متن و حاشیه ماجرای لغو امتیاز نشر چشمه
مدير نشر چشمه درباره‌ي اظهارت معاون فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي درباره‌ي اين انتشارات مبني بر لغو امتياز آن، توضيحاتي ارائه كرد.
به گزارش ايسنا، زمستان سال گذشته گفته شد، فعاليت بنگاه انتشاراتي چشمه به حالت تعليق درآمده است و تا اطلاع بعدي، نمي‌تواند كتابي را براي دريافت مجوز نشر به وزارت ارشاد ارسال كند. در پي اين موضوع، اين انتشارت از حضور در بيست‌وپنجمين نمايشگاه كتاب تهران نيز محروم شد و البته مسؤولان نمايشگاه اين موضوع را به نهادهاي ديگري مربوط مي‌دانستند.
اما اخيرا بهمن دري ـ معاون فرهنگي وزارت ارشاد ـ از لغو امتياز اين ناشر خبر داده و در توضيح علت اين موضوع گفته است: «اول این‌که ما همه‌ي تلاش‌مان را در ارتباط با این نشر انجام دادیم. مثلا دستور دادم کل کارهایی که از این انتشارات غیرقابل انتشار تشخیص داده شده بود، توسط کارشناسان دیگری هم بررسی شود تا ببینیم آیا مشکل همین است که دیدیم نه واقعا این‌گونه نبود. توجه داشته باشید زمانی شما کتابی ارائه می‌کنید و غیرقابل انتشار تشخیص داده می‌شود و مسأله‌ي خاصی نیست؛ ولی زمانی که این غیرقابل انتشارها تعدادشان زیاد می‌شود و حجم اصلی کار ناشر را دربر می‌گیرد، آن هنگام نشان‌دهنده‌ي نوعی کج‌روی و ترویج تفکری خاص و مضر و غلط است.»
او در ادامه عنوان كرده است: «ما گفتیم یک فرصت بدهیم که اصلاح کنند، شاید با درایت لازم بتوانند مسیر خودشان را اصلاح کنند؛ اما متأسفانه کار به این‌جا رسید که این انتشارات کتابی عرضه کرد که سراسر ضد قیام کربلا و ضد امام حسین (ع) بود و اين موضوع دیگر قابل گذشت نبود. آقای کیائیان، مدیر نشر، به دفتر من آمد و گفت، والله من این کتاب را نخوانده‌ام! خب برادر من ما به شما پروانه نشر داده‌ایم که شما کتاب‌ها را بخوانید.»
دري در اين گفتوگو كه با روزنامه‌ي جام جم انجام شده، علت ديگر لغو امتياز اين بنگاه انتشاراتي را اين‌گونه توضيح داده است: «یکی دیگر از تخلف‌های نشر چشمه این بود كه کتابی را برای مجوز ارائه می‌داد و بعد همان کتاب را دوباره از مسیر انتشاراتی دیگر با همان شکل و شمایل عرضه می‌کرد. بعد که پیگیری می‌کنیم و دلیلش را می‌پرسیم، می‌گویند مشکل از مؤلف بوده است و بعد که می‌گوییم خب بروید قراردادهای‌تان را بیاورید، می‌گویند صحبت شفاهی بوده و... به هر حال مشکلات این ناشر بیش از این چیزی است که مردم و اهل قلم می‌دانند و متأسفانه جو رسانه‌‌يی کاذب هم ایجاد می‌شود و ناشر هم به هر حال بدش نمی‌آید یک جور مطرح شود.»
در پي اين موضوع، حسن كيائيان ـ مدير نشر چشمه ـ در بخش‌هايي از مطلبي كه نسخه‌اي از آن به خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، ارسال شده، در پاسخ به اظهارت بهمن دري نوشته است:
1. از زمان ابلاغ شفاهي تعليق اين انتشارات (90/10/18) تا‌کنون دو‌بار موفق به ديدار جناب آقاي دري شدم که در گفت‌و‌گوي نخست (90/11/28) ضمن شنيدن توضيحات ايشان درباره‌ي دلايل تعليق نشر چشمه، مواردي از مشکلات فرا‌راه ناشران را در ارتباط با مميزي به اطلاع ايشان رساندم که اهم آن اين بود که اصلي‌ترين مشکل مميزي جاري و ساري در آن وزارتخانه ساختاري است و درصدي هم معلول تفاوتي است که در بضاعت ادبي بررسان محترم وجود دارد؛ بنابراين چه بسيار‌ند کتاب‌هايي که به مشکل مميزي برخور‌دند؛ ولي چنان‌چه با نگاهي ديگر يا توسط بررسي ديگري خوانده مي‌شد، اجازه انتشار مي‌يافت.
