«من» به عنوان اصلیترین انگیزۀ انسانی
چکیده
این مقاله در جستجوی منشأ اصلی کلیه رفتارهای آدمی است. هدف مقاله پاسخ دادن به این سؤال است که سبب ایجاد ارزشها و ضدارزشها، خلق تصوّرات جدید، معنیدهیها و نگرشهای انسانی چیست؟ همچنین سبب فعالیت یا سکون انسان از کجا سرچشمه میگیرد. ظاهراً با وجود تنوع رفتارها و کنشهای گوناگون انسانی یک خاستگاه فطری برای آنها متصور است که در هر محیطی در اساس و منشأ هر رفتاری حضور دارد و آن صیانت نفس میباشد. البته صیانت نفس یک اصل عامّ و شامل در نزد همه جانداران است و مخصوص انسان نیست. ولی آنچه خاص انسان است کیفیّت صیانت نفس اوست که بسیار متنوع، متغیر و شامل احوال ضد و نقیض میباشد. ما منشأ این کیفیّت صیانت نفس را با اصطلاح «من»1 بیان میکنیم و میتوانیم بگوییم اصلیترین انگیزه انسانی برای هر فعالیت و هر امساکی همان «من» است. «من» همه جا و هر لحظه با ماست و مترصّد به دست آوردن احوال و اوضاعی است که از دیدگاه وی به بقای محترمانه و ارتقاء من کمک میکند. در واقع من، بنا بر ارزشها و تفسیرهای خود، خالق هر نوع شادی و اندوه است و همواره جویای خیر و گریزان از شر میباشد.
جان چه باشد؟ باخبر از خیر و شرّ / شاد از احسان و گریان از ضرر (بیت 6/ 148: مثنوی نیکلسن)
بنابراین «من» دائماً حضور فعالی دارد و در هیچ لحظهای از توجّه به حفظ برتری خود غافل نمیماند، همچنین در هر لحظهای مواظب است تا لطمه و زیانی به «من» وارد نشود. بنابراین شادی و اندوه هر کسی وابسته به چگونگی تعبیرات «من» در برابر حوادث و رفتار اشخاص و خودش است. البته همة این تعبیرات و نگرشها در متن اجتماع، تاریخ و فرهنگ تحقّق مییابد و چون جهان ما فینفسه در حال تحوّل و حدوث امکانات تازه است بدان جهت مصادیق نیک و بد، خیر و شر، زشت و زیبا و حق و باطل در نظر «من»های خودمان و منهای2 گوناگون دیگر از جمله منِ اجتماعی دائماً در حال دگرگونی میباشد. باری حبّ و بغض و دوستی و دشمنی هر کسی نسبت به خودش و نسبت به اطرافیان، اشخاص، نهادها، کشورها و فرهنگها با معیارها و نگرشهای «من» زاده میشوند. بدین جهات است که ما «من» را به عنوان اصلیترین انگیزة رفتارهای انسانی مطرح میکنیم.
کلیدواژه ها: من؛ منیّت؛ مندوستی؛ منپرستی؛ مهمترین انگیزه؛ ارزشها
نویسنده:
محمود نوالی: استاد بازنشسته گروه فلسفه دانشگاه تبریز
دو فصلنامه پژوهشهای فلسفی - دوره 10، شماره 19، پاییز و زمستان 1395.
برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.
منبع خبر: خبرگزاری فارس
اخبار مرتبط: «من» به عنوان اصلیترین انگیزۀ انسانی
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران