ترکیه؛ از گردش به شرق تا تاثیرات سرنوشت دردناک "کاروان آزادی"

می توان مجموع تحولات ترکیه در سال 2010 میلادی را این طور تفسیر کرد که فاصله گرفتن این کشور ازغرب، گرایش بیشتر به کشورهای همسایه و جریان دردناک جریان کاروان آزادی عواملی بودند که آنکارا را در رسیدن به اهداف منطقه ای خود یاری داد. آمدن داوداوغلو و گرایش ترکیه به خاورمیانه شاید مهمترین خبر ماه های ابتدایی سال 2010 ترکیه تغییراتی بود که "رجب طیب اردوغان" نخست وزیر این کشور در کابینه خود انجام داد و در مهمترین آنها "احمد داوداوغلو" مشاور نام آشنای سیاست خارجی خود را که از او در ترکیه به عنوان "پروفسور" یاد می شد به عنوان وزیر امور خارجه انتخاب کرد و پس از آن بود که آنکارا آرام آرام به کشورهای خاورمیانه نزدیک شد، موضوعی که به شدت با واکنش آمریکا و رژیم صهیونیستی روبرو شد.   گرایش به خاورمیانه و نزدیکتر کردن روابط با ایران و چین نتیجه آمدن احمد داود اوغلو به پست وزارت امور خارجه ترکیه آن بود که آنکارا آغازی جدید در برخورد با کشورهای خاورمیانه به ویژه در نگاه به غزه و گزینه مقاومت را تجربه کرد و همراه با آن روابط خود با ایران و چین را نیز افزایش داد و همانگونه که در سطرهای بالا اشاره شد این موضوع نگرانیهای زیادی را برای آمریکا و رژیم صهیونیستی به دنبال داشت و به همین دلیل مقامات واشنگتن در سفرهای متعدد خود به آنکارا تلاش می کردند تا ترکیه را از این رویکرد جدید بازدارند.    حضور در ایران و امضای "بیانیه تهران" ترکیه در سال گذشته و در پی سیاست گرایش به شرق خود به همراه برزیل تلاش کرد تا بتواند در موضوع هسته ای ایران و ماجرای مبادله سوخت ایفای نقش کند. از همین رو مقامات برزیل و ترکیه با حضور در تهران بیانیه ای را صادر کردند که به بیانیه تهران معروف شد. این بیانیه شرایط مناسبی را برای مبادله سوخت برای تامین سوخت مورد نیاز راکتور تهران فراهم می کرد اما کارشکنی های غرب سبب شد تا بیانیه مذکور راه به جایی نبرد.   سران سه کشور ایران، برزیل و ترکیه در هنگام امضای بیانیه تهران   حضور در شورای امنیت سازمان ملل متحد ترکیه در سال میلادی گذشته به عنوان یکی از اعضای غیر دائم شورای امینت حضوری فعال در تصمیم گیری های این نهاد بین المللی داشت که در یکی از مهمترین این تصمیم گیریها با ایستادگی در برابر تلاشهای آمریکا برای تصویب قطعنامه ضد ایرانی در شورای امنیت همراه با برزیل به آن رای منفی داد.    ماجرای کاروان آزادی و تیره شدن روابط ترکیه با رژیم صهیونیستی به گزارش مهر، در بهار سال میلادی گذشته بود که چند کشتی در قالب کاروان آزادی و با هدف رساندن نیازهای اساسی زندگی به مردم غزه راهی آبهای مدیترانه شدند، اما در ساعات ابتدایی صبح با حمله کماندوهای رژیم صهیونیستی مواجه شدند و در نتیجه مقاومت ساکنان این کشتی ها 9 شهروند ترک کشته شدند .   در نتیجه این حادثه سفیر رژیم صهیونیستیی در آنکارا از ترکیه اخراج شد و ترکها نیز سفیر خود را از آنکارا فراخواندند و روابط دو طرف به تیره ترین حد خود ظرف سالهای اخیر رسید به نحوی که مقامات ترکیه بارها اعلام کردند شرط بازگشت به روابط قبلی معذرت خواهی رسمی تل آویو به دلیل اقدامات جنایتکارانه خود است.   