای ثبت ردیف‌های موسیقی ایرانی برگزار شود و از فعالانی که برای این مهم زحمت کشیده بودند قدردانی شود. ازقریب 4 سال پیش کمیته موسیقی یونسکو درایران در خانه موسیقی مستقر شد و کار خود را برای ثبت ردیف‌های موسیقی به عنوان یک میراث جهانی در یونسکو آغاز کرد و با اینکه تقریباً هیچ ارگان دولتی و مهمتر از همه وزارت ارشاد هیچ کمکی به این اقدام مؤثر نکرد؛ خانه موسیقی به تنهایی این پرونده را پیش برد. در کمیته موسیقی یونسکو در ایران 12 نفر از موسیقیدانان و پژوهشگران موسیقی عضو هستند که در طول جلسات متعدد تمامی اسناد مکتوب را در ارتباط با ردیف‌های موسیقی‌سازی و آوازی گرد آورده و پس از اعلام پشتیبانی از سوی میراث فرهنگی و برای تکمیل پرونده مبادرت به تهیه فیلم مستند با جلب همکاری دیگر استادان برجسته کردند که در این میان از همکاری بزرگان ردیف موسیقی مانند محمدرضا شجریان، حسین علیزاده، حاتم عسگری، فرهاد فخرالدینی، کیانی، طلایی، ظریف و دیگر استادان استفاده شد. جشن ثبت ردیف ایرانیجشن ثبت ردیف موسیقی دستگاهی در خانه موسیقی برگزار و طی آن از هنرمندان و عوامل به ثبت رساندن این اتفاق هنری تجلیل شد. مراسمی به منظور تقدیر از عوامل ثبت ردیف موسیقی دستگاهی ایران در یونسکو در مکان خانه موسیقی با حضور افرادی چون محمدرضا شجریان، حسین علیزاده، مجید درخشانی، هوشنگ کامکار، داریوش پیرنیاکان، محمد سریر و تنی چند از اعضای خانه موسیقی برگزار شد. محمد سریر مدیرعامل خانه موسیقی در ابتدای این مراسم گفت: معمولاً این جمع‌شدن‌ها کمتر اتفاق می‌افتاد، پس جای خوشحالی دارد که همزمان با دهمین سال تأسیس خانه موسیقی و روز جهانی موسیقی همه ما دور هم جمع شدیم تا جشنی کوچک برگزار کنیم. او سپس به دهمین سال تأسیس خانه موسیقی اشاره کردو افزود: سال 76 عده‌ای از ما تصمیم گرفتیم تا مرکز صنفی برای موسیقی‌دانان فراهم کنیم و هیچ‌وقت فکر نمی‌کردیم که امروز چنین جمعی داشته باشیم. او اضافه کرد: با وجود تمام ممنوعیت‌ها و محدودیت‌هایی که آن سال‌ها برای تشکیل چنین مراکزی وجود داشت اما در سال 78 این اتفاق افتاد و امسال دهمین سال تأسیس خانه موسیقی است. سریر در ادامه یادی از هنرمندان درگذشته‌ای همچون پرویز مشکاتیان، حسن یوسف‌زمانی، شهریار فریوسفی و گرگین‌زاده کرد و گفت: تا امروز خانه موسیقی با حضور مدیرانی همچون حسین علیزاده، شریفیان، ناصری، روشن‌روان، گنجه‌ای، نوربخش و. . . اداره شده است و در هر دوره نیز قدم‌هایی برای ارتقای موسیقی برداشته شده است. مدیرعامل خانه موسیقی سپس به دهمین جشن این مجموعه اشاره کرد و افزود: از چهارسال پیش قرار بود سالروز تولد فارابی به عنوان روز موسیقی در تقویم رسمی کشور ثبت شود که با وجود تأیید اولیه شورای فرهنگ عمومی با این موضوع مخالفت شد، اما خانه موسیقی از همان سال تأسیس هرساله و همزمان با سالروز جهانی موسیقی جشنی برپا می‌کند که امسال و در دهمین دوره آن به دلایلی که ترجیح می‌دهم در این نشست از آن صحبت نکنم این مراسم برگزار نخواهد شد. سریر همچنین با اظهار خوشحالی از ثبت ردیف‌های موسیقی ایرانی در فهرست جهانی یونسکو عنوان کرد: چهارسال قبل خانه موسیقی پروژه ثبت ردیف‌ها را در کمیته ملی یونسکو شروع کرد، اما به دلیل هزینه‌های مالی این پروژه آن را رها کردیم و همه‌چیز نیمه‌کاره باقی ماند تا