شماره ۲۶ فصلنامه علمی پژوهشی «اسلام و مطالعات اجتماعی» منتشر شد

به گزارش خبرنگار مهر، بیست و ششمین شماره فصلنامه علمی – پژوهشی» اسلام و مطالعات اجتماعی «مربوط به پاییز ۱۳۹۸ منتشر و مقالات این شماره بر روی سامانه این نشریه به آدرس http: jiss.isca.ac.ir نمایه شد.

«عدالت اجتماعی در قرآن» نوشته سیدحسین فخرزارع؛ «فلسفه ارتباطات از گراماتولوژی دریدا تا حکمت صدرا» به قلم سیدمحمدعلی غمامی؛ «رویکرد مسأله‌محوری در علم اجتماعی دینی» اثر غلامرضا پرهیزکار؛ از جمله مقالات این شماره است.

همچنین «تبیین دلالت‌های حسن‌ظن در سازمان با توجه به آموزه‌های اسلامی» نوشته یونس فرقانی، حسین پرکان و رقیه ابراهیمی؛ «تأثیر دلبیستگی ایمن بر شکل‌گیری سرمایه اجتماعی با تأکید بر اندیشه تربیتی امام موسی صدر» به قلم کاووس روحی‌برندق، کاظم قاضی‌زاده و انسیه‌السادات اسکاف؛ «بازتعریف سرمایه اجتماعی در میدان مجازی» اثر حمید پارسانیا و مرضیه زارع؛ «تحلیل انتقادی «خودشیء‌انگاری زنان و راهکارهای قرآنی مواجهه با آن»، اثر بی‌بی‌حکمیه حسینی‌دولت‌آبادی و جمیله هاشم‌نیا، از دیگر مطالبی است که در این شماره منتشر شده است.

در ادامه خلاصه چند مقاله می‌آید:

عدالت اجتماعی در قرآن

در چکیده مقاله «عدالت اجتماعی در قرآن» می‌خوانیم: «عدالت، از پرسابقه‌ترین اندیشه‌هایی است که همواره در طول تاریخ کانون تأملات و دغدغه‌های نوع بشر بوده است. این فضیلت اخلاقی و اجتماعی با جایگاه ممتازی که در میان مفاهیم دیگر داراست، بنیان بسیاری از اصول دیگر بوده که هیچ امری نه مانع آن است و نه بر آن اولویت دارد؛ به‌طوری‌که اعتبار و ثبات هر جامعه به میزان گسترش همه‌جانبه آن وابسته است. این اصل در آیات مختلف یا به عنوان مقدمه نیل به اهداف والاتر و یا خود به‌عنوان هدف بیان شده به‌طوری‌که بدون تأمین و تحقق این آرمان مهم، گویا تصور از دین‌داری نیز ممکن نمی‌باشد.

قرآن رابطه ناگسستنی این اصل مهم با حق و آزادی را همواره مورد ملاحظه قرار داده است؛ حق به‌عنوان معیار مهم عدالت و آزادی، تأمین‌کننده زمینه‌های گسترش آن است. کارآمدسازی نظام به آن شکلی که انبیا دنبال کرده‌اند از کارکردهای اساسی عدالت اجتماعی است و مهم‌ترین زمینه برای تحقق آن، اصلاح و الزام درونی آحاد جامعه می‌باشد که بالمآل اصلاحات ساختاری منطبق با عدالت را به دنبال خواهد داشت. مهم‌ترین هدف این جستار بررسی نقش این اصل مهم در اصلاح اجتماع، نسبت آن با مفاهیم دیگر و زمینه‌های تحقق آن از نگاه قرآن است که با تکیه بر مطالعات کتابخانه‌ای به بحث پرداخته شده و با روش اسنادی داده‌های لازم استخراج و یافته‌های آن مورد تحلیل، توصیف و تفسیر واقع شده است.»

راهکارهای قرآنی مواجهه با «خودشیء‌انگاری زنان»

در طلیعه مقاله «خودشیء‌انگاری زنان» و راهکارهای قرآنی مواجهه با آن» آمده است: «رفتارِ ابزاریِ بخشی از مردان جامعه با زنان، موجب شده برخی زنان نگاه شیءانگارانه دیگران به خود را بپذیرند و خود را یک شیء جنسی تلقی کنند. این پدیده‌ی شناختی رفتاری، در روان‌شناسی به «خودشیء‌انگاری» موسوم است. با توجه به آثار رفتاری و آسیب‌های اجتماعی این اختلال، تنها معرفی و پدیدارشناسی آن به صورت میدانی کافی نیست و لازم است در یک مکتب جامع‌نگر و اطمینان‌بخش همچون آموزه‌های وحیانی اسلام مطرح شود و عناصر نظری کارآمدی در جهت شناخت و مواجهه با آن استخراج گردد.

پژوهش حاضر با روش تطبیقی و تحلیلی به ریشه‌یابی و مطالعه این عارضه در قرآن کریم پرداخته و سپس راهبردهای قرآنی جهت مواجهه با آن را جستجو کرده است.

طبق بررسی‌ها مهم‌ترین مبانی خودشیء‌انگاری زنان از نگاه قرآن، تخیّل، تمایل به تفاخر وتبرّجِ مدیریت‌نشده در زنان است. راهبردهای عملی قرآن برای پیشگیری و درمان آن، هویت‌بخشی به زن بر اساس الگوسازی از او برای تمام بشریت، تأکید بر تساوی جایگاه عبودی و ظرفیت تکاملی زن و مرد، کنترل و محدودساختن گرایش‌های بدنی و غریزی اوست.»

مسأله‌محوری در علم اجتماعی دینی

در چکیده مقاله «رویکرد مسأله‌محوری در علم اجتماعی دینی» می‌خوانیم: «در علوم انسانی اسلامی و به‌طور خاص در علم اجتماعی دینی رویکردهای مختلفی مطرح شده است. رویکرد مسأله‌محوری که در ذیل رویکرد عام‌تر استنباطی قرار می‌گیرد، از حدود یک قرن و نیم پیش عملاً مورد توجه بوده است اما درباره آن مباحث نظری مستقل و جدی صورت نگرفته است. این مقاله با بهره‌گیری از روش تحلیلی منطقی و در مواردی نیز با استفاده از فراتحلیل آثاری که در ذیل این رویکرد می‌گنجد، به دنبال معرفی و تبیین بیشتر این رویکرد است.

نتایج نشان می‌دهد این رویکرد عمل‌گرا که به دنبال فهم و حل مسائل اجتماعی عینی یا نظری موجود در جامعه اسلامی است، می‌تواند با بهره‌گیری از شیوه عام استنطاق در فهم متون دینی و از طریق توسعه روش‌های متدوال مطرح در علوم دینی، فضای جدیدی را در علم اجتماعی دینی بگشاید و عجالتاً بخشی از نیازهای مطرح را برطرف سازد.»