اصلاحات قانون اساسی یکی از مهمترین تحولاتی که ترکیه در سال گذشته آن را پشت سر گذاشت انجام اصلاحات در قانون اساسی بود که حزب حاکم به رهبری اردوغان خواهان آن بود و پس از آنکه مجلس به این طرح رای داد قرار شد تا مردم ترکیه نیز در یک همه پرسی رای خود را در این باره اعلام کنند.   نتیجه همه پرسی با وجود آنکه برخی از جریان های کرد حضور در آن را بایکوت کرده بودند همانطور که حزب حاکم می خواست پیش رفت. هر چند برخی کارشناسان و جریانهای سیاسی معتقد بودند که حزب عدالت و توسعه از این اصلاحات برای افزایش قدرت خود استفاده می کند، اما به هر حال مردم ترکیه به اصلاحات رای مثبت دادند.   کم رنگ شدن طرح پیوستن به اتحادیه اروپا  هر چند در سالهای گذشته ترکیه تلاش زیادی را برای پیوستن به اتحادیه اروپا انجام داد و در این راه اصلاحاتی را که اروپا خواستار آن بود، نیز اعمال کرد، اما با این حال تعلل کشورهای اروپایی در این راه و مخالفت همیشگی فرانسه و چند کشور دیگر اروپایی با حاضر شدن ترکیه در اتحادیه سبب شد تا در سال گذشته آنکارا تمایل کمتری از خود برای پیوستن به این اتحادیه نشان بدهد.   حضور در سپر موشکی ناتو ترکیه ماه های پایانی سال گذشته میلادی را با موضوع مشارکت در طرح سپر موشکی مشترک  ناتو پشت سر گذاشت. طرحی که آمریکا آن را ارائه و به شدت برای اجرایی شدن آن بر کشورهایی همچون ترکیه فشار می آورد.   سرانجام در نشستی که در ماه نوامبر اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در لیسبون پرتغال برگزار کردند ترکیه با مطرح کردن برخی شرایط همچون اینکه نام ایران از فهرست کشورهای هدف سپر موشکی حذف شود موافقت خود را با حضور در سپر موشکی مشترک ناتو اعلام کرد.   اقدامی برای نزدیک کردن شیعه و سنی در ترکیه عاشورای امسال در ترکیه رنگ و بوی دیگری داشت و علت آن حضور "رجب طیب اردوغان" نخست وزیر ترکیه در مراسم عزاداری شیعیان این کشور بود.     هر چند برخی کارشناسان معتقد بودند که این اقدام با هدف کسب رای در انتخابات سال آتی انجام شده، اما اغلب از این حرکت اردوغان به عنوان عاملی برای معرفی بهتر مکتب شیعه در ترکیه و نزدیک شدن شیعیان و سنی ها در این کشور و مقابله آنها با اقدامات لائیک ها ارزیابی می کنند.   برگزاری نشست اکو ترکیه در روزهای پایانی سال 2010 میزبان روسای کشورهای عضو اکو را برعهده داشت. نشستی که با حضور رئیس جمهوری ایران در آن و سخنرانی وی همراه بود.   همراهی با ملتهای ستم دیده عرب   همزمان با آغاز موج اعتراضات مردمی در کشورهای عربی از ابتدای سال 2011، ترکیه خود را با خواست مردم این کشورها همراه کرد و در این راه مقامات این کشور انتقادهایی از حکومتهای وقت تونس و مصر و حتی لیبی مطرح کردند و از آنها خواستند تا از قدرت کناره گیری کنند.   علاوه بر آن "عبدالله گل" رئیس جمهور ترکیه نیز برای نشان دادن همراهی آنکارا با مردم مصر، به قاهره سفر کرد و "رجب طیب اردوغان" نخست وزیر ترکیه نیز در سخنانی درباره مداخله غرب در امور داخلی کشورهای عربی هشدار داد.