روزهای سخت یک اقلیم و دو پادشاه!

مهسا مژدهی: نیمه دوم اسفندماه اتفاقی عجیب در تاریخ افغانستان رخ داد و همزمان دو کاندیدای ریاست جمهوری، هر دو خود را رئیس دولت خواندند. این اتفاق در حالی افتاد که برخی از کشورها حامی اشرف غنی بودند و برخی دیگر به ریاست جمهوری عبدالله عبدالله تمایل داشتند. همزمان با این اتفاق طالبان هم به جای اینکه با دولت یا نماینده های افغانستانی به گفتگو بنشیند، با آمریکایی ها به گفتگو نشست و بعد از مدت ها وقفه توانست با آنها به توافق صلح برسد. با این حال این توافق همانطور که انتظارش می رفت نصفه و نیمه ماند و فعلا به جایی نرسیده است. در شرایط کنونی افغانستان در وضعیت دشواری قرار گرفته است.

دولت های موازی در پی جلب نظر طالبان

تحلیف غنی و عبدالله کمی بعد از توافق میان طالبان و امریکایی ها انجام گرفت. بر اساس این توافق قرار بر این شد که تعدادی از زندانیان طالبان از زندان های افغانستان ازاد شوند تا روند گفتگوی بین الافغانی شکل بگیرد. در روز تحلیف هر دو سیاستمدار سعی کردند تا برخلاف مواضع گذشته خود، نشان دهند که موافق با توافق شکل گرفته و ازادی مجرمان هستند. به اعتقاد ناظران این دو نفر هر دو تلاش کردند تا نشان دهند راه حل صلح با طالبان از برگزیده شدن آنها می گذرد. این روند البته نتوانست ذهن مخالفان صلح را تغییر دهد. بسیاری از افغانستانی ها مخالف گفتگوی میان این گروه شبه نظامی با طالبان از همان ابتدای امر بودند و این موضوع را دخالت مستقیم ایالات متحده در امور افغانستان می دانستند. عده ای دیگر هم هشدار می دادند که چنین گفتگویی به معنی تسلیم دولت به طالبان است و دست این گروه برای رسیدن به قدرت در افغانستان در حالی باز می ماند که آنها از عملکرد خود در دهه نود میلادی و در زمانی که قدرت را در افغانستان در دست داشتند، اظهار پشیمانی نکرده اند. به اعتقاد مخالفان توافق آنچه برای آمریکایی ها اهمیت دارد، این است که هر چه زودتر نیروهای نظامی خود را از افغانستان خارج کنند، چرا که حضور آنها در این کشور از نظر سیاسی و اقتصادی به صرفه نیست.

تلاش پمپئو برای حل مشکل دو دولتی

از همان روزهای ابتدایی تشکیل دو دولت در افغانستان پمپئو به نمایندگی از ایالات متحده اعلام کرد که کشورش پذیرای این شرایط نیست. رایزنی ها با طرفین آغاز و روز چهارم فروردین ماه وزیر خارجه آمریکا وارد کابل شد. این سفر که غیرمنتظره خوانده شد در شرایطی اتفاق افتاد که دیگر روشن بود توافق میان طالبان و امریکا آنطور که ادعا می شد پیش نخواهد رفت. ریاست جمهوری افغانستان در مورد دیدار رییس جمهور غنی و مایک پمپئو که بعد از ظهر دوشنبه در کاخ ریاست جمهوری صورت گرفت، گفت که در مورد "روند صلح، اقدامات بعدی در این روند و اجماع منطقه‌ای بخاطر صلح و همچنین وضعیت امنیتی و سیاسی افغانستان، بحث و تبادل نظر صورت گرفت." در سوی دیگر، مایک پمپئو با عبدالله عبدالله، رییس جمهور خودخوانده افغانستان هم در قصر سپیدار دیدار کرد. در فیسبوک "ریاست جمهوری اسلامی افغانستان" که مربوط به عبدالله عبدالله است در مورد این دیدار نوشته شد که افزون بر گفتگو در بارۀ روند صلح، دو طرف در مورد "ضرورت حل بحران سیاسی جاری میان افغان‌ها" هم گفتگو کردند.

با همه اینها نظر اغلب ناظران بر این بود که پمپئو قصد دارد کاری را که جان کری قبلا انجام داده و توانسته بود به یافتن راه حلی برای اختلافات این دو سیاستمدار افغانستانی کمک کند، دوباره انجام دهد. با این حال این اتفاق نیافتاد و برخلاف انتظارها سفر پمپئو تنها یک سفر فرمالیته و بدون نتیجه باقی ماند.