از جمله کتاب مورد بحث ايشان در آن گفتوگو، اين کتاب نمايش‌نامه است از آقاي محمد رحمانيان، کارگردان صاحب‌نام تئاتر ما، با نام «روز حسين» که به قيام حضرت امام حسين (ع) و جناياتي که لشگريان يزيد نسبت به ايشان و خاندان‌شان مرتکب شده‌اند، پرداخته است. اين اثر سومين نمايش‌نامه از سه‌گانه‌اي بود که دو بخش اول و دوم آن به نامهاي پل و اسب‌ها پيش‌تر روي صحنه آمده و در برخي از جشنواره‌هاي مذهبي برنده‌ي جوايزي نيز شده بودند. طرح اوليه‌ي اين نمايش‌نامه توسط مسؤولان بخش تئاتر تأييد شده بود و دست‌نوشته‌ي آن در سال 1389 جهت انتشار هم‌زمان با اجراي نمايش‌نامه به اين انتشاراتي سپرده شد که حروف‌چيني و جهت بررسي تحويل اداره کتاب وزارت ارشاد شد. اين نمايش‌نامه در زمان اجرا به مشکل برخورد و مؤلف پس از قطع اميد از روي صحنه بردن آن از نشر چشمه خواست تا از انتشار آن انصراف دهد و اين انتشاراتي هم در همان زمان طي نامهاي به اداره‌ي کتاب خواستار عودت اثر به ناشر شد و به اين ترتيب، پرونده‌ي کتاب بسته شد.
در آن مقطع، اجرا نشدن نمايش‌نامه با اظهارنظرات گوناگوني مواجه شد و برخي از کارشناسان اين اثر را يکي از مهم‌ترين آثار درام در ادبيات معاصر ناميدند و از جناب آقاي دکتر حسيني، وزير محترم فرهنگ و ارشاد اسلامي، خواهان رفع مشکل آن شدند. جناب آقاي دکتر حسيني در همان تاريخ در گفت‌و‌گويي که هنوز بر روي سايت‌هاي مختلف وجود دارد، درباره‌ي اين اثر اظهار‌نظر کردند که: «نمايش‌نامه مشکلاتي داشت که هنرمند حاضر نشد اطلاعات لازم را انجام دهد و بنابراين طبيعي است که اين نمايش اجازه‌ي به صحنه رفتن پيدا نکند.» ملاحظه مي‌کنيد که جناب آقاي دکتر حسيني معتقد بودند اين نمايش‌نامه مشکلاتي دارد و کل آن را مردود ندانستند.
2. احتمالاً به دليل زمان زيادي که از جلسه‌ي اين‌جانب با جناب آقاي دري گذشته جزييات گفتوگو را به ياد ندارند. بنده در زمان ملاقات با ايشان اين اثر را خوانده بودم و حتا فرازي از کتاب را به عنوان بخشي از پيام آن براي ايشان باز‌گو كردم (که اميدوارم با اين توضيح آن را به ياد آورده باشند).
او در ادامه به بيان فراز نقل‌شده در آن ديدار پرداخته و سپس نوشته است: چه کسي مي‌تواند اين قسمت‌هاي کتاب را بخواند و متأثر نشود؟ و به معاون محترم فرهنگي عرض کردم که وقتي نويسنده‌اي در چند سطر با اين زيبايي و تأثير‌گذاري سخن از حقانيت، مظلوميت و نيز محبوبيت حضرت ابا‌عبدالله مي‌راند، مشخص است که سمت‌‌وسوي كتاب و پيام اصلي آن چيست. باقي مطالب شاخ‌وبرگ آن است و حتا چنان‌چه بررسان محترم شما با جمله يا جملاتي از اين اثر مشکل داشته باشند، زيبنده‌تر آن بود که نسبت به جرح‌وتعديل اين جملات اقدام مي‌شد.
3. در شهر زادگاهم در ايام عزاداري محرم ديده‌ام حتا کساني را که از اقليت‌هاي ديني بوده‌اند و جهت همراهي با عزاداران حسيني لباس سياه مي‌پوشيدند. آن وقت چطور ممکن است ناشري که درصدد انتشار کتابي درباره‌ي روز عاشوراست، هدف ديگري به غير از پيام اصلي کتاب ــ که در بالا آمده است ــ داشته باشد؟ همان‌طوري که گفتم، سوء‌تفاهم پيش‌آمده بيش‌تر ناشي از عدم دريافت پيام اثر بود که در قالب نمايش‌نامه ارائه شده بود.
