آنگلا مرکل، صدر اعظم 'ائتلاف بزرگ' آلمان

آلمان در تاریخ بعد از جنگ دوم جهانی خود برای سومین بار شاهد آغاز کار دولتی برآمده از یک ائتلاف بزرگ میان دو حزب بزرگ این کشور اتحاد مسیحی و سوسیال دموکرات است.

در انتخابات ماه سپتامبر گذشته، تصور این امر ناممکن بود زیرا هردو نامزد سمت صدر اعظمی، آنگلا مرکل و پیر اشتاین‌بروک، در جریان مبارزات انتخاباتی خود بارها تشکیل چنین ائتلافی را مردود دانستند.

در مبارزات انتخاباتی، خانم مرکل شریک دولت آینده خود را همچنان حزب کوچک دموکرات آزاد اعلام کرد، حزبی که ازجمله چهره های شاخص آن گیدو وستر وله، وزیر خارجه بود.

آقای اشتاین بروک، نامزد سوسیال دموکرات ها و دیگر رهبران این حزب قول داده بودند که در صورت پیروزی در انتخابات، با حزب سبزها یک دولت ائتلافی را تشکیل خواهند داد.

رای دهندگان بر این حساب‌ها خط بطلان کشیدند.

در هر انتخابات آزاد، عامل ناشناخته رای دهندگان هستند. حزب دموکرات آزاد که قرار بود در ائتلاف با خانم مرکل باقی بماند، برای نخستین بار در تاریخ خود از کسب حد نصاب ورود به پارلمان (بوندستاگ) محروم ماند و امکان ورود به دولت برای این حزب به کلی از میان رفت.

حزب سبزها برخلاف همه انتظارها با کاهش اقبال رای دهندگان روبرو شد و آراء حزب سوسیال دموکرات در آن حد نبود که این دوحزب بر اساس اراده قبلی از قابلیت تشکیل دولت برخوردار شوند.

در آن سوی معادله، اتحاد مسیحی هرچند از لحاظ عددی حائز اکثریت آراء رای دهندگان شد و خانم مرکل بعنوان پیروز انتخابات جشن گرفت اما تجزیه وتحلیل های نهایی نشان داد که صدر اعظم آلمان برای تحقق دور سوم دولت خود در برابر یک بن بست قرار گرفته است.

مرکل بر سر دوراهی

مرکل سومین دور صدر اعظمی خودرا که رویایش بوده آغاز می‌کند

روبرو شدن با واقعیت تحلیل نهایی نتایج انتخابات ۲۲ سپتامبر خانم مرکل را بر سر دوراهی قرار داده بود. قانون انتخابات آلمان امکان تشکیل یک دولت اقلیت را در مواقع ضروری پیش بینی کرده است اما مرکل که تاکنون با قدرت حکومت می کرد پس از مدتی تامل حاضر نبود از این گزینه استفاده کند.

یک دولت اقلیت همواره متزلزل است و خطر استیضاح و برکناری، کار دولت را مختل و کشور را با بی ثباتی روبرو می کند.

مدل ایتالیا و بدتر از آن جمهوری وایمار در خود آلمان تا پیش از روی کار آمدن هیتلر، مثال هایی هستند که پرهیز از آن جزء مهمی از سیاست های احزاب و دولت های آلمان بعد از جنگ است.

تجدید انتخابات هم با خطرات احتمالی نمی توانست راه چاره مطمئنی باشد بنابر این راه باقی مانده برای خانم مرکل روی آوردن به احزاب موجود در پارلمان بود.

او برای گریز از تشکیل ائتلاف بزرگ، نخست به حزب سبزها که از کرسی های کافی برای تشکیل دولت جدید بهره مند است روی آورد ولی خیلی زود معلوم شد که این حزب آمادگی گذشت از پاره ای اصول خود را ندارد و ادامه فعالیت بعنوان اپوزیسیون پارلمانی را بر حضور در دولت مرکل و تن دادن به خیلی از خواسته های اتحاد مسیحی ترجیح می دهد.