زمانی که با پیگیری‌های آقای وکیل در سازمان میراث فرهنگی موفق شدیم بار دیگر با حمایت آنها این پروژه را احیا کنیم. او خاطرنشان کرد: پروژه‌های میراث معنوی هردوسال یک‌بار در یونسکو مطرح می‌شود و از آنجا که ما دو سال اول را از دست داده بودیم و برای دوسال دوم نیز تنها دوماه فرصت داشتیم کار سخت‌تر بود، اما به این نتیجه رسیدیم که اگر این دوماه را هم از دست بدهیم پروژه ثبت ردیف‌ها دوسال دیگر به تعویق می‌افتد که خوشبختانه با همکاری تمام دوستان اسناد و مدارک این پروژه تهیه شد و در اجلاس دوبی به نام ایران به ثبت رسید. سریر در پایان گفت: ثبت ردیف‌های موسیقی ایرانی به نام ایران یک اعتبار و افتخار برای کشور است، زیرا امروز موسیقی ما در دنیا به عنوان میراث جهانی بشریت ثبت شده است و دیگر هیچ تفکری نمی‌تواند آن را از صحنه ایران حذف کند. در عین‌حال ثبت این پرونده وظیفه سنگینی را برای بخش‌های فرهنگی جهت حفاظت از این میراث ملی ایجاد می‌کند تا از این پس به بهترین شکل این هویت ملی را حفظ کنند. جدایی و اختلاف‌نظردر ادامه این مراسم حسین علیزاده سخن گفت. حسین علیزاده نیز از ثبت این پرونده به نام ایران اظهار خرسندی کرد و گفت: همواره در تاریخ کشورمان ردیف‌های موسیقی باعث جدایی و اختلاف‌نظر میان اساتید موسیقی می‌شد، اما امروز جای خوشحالی دارد که این ردیف‌ها همه ما را در کنار هم جمع کرده است و باعث دوستی ما شده است. او سپس با یادکردن از علی‌اکبر شهنازی و دیگر اساتید موسیقی که ردیف را به این نسل موسیقی منتقل کرده‌اند، خاطرنشان کرد: علی‌اکبرخان شهنازی از معدود افرادی بود که نسل ما اولین برخورد واقعی را برای آموختن ردیف با آنها داشت و در اولین برخوردی که ما در هنرستان با ایشان داشتیم، چنان اثر مطلوبی به ما منتقل شد که ناخودآگاه جذب ردیف شدیم. علیزاده سپس از داریوش صفوت یاد کرد و گفت: در آن دوره رنسانسی در موسیقی ایرانی در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایجاد شد، زیرا در آن سال‌ها جامعه در شرایطی به سر می‌برد که موسیقی فقط در شکل مردمی و پاپ وجود داشت، اما این مرکز با پرداختن به ردیف‌های موسیقی ایرانی تحولی جدی در فرهنگ عمومی ایجاد کرد. علیزاده ردیف را همچون دستور زبان موسیقی دانست و افزود: ردیف حاصل یک دوران و تاریخ خاص از خاطرات یک ملت است که به اعتقاد من قدمتی بیشتر از قاجار دارد، هرچند که در آن زمان برای حفظ ردیف‌ها آن را تدوین کردند و به شکلی جدید آموزش دادند. این آهنگساز متذکر شد: اگر این اساتید ردیف‌دان نبودند، قطعاً نسل ما با ردیف پیوند نمی‌خورد، درحالی‌که امروز خیلی‌ها هستند که شاید ما نام‌شان را نمی‌آوریم اما تلاش‌هایی کردند تا این ردیف را حفظ کنند. سازنده قطعاتی همچون ترکمن و عصیان تصریح کرد: ما همیشه برای حفظ میراث فرهنگی خود دچار یک تأسف می‌شویم و گاه حفظ آنها تحت‌تأثیر علت وجودی‌شان قرار می‌گیرد، درحالی‌که این میراث باید همیشه تازه باشد و مورد استفاده قرار بگیرد تا در عین‌حال هویت خود را نیز حفظ کند. علیزاده خاطرنشان کرد: ردیف موسیقی ایرانی در یک‌ جامعه بی‌فرهنگ معنا ندارد و جامعه بافرهنگ هم به این معنا نیست که ما در یک گرداب ردیف گیر بیفتیم، بلکه جامعه بافرهنگ باید با حسی خلاقانه نسبت به ردیف برخورد کند و امروز که این امنیت جهانی برای ردیف‌های