4. جناب آقاي دري در گفت‌و‌گوي خود درباره‌ي تخلف ديگر نشر چشمه گفته‌اند که کتاب غيرمجازشده‌اي را به نام ناشر ديگري ارائه داده‌ايم. شايد ايشان اطلاع ندارند که وقتي کتابي غير‌مجاز اعلام مي‌شود، از نظر ناشران باسابقه‌اي که مايل به فعاليت در چهارچوب قوانين هستند، مسأله‌ي انتشار آن منتفي مي‌شود. در اين صورت، مؤلف يا مؤلفاني هستند که بخواهند اثر خود را از ناشر پس بگيرند. در اين صورت اختيار اين آثار با صاحبان آن‌هاست و ديگر ربطي به ناشر قبلي ندارد که صاحب اثر براي دريافت اجازه‌ي آن از طريق ناشر ديگري اقدام کنديا خير.
5. ايشان گفته‌اند که حجم زيادي از کتاب‌هاي نشر چشمه غير‌مجاز اعلام شده است؛ در حالي‌که براساس آمار موجود، طي دو سال گذشته کم‌تر از 20درصد کتاب‌هاي ارائه‌شده توسط اين انتشاراتي جهت بررسي از سوي اداره‌ي کتاب غير‌مجاز اعلام شده است و اين با توجه به سخت‌گيري‌هاي بعضاً غيرمتعارفي است که در مورد نشر چشمه در سال‌هاي اخير اعمال شده است. مي‌توانيم نام کتاب‌هايي را ببريم که جهت بررسي از سوي ما به ارشاد ارائه شده و چاپ آن‌ها غير‌مجاز اعلام شده و ترجمه يا ترجمه‌هاي ديگري از آن بدون کوچک‌ترين اصلاحاتي منتشر شده است.
6. بيش از پنج ماه از شروع تعليق اين انتشاراتي مي‌گذرد و در حقيقت پاداش 30 سال کارکردن در چهارچوب قوانين جاري به نشر چشمه داده شده است؛ ناشري که در اين 30 سال حتا يک صفحه کتاب بدون مجوز منتشر نکرده است.
كيائيان در پايان به سكوت نشر چشمه در اين جريان اشاره كرده و آن را آگاهانه و با اميد به حل مشکل از مجراي قانون و با هدف حفظ آرامش در فضاي نشر کشور توصيف كرده است.
به گزارش ايسنا، زمستان سال گذشته گفته شد، فعاليت بنگاه انتشاراتي چشمه به حالت تعليق درآمده است و تا اطلاع بعدي، نمي‌تواند كتابي را براي دريافت مجوز نشر به وزارت ارشاد ارسال كند. در پي اين موضوع، اين انتشارت از حضور در بيست‌وپنجمين نمايشگاه كتاب تهران نيز محروم شد و البته مسؤولان نمايشگاه اين موضوع را به نهادهاي ديگري مربوط مي‌دانستند.
اما اخيرا بهمن دري ـ معاون فرهنگي وزارت ارشاد ـ از لغو امتياز اين ناشر خبر داده و در توضيح علت اين موضوع گفته است: «اول این‌که ما همه‌ي تلاش‌مان را در ارتباط با این نشر انجام دادیم. مثلا دستور دادم کل کارهایی که از این انتشارات غیرقابل انتشار تشخیص داده شده بود، توسط کارشناسان دیگری هم بررسی شود تا ببینیم آیا مشکل همین است که دیدیم نه واقعا این‌گونه نبود. توجه داشته باشید زمانی شما کتابی ارائه می‌کنید و غیرقابل انتشار تشخیص داده می‌شود و مسأله‌ي خاصی نیست؛ ولی زمانی که این غیرقابل انتشارها تعدادشان زیاد می‌شود و حجم اصلی کار ناشر را دربر می‌گیرد، آن هنگام نشان‌دهنده‌ي نوعی کج‌روی و ترویج تفکری خاص و مضر و غلط است.»
او در ادامه عنوان كرده است: «ما گفتیم یک فرصت بدهیم که اصلاح کنند، شاید با درایت لازم بتوانند مسیر خودشان را اصلاح کنند؛ اما متأسفانه کار به این‌جا رسید که این انتشارات کتابی عرضه کرد که سراسر ضد قیام کربلا و ضد امام حسین (ع) بود و اين موضوع دیگر قابل گذشت نبود. آقای کیائیان، مدیر نشر، به دفتر من آمد و گفت، والله من این کتاب را نخوانده‌ام! خب برادر من ما به شما پروانه نشر داده‌ایم که شما کتاب‌ها را بخوانید.»
