معنای تغییر سفیر ایران در سازمان ملل

انتصاب غلامعلی خوشرو به عنوان نماینده دائمی ایران در سازمان ملل یک پیشرفت مهم محسوب می‌شود. عدم صدور ویزای آمریکا برای نامزد پیشین، این منصب را بیش از یکسال خالی نگه داشته بود.

تهران در سفارت پاکستان در واشنگتن یک دفتر حفاظت از منافع دارد، اما کارکنانش را ایرانیان مقیم آمریکا تشکیل می‌دهند و دیپلمات نیستند. از این رو، فرستاده ایران به سازمان ملل، به عنوان بالاترین مقام دیپلماتیک جمهوری اسلامی در آمریکای شمالی فعالیت می‌کند.

برخی از دیپلمات‌هایی که در گذشته عهده‌دار این مسئولیت بوده‌اند شامل، محمدجواد ظریف (وزیر خارجه)، کمال خرازی وزیرخارجه پیشین)، مجید تخت‌روانچی (معاون وزیر خارجه و مذاکره‌کننده هسته‌ای)، حسین فریدون (برادر حسن روحانی و مشاور مخصوص او در امور اجرایی) و کاظم سجادپور (رئیس برنامه‌ریزی سیاسی در وزارت خارجه) هستند.

منابع مطلع به المانیتور گفتند، حمید ابوطالبی که پیشنهاد پیشین ایران برای این مقام بود، نه انتخاب وزارت خارجه بلکه انتخاب روحانی بود و حتی پس از آن‌که روشن شد او نمی‌تواند این پست را در اختیار بگیرد، روحانی بر این موضوع اصرار داشته است. حالا ابوطالبی مشاور سیاسی رئیس‌جمهور است

تمام نمایندگان دائم ایران در سازمان ملل نیازمند حمایت همه‌جانبه رهبر هستند و در ساختار قدرت جمهوری اسلامی، موضع نماینده دائم سازمان ملل به دلایل متعدد از اهمیت خاصی برخوردار است: او به عنوان یک کانال کلیدی برای مراودات دیپلماتیک در صحنه جهانی عمل می‌کند و تنها پایگاه دیپلماتیک در خاک ابرقدرت جهان محسوب می‌شود؛ همچنین سکویی برای دیپلمات‌های بلندپرواز است.

شایعات حاکی از آن است که وزارت خارجه از آغاز خوشرو را، که مشاور پیشین محمد خاتمی بود، برای این مقام در نظر داشته است. در روزها و هفته‌های پیش از این انتصاب، نشانه‌های مبتنی بر ترفیع خوشرو و نزدیکی او به ظریف آشکار شد. اوایل ژانویه، خوشرو در مجمع سالانه اقتصاد جهانی داووس ظریف را همراهی کرد. علاوه بر این، گزارش شده که پس از مرگ ملک عبدالله نیز به همراه ظریف به عربستان سفر کرده بود.

برخی از ناظران در تهران، پشتیبانی رهبر از خوشرو را به حمایت ظریف، روحانی و خرازی نسبت می‌دهند. اگر درست باشد، چنین پشتیبانی می‌تواند موضع نماینده ایران در سازمان ملل را به سطحی برساند که آخرین بار در سال‌های دهه ۲۰۰۰ شاهد آن بودیم. در آن زمان، ظریف سفیر ایران بود و در برخی از تحولات مهم منطقه، از جمله یورش آمریکا به عراق و افغانستان نقش‌ کلیدی ایفا کرد.

با این‌که در ایران، نماینده سازمان ملل رتبه‌بندی کابینه را ندارد و مانند آمریکا از مجلس رای اعتماد نمی‌گیرد، اما در ساختار سیاسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سفیر ایران در سازمان ملل با وزیر خارجه و همچنین ریاست‌جمهوری و دفتر رهبری ارتباط مستقیم دارد.

برنامه خوشرو هنوز مشخص نیست اما یک منبع به المانیتور خبر داده که وی قصد دارد پیش از نوروز به نیویورک سفر کند. خوشرو با رئیس‌جمهور اعتدال‌گرای ایران نسبت خانوادگی دارد و او را نزدیک به اردوگاه اصلاح‌طلبان می‌دانند. گفته می‌شود رابطه ویژه‌ای با محمد خاتمی و همچنین صادق خرازی و ظریف دارد. در این‌جا باید به مانور اخیر خرازی برای گسترش حضور در صحنه سیاسی نیز توجه کرد. خرازی که با خاتمی و خامنه‌ای رابطه خانوادگی دارد در انتخابات سال ۲۰۱۳ از روحانی حمایت نکرد و پیش از آن‌که روحانی نامزدی خود را اعلام کند، پشت قالیباف ایستاده بود.

در صحنه بین‌المللی، زمانبندی انتصاب خوشرو نشان می‌دهد که تهران برای دو سناریوی بالقوه آماده می‌شود که هر دو متمرکز بر شورای امنیت سازمان ملل است: هماهنگی‌ها و اقدامات مربوط به کاهش تحریم‌ها، و از طرف دیگر آمادگی برای "بازی سرزنش و تقصیر" در صورت شکست مذاکرات.

مهلت پایان ماه مارس برای دستیابی به چارچوب توافق نهایی هسته‌ای به سرعت نزدیک می‌شود. باراک اوباما تهدید کرده که هرگونه لایحه کنگره برای افزایش تحریم‌ها علیه ایران را وتو خواهد کرد، اما این تهدید دائمی نخواهد بود.

برخی از منابع مطلع گفته‌اند، ممکن است خوشرو پیش از سفر به نیویورک، در مذاکرات هسته‌ای آینده ظاهر شود. علاوه بر این، با توجه به نقش فعال خوشرو در طراحی مذاکرات هسته‌ای بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵، روز‌ها و هفته‌های آینده می‌تواند نشان خوبی برای تشخیص نقش آینده او باشد.

منبع: المانیتور - 7 فوریه 2015