در مورد حزب دیگر پارلمان که "حزب چپ" است، خانم مرکل مانند سوسیال دموکرات ها از اول همکاری و ائتلاف با آن را از اساس رد کرد. به این ترتیب تنها انتخاب باقی مانده طرح "ائتلاف بزرگ" بود. این گزینه موقعیت احزاب اتحاد مسیحی را در ساخت و ساز دولت ضعیف می کند اما در عوض برای چهار سال آینده آلمان از یک دولت مقتدر در برابر اپوزیسیون پارلمانی و اتحادیه اروپا برخوردار است.

امضای نهایی قرارداد "ائتلاف بزرگ" و آغاز کار دولت سوم مرکل

در تاریخ آلمان این سومین بار است که یک ائتلاف بزرگ از احزاب مسیحی و سوسیال دموکرات اداره امور کشور را در دست می گیرد

روز دوشنبه( ۱۶ دسامبر – ۲۵ آذر) رهبران اتحاد مسیحی و سوسیال دموکرات طی مراسمی سند قرارداد ائتلاف بزرگ را امضا کردند و روز ۳ شنبه ( ۱۷ دسامبر- ۲۶ آذر ) پارلمان آلمان رسما خانم مرکل را بعنوان صدر اعظم جدید انتخاب کرد. آنگلا مرکل و وزیران کابینه سوم او با ادای سوگند کار خود را آغاز کردند.

این امر هنگامی امکان پذیر شد که ۳ ماه پس از انتخابات و اجرای طرح ابتکاری سوسیال دموکرات ها برای کسب نظر اعضای پایه حزب و اعلام نتیجه مثبت ۳ چهارم اعضای شرکت کننده سوسیال دموکرات در این نظر خواهی مبنی بر پذیرفتن محتوای قرارداد ائتلاف بزرگ آخرین مانع در راه تشکیل و اعلام رسمی دولت از میان برداشته شد.

تقریبا همه رسانه ها و کارشناسان بر این باورند که حزب سوسیال دموکرات طی چانه زنی های طولانی با خانم مرکل و هم پیوند او ( حزب سوسیال مسیحی که حزب خواهر دموکرات مسیحی است – فعالیت این حزب محدود به ایالت باواریا است و بسیار صاحب نفوذ وتا کنون همواره دولت این ایالت را دارا است. در اصطلاح از این دو حزب هم پیمان ولی مستقل از هم از عنوان "اتحاد مسیحی" استفاده می شود) موفق شده است خواسته‌های اصلی خود را چه از نظر محتوا و چه تصاحب وزارتخانه های کلیدی تا حداکثر ممکن به حریف خود در این ائتلاف بقبولاند.

نگاهی به سهم هر یک از شرکا در دولت تازه

حزب سوسیال دموکرات موفق شد با داشتن ۶ وزیر در کابینه جدید مرکل و داشتن چند وزارتخانه مهم و کلیدی مهر خود را در سیاست های داخلی و خارجی این دولت بسیار پر رنگ کند و در برابر پست هایی که در اختیار وزیران خود خانم مرکل قرار گرفته، توازن لازم را در روند کار دولت ایجاد کند. حزب دموکرات مسیحی به رهبری مرکل فقط ۵ وزارتخانه به اضافه مقام صدر اعظمی را در اختیار دارد.

سوسیال دموکرات ها با تصاحب وزارت خارجه آن هم با فرانک والتر اشتاین مایر به عنوان وزیر خارجه نقش مهمی را در عرصه سیاست خارجی دولت بر عهده گرفتند، اشتاین مایر از ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ هم وزیر خارجه آلمان بود و پیش از این در دولت گرهارد شرودر صدر اعظم پیش از مرکل، رئیس اداره صدر اعظمی و از مشاوران بلندپایه شرودر بود که هم در سیاست داخلی و هم در عرصه بین الملل از تجارب و مهارت غیر قابل انکار برخوردار است و در چهار سال آینده می تواند نه تنها برای دولت مرکل که برای سوسیال دموکرات ها هم دست اوردهای قابل توجهی را داشته باشد.

در جبهه داخلی سوسیال دموکرات ها وزارت اقتصاد و امور انرژی را که بخواست آنها در وزارت اقتصاد ادغام شده در دست گرفتند که اهمیت آن هم برای خارج و هم داخل انکار ناپذیر است.

مضاف بر آن زیگمار گابریل، رهبر حزب که وزیر این وزارتخانه شده است معاون آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان هم هست. در عرصه داخلی سوسیال دموکرات ها توانستند وزارت کار و امور اجتماعی را که بویژه برای اجرای وعده‌های این حزب در قراداد "ائتلاف بزرگ" تضمین مهمی است را از دموکرات مسیحی تحویل گرفته و خود بدست گیرند.

