اتاق ملاقات ارز دولتی و آزاد در یک قدمی بازار

ارز آزاد دو برابر ارز دولتی قیمت دارد و بانک مرکزی از این پس فقط برای واردات غذا و دارو ارز دولتی اختصاص می دهد.

در حالی که قیمت ارز خارجی در ایران به بالاترین حد رسیده است، دولت ایران یک اتاق ارزی تشکیل داده تا ارز نفتی و غیرنفتی صادرکنندگان در آن به فروش برسد.

محمود بهمنی، رئیس کل بانک مرکزی ایران گفته است که "اتاق ملاقات دارندگان و متقاضیان ارز به عنوان راهکاری برای کنترل وضعیت فعلی بازار ارز است و جایگزین دائمی بورس ارز نخواهد شد."

بنابر گفته های رئیس کل بانک مرکزی ایران، در این اتاق "قرار است ارز حاصل از فروش محصولات پتروشیمی که متعلق به شرکت پتروشیمی است، ۱۴.۵ درصد ارز حاصل از فروش نفت و درصد کمی ارز مربوط به صندوق توسعه ملی عرضه می شود."

قرار است ارز در این اتاق با قیمتی حدود دو درصد زیر قیمت بازار خرید و فروش شود، اما تصمیم گیر اصلی در این میان بانک مرکزی است که ظاهرا نماینده ای در این اتاق مستقر خواهد کرد.

بانک مرکزی ایران امیدوار است که با راه اندازی این اتاق، نرخ ارز کاهش پیدا کند چنانکه آقای بهمنی می گوید که با توزیع ارز در این مرکز قیمت ارز کاهش پیدا خواهد کرد چون "بخشی از تقاضا از این مرکز تامین می شود و فشار تقاضا از بازار برداشته خواهد شد و کاهش تقاضا به طور طبیعی قیمت را کاهش خواهد یافت."

اولویت‌‌های دولت برای اختصاص ارز

• اولویت اول: کالاهای اساسی نظیر گوشت قرمز، گوشت مرغ، گوسفند زنده، جو، ذرت، دانه سویا، کنجاله، روغن خام، شکر خام و شیرخشک صنعتی
• اولویت دوم: کالاهایی نظیر داروهای ساخته شده، مواد اولیه دارو و تجهیزات پزشکی که در داخل کشور تولید نمی‌شود
• اولویت سوم: حیوانات زنده، بذور، گاو شیری، جوجه یک روزه، جوجه یک روزه تخم‌گذار، جوجه اجداد، تخم مرغ SPF برای تهیه واکسن، کود، دانه کتان و سموم
• اولویت چهارم: کالاهایی نظیر کائوچو، لاستیک کامیون، پنبه، الیاف مصنوعی، آلیاژ‌ها، قطعات منفصله، ماشین‌آلات راهسازی و گرانول و
• اولویت پنجم: رزین‌ها، روان‌کننده‌ها،کربونات منیزیوم، سنگ منیزیوم، سنگ فلزات، زغال سنگ، گازهای کمیاب، سولفات‌ها، ماشین‌آلات چاپ و تراکتور
• اولویت ششم: کالاهایی نظیر نشاسته، روغن زیتون، روغن جلا، لاکتوز، کلوکوز، کربونات‌ها، میلگرد، ماشین‌آلات راهسازی، روغن‌های صنعتی
• اولویت هفتم: توتون، تنباکو، اتصالات زانویی، دوربین عکاسی
• اولویت هشتم: انواع عصاره‌ها، لامپ‌ها، ریش‌تراش‌ها، ماشین‌الات خاکبرداری، یخچال‌فریزر، لاستیک سواری، ماشین رختشویی، ماشین ظرفشویی
• اولویت نهم: تخم پرندگان، ادویه‌جات، کاغذ سیگار و کالاهایی از این دست
• اولویت دهم: سایر حیوانات زنده، مرغ، خروس، اسب، گوشت پرندگان، کاغذ دیواری، موبایل، خودروی سواری، سیگار برگ، کیف، چمدان، لباس

1. ارز دولتی تنها به دو اولویت اول و دوم اختصاص پیدا می کند و بقیه باید از ارز آزاد برای واردات کالا استفاده کنند

تصمیم به ایجاد این اتاق بعد از آن گرفته شد که دولت با مقاومت شدیدی به خصوص از سوی بازرگانان برای تشکیل بورس ارز رو به رو شد چون آنها معتقد بودند که بورسی که دولت در آن قیمت تعیین کند، بورس نیست و حاضر نشدند با دولت و بانک مرکزی همراهی کنند. دولت هم که به شدت پیگیر ماجرا بود، عقب نشینی کرد و حالا این اتاق را ایجاد کرده است.