دري در اين گفتوگو كه با روزنامه‌ي جام جم انجام شده، علت ديگر لغو امتياز اين بنگاه انتشاراتي را اين‌گونه توضيح داده است: «یکی دیگر از تخلف‌های نشر چشمه این بود كه کتابی را برای مجوز ارائه می‌داد و بعد همان کتاب را دوباره از مسیر انتشاراتی دیگر با همان شکل و شمایل عرضه می‌کرد. بعد که پیگیری می‌کنیم و دلیلش را می‌پرسیم، می‌گویند مشکل از مؤلف بوده است و بعد که می‌گوییم خب بروید قراردادهای‌تان را بیاورید، می‌گویند صحبت شفاهی بوده و... به هر حال مشکلات این ناشر بیش از این چیزی است که مردم و اهل قلم می‌دانند و متأسفانه جو رسانه‌‌يی کاذب هم ایجاد می‌شود و ناشر هم به هر حال بدش نمی‌آید یک جور مطرح شود.»
در پي اين موضوع، حسن كيائيان ـ مدير نشر چشمه ـ در بخش‌هايي از مطلبي كه نسخه‌اي از آن به خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، ارسال شده، در پاسخ به اظهارت بهمن دري نوشته است:
1. از زمان ابلاغ شفاهي تعليق اين انتشارات (90/10/18) تا‌کنون دو‌بار موفق به ديدار جناب آقاي دري شدم که در گفت‌و‌گوي نخست (90/11/28) ضمن شنيدن توضيحات ايشان درباره‌ي دلايل تعليق نشر چشمه، مواردي از مشکلات فرا‌راه ناشران را در ارتباط با مميزي به اطلاع ايشان رساندم که اهم آن اين بود که اصلي‌ترين مشکل مميزي جاري و ساري در آن وزارتخانه ساختاري است و درصدي هم معلول تفاوتي است که در بضاعت ادبي بررسان محترم وجود دارد؛ بنابراين چه بسيار‌ند کتاب‌هايي که به مشکل مميزي برخور‌دند؛ ولي چنان‌چه با نگاهي ديگر يا توسط بررسي ديگري خوانده مي‌شد، اجازه انتشار مي‌يافت.
از جمله کتاب مورد بحث ايشان در آن گفتوگو، اين کتاب نمايش‌نامه است از آقاي محمد رحمانيان، کارگردان صاحب‌نام تئاتر ما، با نام «روز حسين» که به قيام حضرت امام حسين (ع) و جناياتي که لشگريان يزيد نسبت به ايشان و خاندان‌شان مرتکب شده‌اند، پرداخته است. اين اثر سومين نمايش‌نامه از سه‌گانه‌اي بود که دو بخش اول و دوم آن به نامهاي پل و اسب‌ها پيش‌تر روي صحنه آمده و در برخي از جشنواره‌هاي مذهبي برنده‌ي جوايزي نيز شده بودند. طرح اوليه‌ي اين نمايش‌نامه توسط مسؤولان بخش تئاتر تأييد شده بود و دست‌نوشته‌ي آن در سال 1389 جهت انتشار هم‌زمان با اجراي نمايش‌نامه به اين انتشاراتي سپرده شد که حروف‌چيني و جهت بررسي تحويل اداره کتاب وزارت ارشاد شد. اين نمايش‌نامه در زمان اجرا به مشکل برخورد و مؤلف پس از قطع اميد از روي صحنه بردن آن از نشر چشمه خواست تا از انتشار آن انصراف دهد و اين انتشاراتي هم در همان زمان طي نامهاي به اداره‌ي کتاب خواستار عودت اثر به ناشر شد و به اين ترتيب، پرونده‌ي کتاب بسته شد.
در آن مقطع، اجرا نشدن نمايش‌نامه با اظهارنظرات گوناگوني مواجه شد و برخي از کارشناسان اين اثر را يکي از مهم‌ترين آثار درام در ادبيات معاصر ناميدند و از جناب آقاي دکتر حسيني، وزير محترم فرهنگ و ارشاد اسلامي، خواهان رفع مشکل آن شدند. جناب آقاي دکتر حسيني در همان تاريخ در گفت‌و‌گويي که هنوز بر روي سايت‌هاي مختلف وجود دارد، درباره‌ي اين اثر اظهار‌نظر کردند که: «نمايش‌نامه مشکلاتي داشت که هنرمند حاضر نشد اطلاعات لازم را انجام دهد و بنابراين طبيعي است که اين نمايش اجازه‌ي به صحنه رفتن پيدا نکند.» ملاحظه مي‌کنيد که جناب آقاي دکتر حسيني معتقد بودند اين نمايش‌نامه مشکلاتي دارد و کل آن را مردود ندانستند.