موسیقی ایرانی ایجاد شده است، بهتر است در داخل هم برای آن نگران نباشیم، بلکه به این فکر کنیم که از این پس چگونه می‌توانیم این ردیف را به درستی و بامفهوم واقعی آن به نسل بعد منتقل کنیم. علیزاده در بخش دیگری از صحبت‌های خود عنوان کرد: ما همواره دچار این نگرانی هستیم که همه‌چیز را داریم از دست می‌دهیم، اما در برابر این نگرانی هیچ کار منطقی انجام نمی‌دهیم. درواقع درست است که امروز ردیف‌های موسیقی ثبت شده است، اما این اتفاق هم خیلی دیر حاصل شد چه بسا که در کشور ما که مهد موسیقی است، همیشه موسیقی آن زیر سؤال است و حتی در تقویم آن روزی به نام موسیقی ثبت نمی‌شود. علیزاده گفت: امروز ما امنیت جهانی را به لحاظ حفظ ردیف پیدا کرده‌ایم، پس در داخل هم باید این نگرانی را به شکل درستی برطرف کنیم و ببینیم آیا امروز آموزش ردیف هم‌سطح ارزش‌های ردیف بوده است؟ درحالی‌که محدودیت و عدم خلاقیت در کشورمان بیشتر از گنجینه‌ای است که ما در دست داریم. این آهنگساز و نوازنده متذکر شد: برای آموزش این گنجینه مهم موسیقی باید فکر تازه‌ای کرد و ای‌کاش امروز که ما در اینجا گردهم جمع آمده‌ایم، پایه‌ای بگذاریم تا در نشست‌های تخصصی آموزش صحیح ردیف را پیدا کنیم و از انتقال اشتباه آن، جلوگیری کنیم. حسین علیزاده گفت: امروز که ردیف‌های موسیقی باعث دوستی ما شده است، بهتر است به چشم یک تولد دوباره به آن نگاه کنیم، زیرا زمانی رابطه استاد و شاگردی در موسیقی تعریف مقدسی داشت و با آن آداب ردیف‌ها نسل به نسل و سینه به سینه منتقل می‌شدند، اما امروز نمی‌توانیم با آن آداب ردیف را آموزش دهیم لذا این سیستم آموزشی نیازمند یک تحول جدی است، چه‌ بسا که شاگردان امروز ردیف را از عمق درک نکردند. دانستن قدر زنده هادر ادامه این مراسم محمدرضا شجریان در سخنانی مطرح کرد: ای‌کاش شرایطی فراهم شود تا ما حداقل سالی یک‌بار همدیگر را ببینیم و سعی کنیم تا زنده هستیم قدر یکدیگر را بدانیم و امروز در این مراسم از تمام آنها که با جان و دل این ردیف‌ها و هویت ملی ما را ثبت کردند، سپاسگزارم. در بخش بعدی این مراسم لوح تقدیر و هدایای خانه موسیقی به مصطفی شیری، بهروز وجدانی، داریوش طلایی، حاتم عسگری، احمد ابراهیمی، حسین علیزاده، داود گنجه‌ای، مجید کیانی، محمد سریر، محمدرضا شجریان، داریوش پیرنیاکان و لیلا صمدی که در جمع‌آوری این اسناد کمک کرده بودند اهدا شد و سپس قطعه‌ای از مجید درخشانی که برای سازهای ابداعی شجریان نوشته شده بود، پخش شد. شجریان بعد از پخش این قطعه گفت: من مرتکب کارهایی در حوزه ساخت ساز شدم و مجید درخشانی که از این سازها خوشش آمده بود، یک قطعه 25 دقیقه‌ای برای آن نوشت که امروز پنج، شش دقیقه آن پخش شد. شجریان در ادامه از حضور خود و سازهایش در جشنواره موسیقی پاریس خبر داد و گفت: از روز شنبه به مدت چهار روز جشنواره‌ای در شاخه‌های ساز‌شناسی، آهنگسازی و. . . در دانشگاه سوربون پاریس برگزار می‌شود که بنده در روز آخر این سمینارها، سازهای ابداعی‌ام را معرفی خواهم کرد. وی ادامه داد: حدود 7، 8 ماه پیش بسته‌ای را در خصوص سازهای‌مان به این جشنواره ارسال کرده‌ام که هم اکنون با پذیرش در این سمینار، این سازها در پاریس به نمایش درخواهد آمد. شجریان در خاتمه خاطرنشان کرد: این سمینار از 2 آبان به مدت 4 روز در پاریس برگزار می‌شود.