در اهمیت این وزارتخانه برای آلمان و اهداف سوسیال دموکراتها همین بس که بدانیم این وزارتخانه دارای بیش از ۱۲۰ میلیارد یورو بودجه است و بخش وسیع و حیاتی جامعه آلمان را تحت پوشش خود دارد.

آیدان اوزوز، زن ترک تبار آلمانی، وزیر مشاور صدر اعظم

بهبود وضع بازنشستگان، تعین حداقل دستمزد کارگران برای هر ساعت ۸یورو و نیم که از خواسته‌های اصلی این حزب در مبارزات انتخاباتی و شرایط این حزب برای شرکت در ائتلاف با مرکل بود و بسیاری مسائل رفاهی دیگر در حیطه مسئولیت این وزارت است.

یکی از شعارهای حزب سوسیال دموکرات که تاکنون در آلمان سابقه نداشته تصویب قانون قبول شهروندی دو گانه است. این حزب برخلاف مقاومت شدید احزاب اتحاد مسیحی به این توفیق هم دست یافت تا وزیری برای این امور وارد کابینه مرکل کند.

در این راستا آیدان اوزوز، که یک زن ترک تبار آلمانی است به عنوان وزیر مشاور صدر اعظم عضو کابینه است. وظایف او ادغام خارجیان در جامعه آلمان، حقوق شهروندی آنها و تحقق و برسمیت شناختن تابعیت دوگانه آنها است. این نخستین باری است که یک آلمانی ترک تبار عضو کابینه آلمان می شود. خانم اوزوز علاوه بر سمت وزارت، معاون رهبر حزب سوسیال دموکرات هم هست.

سهم اتحاد مسیحی ها در دولت

حزب دموکرات مسیحی برهبری خانم مرکل، ۵ وزارتخانه را بخود اختصاص داده است . که به مهمترین آنها اشاره می شود.

اورزولا فن در لاین اولین زنی است که در آلمان به عنوان وزیر دفاع معرفی می‌شود

وزارت دفاع که برای اولین بار در تاریخ آلمان یک زن به این مقام منصوب شده است. دکتر اورزولا فن در لاین (دکتر در طب) پیش از این وزیر کار بوده و سابقه اداره دو وزارتخانه دیگر را هم دارد.

انتصاب یک زن آنهم بدون سوابق نظامی و دفاعی با انتقادهایی هم همراه بود ولی او از لایق ترین چهره های نزدیک به خانم مرکل است که بنظر می رسد برای جانشینی مرکل در آینده در نظر گرفته شده است . او که دارای ۷ فرزند است تا کنون در اداره اموری که بر عهده داشته از خود استعداد و لیاقت زیادی نشان داده است.

وزارت کشور که آنهم یک پست کلیدی است به توماس دمیزیر، واگذار شده که تا کنون وزیر دفاع بود و در این وزارت خانه در رابطه با خریدهای تسلیحاتی اشتباهات و انتقاد هایی را متوجه او کرده بودند. توماس دمیزیر هم از نزدیکان خانم مرکل است و پیش از وزارت دفاع وزیر کشور بود و این وزارتخانه مهم را خوب می شناسد.

به سوسیال مسیحی ها وزارتخانه های راه که زیرساخت های دیجیتال هم به آن اضافه شده و وزارتخانه های کشاورزی و همکاری‌های توسعه تعلق گرفته است. اگر وزیران مشاور و معاونان وزارتخانه ها را هم حساب کنیم می توان گفت که "آئتلاف بزرگ" بین سوسیال دموکرات ها و اتحاد مسیحی ها نسبتا متوازن است .

خانم مرکل که اهل آلمان شرقی سابق است نخستین زن آلمانی است که به مقام صدر اعظمی این کشور رسیده است. اکنون او سومین دور صدر اعظمی خودرا که رویایش بوده آغاز می کند. در همین حال در تاریخ آلمان این سومین بار است که یک ائتلاف بزرگ از احزاب مسیحی و سوسیال دموکرات اداره امور کشور را در دست می گیرد. خانم مرکل اکنون صدر اعظم "ائتلاف بزرگ" شده است.