با این حال آقای بهمنی می گوید که "راه اندازی بورس ارز کماکان در دستور کار دولت قرار دارد و با قوت آن را پیگیری می کنیم."

مرکز تازه در اتاقی یکصد متری تشکیل شده که در وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار دارد و ارزی که در آنجا مبادله خواهد شد برای ورود کالاهایی غیر از دارو و غذا است که در اولویت های اول و دوم دولت قرار دارند.

بانک مرکزی ایران برای کنترل بازار ارز کالاهای وارداتی را اولویت بندی کرده و گفته است که فقط برای غذا و دارو به عنوان اولویت های اول و دوم ارز دولتی با نرخ هر دلار ۱۲۲۶ تومان اختصاص می دهد و بقیه باید با نرخ آزاد کالا وارد کنند. نرخ دولتی یورو برای واردات غذا و دارو ۱۵۹۱ تومان و نرخ پوند دولتی نیز ۱۸۸۹ تومان است.

اما قیمت ارز در بازار آزاد دو برابر این رقم است به گونه ای که امروز یکشنبه دوم مهر، قیمت هر دلار در بازار آزاد ۲۴۶۰ تومان، یورو ۳۲۰۰ تومان و پوند ۴۰۱۰ خرید و وفروش می شود.

بخش عمده کالاهای وارداتی از این پس با ارز آزاد وارد خواهد شد و پیش بینی می شود که قیمت این کالا در بازار به شدت افزایش پیدا کند.

سردرگمی همه گیر

مشکل اصلی این است که به درستی روشن نیست که این مرکز تازه به چه شکل فعالیت خواهد کرد و نهادهای دولتی نظیر وزارت صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی هر کدام در "اتاق ملاقات دارندگان و متقاضیان ارز" چه نقشی خواهد داشت.

خبرگزاری مهر نوشته که یک بازرگان که به معاونت بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت مراجعه کرده بود با دیدن نوشته پارچه نوشته "اتاق ملاقات دارندگان و متقاضیان ارز" گفته که "ما به دنبال ارز هستیم، این اتاق قرار است چه کاری انجام دهد؟"

اقدامات مبهم و واکنشی بانک مرکزی به گونه ای است که این بازرگان می گوید "تصمیمات هر روز دولت برای ساماندهی بازار ارز ما را با مشکل مواجه کرده است، کالاهای ما در گمرک دچار مشکل شده و ترخیص نمی‌شود؛ چرا که بانکها در زمینه تخصیص ارز همکاری نمی‌کنند. متاسفانه کسی هم پاسخگو نیست."

این بازرگان گفته که "مشخص نیست که واقعا سیاست دولت در قبال بازار ارز به چه صورت خواهد بود و همین تصمیماتی که به صورت آنی و شاید با کمترین (کار) کارشناسی به بازار اعلام می‌شود، ما را دچار سردرگمی کرده است."

در یک سال گذشته بازار ارز ایران شرایط بحرانی را پشت سر گذاشته و برخی دولت و بانک مرکزی را متهم می کنند که عمدا جلوی عرضه ارز به بازار را گرفته تا قیمت ها افزایش پیدا کند، اتهامی که سال گذشته نیز مطرح شد و برخی می گفتند که دولت برای تامین کسری بودجه خود به افزایش قیمت دامن زده است تا ارز خود را با قیمت بالاتری در بازار بفروشد.

برخی نمایندگان مجلس با طرح دولت برای فروش ارز دولتی به قیمت آزاد مخالفند. الیاس نادران نماینده تهران در صحن علنی مجلس دولت را متهم کرده که قصد دارد با فروش ارز به قیمت های بالا آن را به صورت یارانه نقدی بین مردم توزیع کند.

به گفته آقای نادران، "شنیده می شود که دولت عامدا در شهریور ماه از عرضه ارز در بازار آزاد خودداری کرده و از مقامات کشور خواسته است که ما به التفاوت نرخ ارزی جعلی مرجع و نرخ ارز آزاد را بین مردم به صورت یارانه ای توزیع کند."

این نماینده اقتصاددان مجلس تاکید کرده که این کار با هر نیتی انجام شده باشد "خیانت" است و "آثار خیانت باری را برای اقتصاد ملی ما تحمیل خواهد کرد."