ابهام درباره اصالت تندیس ریتون اهدایی ایران به اوپک

یك تندیس ریتون از سوی ایران به اوپك هدیه داده شد. خبرگزاری دولت می‌گوید این تندیس ساخته دست یك هنرمند ساكن كرج است، مخالفان اما سازندگانش را مربوط به دو هزارو 500 سال قبل می‌دانند، همین تم دستمایه انتشار ده‌ها خبر انتقادی از دولت شده است. به نوشته شرق، داستان از آنجا شروع شد كه خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) روز بیست و سوم مهر از سوی دفتر وین خود خبری را منتشر كرد كه در این خبر آمده بود: «به مناسبت انتقال مقر سازمان كشورهای صادر‌كننده نفت (اوپك) به ساختمان جدید این نهاد بین‌المللی، تندیس ریتون 500سال پیش از میلاد و دو قطعه تابلوفرش نفیس توسط ایران به اوپك اهدا شد. تندیس جام ریتون شیر ساخته‌شده از برنز با روكش طلایی مربوط به پنچ قرن پیش از میلاد، همچنین دو قطعه تابلوفرش نفیس كرك و ابریشم با طرح‌های پنجمین روز آفرینش اثر «محمود فرشچیان» و سی‌و‌سه‌پل اصفهان، طی مراسمی با حضور دبیركل و مقامات عالی‌رتبه اوپك، توسط «علی‌اصغر سلطانیه» سفیر و نماینده دایم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین به اوپك اهدا شد.» در این مراسم «عبداله سالم البدری» بر اساس این خبر دبیركل اوپك در اظهارنظری ضمن تشكر از این اقدام گفت: «ایران آثار بسیار ارزشمندی را به این نهاد بین‌المللی اهدا كرده است.» كمی پس از انتشار اولیه این مطلب، برخی وب‌سایت‌های خبری از اهدای یك اثر تاریخی به اوپك از سوی محمود احمدی‌نژاد انتقاد كردند، این خبر بازتاب گسترده‌ای در فضای اینترنت و شبكه‌های اجتماعی داشت و بسیاری را به فكر واداشت كه آیا مسوولان دولتی واقعا یك اثر تاریخی را به اوپك هدیه داده‌اند؟ سوال دیگری كه در این میان به وجود آمد، این بود كه آیا به لحاظ قانونی مسوولان اجازه هدیه دادن آثار تاریخی به دیگر كشورهای خارجی را دارند یا خیر؟ در این میان آنچه بیش از همه به تقویت این شبهه كمك كرد، نحوه انتشار خبر بود به‌خصوص آنجایی كه اعلام شد: «تندیس جام ریتون شیر ساخته‌شده از برنز با روكش طلایی مربوط به پنج قرن پیش از میلاد» به اوپك هدیه داده شد.  پس از انتشار گسترده این خبر هیچ شخص حقیقی یا كارشناس مستقل و مشخصی از اصل بودن این اثر چیزی نگفت، در آن سو نیز هیچ مسوول دولتی‌ای پاسخی به این شبهه نداد كه ریتون اهدا شده به اوپك مولاژ (نمونه غیرواقعی و بازسازی‌شده) بوده یا اثر اصلی. اما انتشار این خبر كافی بود تا موجی از مطالب و اخبار انتقادی علیه این اقدام در فضای اینترنت راه بیفتد. در همین حال تلاش‌های «شرق» برای پاسخگویی مسوولان مرتبط با این مساله به جایی نرسید و تنها یكی از مقامات وزارت نفت به شرق گفت: اثر اهدا شده اصل نبود و ساخته‌شده از كامپوزیت با روكش طلا بود. به غیر از این واكنش با استناد به خبری كه روز ششم مهر یعنی 20روز پیش از انتشار خبر اصلی، روی خروجی خبرگزاری ایرنا آمده بود نیز می‌شد حدس زد كه تندیس اهداشده اصل نیست، در شرح این خبر آمده بود: «مجسمه سنگی شیر ریتون ساخته هنرمندان كرجی از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران به سازمان اوپك در وین (اتریش) هدیه شد. «محسن گلستانی» یكی از هنرمندان كرجی در رشته حجاری و پیكره‌سازی كه بخشی از ساخت این مجسمه را بر عهده داشته، گفت: خلق مجسمه شیر سنگی ریتون كه از جنس سنگ و برنز است، پنج ماه به‌طول انجامیده. این مجسمه كه روی آن قلم‌زنی شده مزین به ورق طلاست.» اما ریتون چیست و چه ارزش‌های تاریخی دارد؟ ریتون نام یونانی ظرف‌هایی است كه در دوران كهن به شكل جانوران ساخته می‌شد و ایرانیان‌باستان آن را «تكوك» می‌خواندند، سابقه هنر ریتون‌سازی به هزاره چهارم قبل از میلاد، یعنی به حدود ۶۰۰۰ سال قبل باز می‌گردد. در طول دوران حكومت مادها، هنر ریتون‌سازی پیشرفت بسیاری كرد. این هنر در دوران هخامنشیان به اوج خود رسید. تكوك‌های بسیاری در ایران از دوران مادها، هخامنشیان، اشكانیان، ساسانیان و اسلامی به‌جا مانده‌ است كه در موزه‌های سراسر جهان موجودند. خبر كه منتشر شد، بسیاری تصور كردند یكی از این ریتون‌ها به اوپك هدیه داده شده است.