با بی نتیجه ماندن این سفر، وزیرخارجه ایالات متحده اعلام کرد که آمریکا کمک مالی یک میلیارد دلاری خود به افغانستان را قطع خواهد کرد. وزیر خارجه آمریکا در بیانیه ای گفت: «ایالات متحده عمیقا متاسف است که اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان و عبدالله عبدالله رئیس اجرایی سابق به وزیر خارجه آمریکا اطلاع دادند که قادر نیستند بر سر یک دولت فراگیر که می تواند چالش‌های حکومتداری، صلح و امنیت را حل کند و رفاه و سلامت شهروندان اففان را تامین کند به توافق برسند.» پمپئو گفت که ایالات متحده از رفتار هر دو طرف «ناامید» است و عدم توافق آنها به روابط آمریکا وافغانستان آسیب رسانده است.  مایک پمپئو همچنین گفت که علاوه بر کاهش ۱ میلیارد دلاری کمک به افغانستان، آمریکا آماده است تا سال آینده ۱ میلیارد دلار دیگر از کمک‌هایش به کابل بکاهد. وی افزود: «برای کاهش کمک‌ها به افغانستان همه برنامه‌ها و پروژهایمان را مورد بررسی مجدد قرار می دهیم.» این تهدید ایالات متحده به مزاق هیچ یک از کارشناسان خوش نیامد و پارلمان افغانستان هم گفت که قطع کمک ها برخلاف توافقنامه کابل است.

موافقتنامه بی نتیجه

توافق نامه میان امریکا و طالبان قرار بود دست کم در زمان محدود صلح را برای افغانستان ایجاد کند. با وجود این پس از امضای آن هنوز بخش هایی از خاک این کشور در تصرف این گروه است و از تعداد عملیات های انتحاری و... کم نشده است. هر چند حالا طالبان برخلاف گذشته هر بار اعلام می کند که در آنها دست نداشته است.

موافقتنامه صلح طالبان و آمریکا به تاریخ دهم اسفند امضا شد. رهایی پنج هزار زندانی طالبان از سوی دولت و رهایی یک هزار زندانی دولت از سوی طالبان از موارد درج شده در این توافق بود که باید در ده روز عملی می‌شد. اما بعد دولت افغانستان گفته که نیاز به بررسی بیشتر موضوع از سوی دولت برای ازادی زندانیان وجود دارد. طالبان ازادی این افراد را برد بزرگی برای خود می دانست و بعد از اینکه این خواسته آنها معطل باقی ماند عصبانی تر شد. از سوی دیگر قرار بود گفت و گوهای بین افغانی پس از ازادی زندانیان آغاز شود اما این وضعیت، این گفت و گوها را هم تحت تاثیر قرار داد. با این وجود دو طرف در هفته گذشته، یک گفتگوی آنلاین با یکدیگر داشته اند.

اما کارشناسان معتقدند که طالبان حاضر نخواهد شد که گفتگوی سازنده ای با نمایندگان افغانستان داشته باشد و این موضوع را منوط به ازادی کامل زندانیانش خواهد کرد.

روز سیزدهم فروردین تیم‌های فنی حکومت افغانستان و گروه طالبان برای رهایی زندانیان دو طرف با هم در کابل دیدار کردند. جاوید فیصل، سخنگوی شورای امنیت ملی افغانستان چهارشنبه ۱۳فروردین در یک پیام ویدئویی گفت در این دیدار در مورد رهایی زندانیان صحبت شده و قرار شده این بحث ادامه داشته باشد.به گفته او، در این نشست نماینده سازمان جهانی صلیب سرخ نیز حاضر بوده است. سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در دوحه نوشته که میزبانی هیات ۳ نفری طالبان را سفارت قطر در کابل به عهده دارد و دیدارها با حضور نمایندگان کمیته‌ بین‌المللی صلیب سرخ انجام می‌شود.

دوت افغانستان برای ازادی زندانیان تحت فشارهای داخلی قرار دارد. بسیاری از فعالان مدنی این کشور مخالفت صریح خود را با چنین اقداماتی نشان داده اند. با این وجود دولت قول داده که فکری برای این پنج هزار نفر کند. به نظر می رسد که دولت تا زمانی که نتواند افکار عمومی را راضی کند، در شرایطی که دولت مشکلات زیادی دارد و ثبات آن از بین رفته، قادر به تصمیم گیری در مورد ازادی افراد طالبان نیست.

افغانستان روزهای سختی را می گذراند و برخلاف آنچه ایالات متحده سعی در اطلاق آن داشت، توافق میان آمریکا و طالبان به صلح و ارامش در این کشور کمکی نکرد و تنها وضعیت را برای دولت افغانستان پیچیده تر و افکار عمومی را علیه دولت قرار داد. از سوی دیگر گروه طالبان هم تا زمانی که تکایف زندانیان روشن نشود دست به همکاری نخواهد زد و به نظر می رسد که کابل به خوبی می داند که توافق نامه امضا شده، تنها به سود گروه طالبان و امریکایی هاست و افغانستان از آن حداقل در شرایط فعلی سودی نخواهد برد. مشکلات داخلی و دعواهای غنی و عبدالله هم سبب شده تا وضعیت پیچیده تر از هر زمان دیگری باشد. برخلاف تصور، پا در میانی آمریکایی ها نه تنها وضعیت را در کابل بهتر نکرده که اوضاع را از قبل هم بدتر کرده است و با خط و نشانی که پمپئو کشیده نمی توان به نتیجه دادن پادرمیانی مجدد آنها چندان امیدی داشت.

312 310