2. احتمالاً به دليل زمان زيادي که از جلسه‌ي اين‌جانب با جناب آقاي دري گذشته جزييات گفتوگو را به ياد ندارند. بنده در زمان ملاقات با ايشان اين اثر را خوانده بودم و حتا فرازي از کتاب را به عنوان بخشي از پيام آن براي ايشان باز‌گو كردم (که اميدوارم با اين توضيح آن را به ياد آورده باشند).
او در ادامه به بيان فراز نقل‌شده در آن ديدار پرداخته و سپس نوشته است: چه کسي مي‌تواند اين قسمت‌هاي کتاب را بخواند و متأثر نشود؟ و به معاون محترم فرهنگي عرض کردم که وقتي نويسنده‌اي در چند سطر با اين زيبايي و تأثير‌گذاري سخن از حقانيت، مظلوميت و نيز محبوبيت حضرت ابا‌عبدالله مي‌راند، مشخص است که سمت‌‌وسوي كتاب و پيام اصلي آن چيست. باقي مطالب شاخ‌وبرگ آن است و حتا چنان‌چه بررسان محترم شما با جمله يا جملاتي از اين اثر مشکل داشته باشند، زيبنده‌تر آن بود که نسبت به جرح‌وتعديل اين جملات اقدام مي‌شد.
3. در شهر زادگاهم در ايام عزاداري محرم ديده‌ام حتا کساني را که از اقليت‌هاي ديني بوده‌اند و جهت همراهي با عزاداران حسيني لباس سياه مي‌پوشيدند. آن وقت چطور ممکن است ناشري که درصدد انتشار کتابي درباره‌ي روز عاشوراست، هدف ديگري به غير از پيام اصلي کتاب ــ که در بالا آمده است ــ داشته باشد؟ همان‌طوري که گفتم، سوء‌تفاهم پيش‌آمده بيش‌تر ناشي از عدم دريافت پيام اثر بود که در قالب نمايش‌نامه ارائه شده بود.
4. جناب آقاي دري در گفت‌و‌گوي خود درباره‌ي تخلف ديگر نشر چشمه گفته‌اند که کتاب غيرمجازشده‌اي را به نام ناشر ديگري ارائه داده‌ايم. شايد ايشان اطلاع ندارند که وقتي کتابي غير‌مجاز اعلام مي‌شود، از نظر ناشران باسابقه‌اي که مايل به فعاليت در چهارچوب قوانين هستند، مسأله‌ي انتشار آن منتفي مي‌شود. در اين صورت، مؤلف يا مؤلفاني هستند که بخواهند اثر خود را از ناشر پس بگيرند. در اين صورت اختيار اين آثار با صاحبان آن‌هاست و ديگر ربطي به ناشر قبلي ندارد که صاحب اثر براي دريافت اجازه‌ي آن از طريق ناشر ديگري اقدام کنديا خير.
5. ايشان گفته‌اند که حجم زيادي از کتاب‌هاي نشر چشمه غير‌مجاز اعلام شده است؛ در حالي‌که براساس آمار موجود، طي دو سال گذشته کم‌تر از 20درصد کتاب‌هاي ارائه‌شده توسط اين انتشاراتي جهت بررسي از سوي اداره‌ي کتاب غير‌مجاز اعلام شده است و اين با توجه به سخت‌گيري‌هاي بعضاً غيرمتعارفي است که در مورد نشر چشمه در سال‌هاي اخير اعمال شده است. مي‌توانيم نام کتاب‌هايي را ببريم که جهت بررسي از سوي ما به ارشاد ارائه شده و چاپ آن‌ها غير‌مجاز اعلام شده و ترجمه يا ترجمه‌هاي ديگري از آن بدون کوچک‌ترين اصلاحاتي منتشر شده است.
6. بيش از پنج ماه از شروع تعليق اين انتشاراتي مي‌گذرد و در حقيقت پاداش 30 سال کارکردن در چهارچوب قوانين جاري به نشر چشمه داده شده است؛ ناشري که در اين 30 سال حتا يک صفحه کتاب بدون مجوز منتشر نکرده است.
كيائيان در پايان به سكوت نشر چشمه در اين جريان اشاره كرده و آن را آگاهانه و با اميد به حل مشکل از مجراي قانون و با هدف حفظ آرامش در فضاي نشر کشور توصيف كرده است.
منبع خبر: تابناک 
اخبار مرتبط: گزارشی در باره لغو امتیاز نشر چشمه در ایران
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران
