نگاهی به نقاط قوت و ضعف؛ تهدیدات و فرصت‌های کرونا

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- پوریا سرداریان؛ یکی از دستاورد‌های بحران کرونا، نشان دادن ظرفیت‌های امدادرسانی حاکمیتی و مردمی به افراد آسیب پذیر و مستضعف است.

از کمیته امداد امام خمینی (ره) و بهزیستی، تا نیرو‌های مسلح به ویژه سپاه و بسیج و گروه‌های جهادی، تا ستاد اجرایی فرمان امام و بنیاد مستضعفان، تا سمن‌ها و خیریه‌ها و ده‌ها اداره و ستاد و نهاد و بنیاد و تشکل، همه و همه ظرفیت‌های امدادی شان را برای کاهش آلام و دشواری‌های بیکار شدگان و مستضعفان و ... پای کار آورده اند.

از ارائه بسته‌های ارتزاقی و بهداشتی، تا ضدعفونی کردن‌های منازل و معابر و کمک به خرید‌های روزمره برای اقشار آسیب پذیر و ... خدماتی است که در حال ارائه توسط این مجموعه هاست.

چرخش مالی عموم این کار‌ها هم از قبل دارای ردیف بودجه و اعتبار مشخص و تامین شده‌ای نبوده است، به جز اندک بودجه‌های مدیریت بحران برخی ادارات و نهادها.

به قول یکی از مسئولان، هنگامه بحران، هنگامه برداشت محصولاتی است که در دوران پیش از بحران کشت شده است. یعنی ضرب آهنگ بالای حوادث در پی بروز بحران آنقدر شتابان است که فرصت کار‌های زیربنایی و پایه‌ای را سلب می‌کند و تمام خدمات روی چارچوبی که قبل از بحران فراهم شده استوار و عرضه می‌شود.

پر واضح است که محدودیت های، چون تعداد کم نیرو‌های اداری و داوطلب و گستردگی اقشار آسیب پذیر (افراد تحت پوشش مجموعه‌های حمایتی، حاشیه نشینان، شاغلین موقت و فصلی، از کار افتادگان و سالمندان، ناتوانان جسمی و ذهنی و ...) و محدودیت منابع در دسترس برای خدمات رسانی هم چالش‌های امداد رسانی در بحران‌ها است؛ بالاخص در بحران کرونایی که تبعات بیولوژیکی بحران، میزان آسیب پذیری این افراد را تشدید می‌کند.

با همه این شرایط، امداد رسانی در بحران کرونا فرصت‌ها و قوت‌هایی را به نمایش گذاشت.

ارتقاء همدلی و مشارکت اجتماعی سلایق مختلف در کنار هم زیر پرچم کمک به هموطن، مثل کنار هم قرار گرفتن فعالان سیاسی و اجتماعی که در انتخابات‌ها با هم مرز بندی پررنگی داشتند.

هم افزایی ظرفیت‌های مردمی و دولتی برای بهتر انجام دادن ماموریت امداد رسانی، مثل در اختیار قرار گرفتن نیرو‌های بسیجی و داوطلب هلال احمر در مأموریت‌های انتظامی و خدمات شهری شهرداری ها.

غلبه بر محدودیت‌های مالی و امکاناتی رسمی و دولتی با پای کار آمدن تولیدکنندگان و منابع مالی خیّری، مثل ظرفیت کارگاه‌های ماسک دوزی و خیاطان خانگی.

شکوفا شدن استعداد و خلاقیت‌ها در ساخت و تولید تجهیزات و مواد ضدعفونی و اقلام بهداشتی و ... مثل تولید دستگاه دستکش پلاستیکی و تولید محلول ضدعفونی استاندارد توسط دانشجویان بسیجی و تولید محلول‌های ضدعفونی در شرکت‌های دانشی همچون کلین‌این و کارخانه راز طبیعت و ....

اما ضعف و تهدیداتی هم در حوزه امداد رسانی بحران قابل ملاحظه بود، من جمله:نبود بانک اطلاعاتی جامع از نیازمندان با قید نوع نیاز و فوریت امدادرسانی و دستگاه اولویت دار در ارائه خدمت.

نبود اتاق عملیات واحد و چابک و فارغ از روال‌های بروکراتیک طاقت فرسا برای ساماندهی حجم بالای نیرو و خدمات آماده ارائه در زمان طلایی بحران به جامعه هدف.

نگاه تشریفاتی به مدیریت بحران و پدافند غیرعامل در دوران پیش از بحران که موجب هدر رفت بیش از حد منابع در هنگام مواجهه با بحران می‌شود و ...

بایستی نقاط قوت و فرصت‌های ظهور یافته در بحران کرونا را به درستی دید و مورد بهره برداری قرار داد. مثلاً از ترکیب توان و روحیه‌ی جهادی تولیدکنندگان پای کار بحران و تسهیل صدور مجوز‌ها و تشریفات اداری در راستای جهش تولید بهره برداری نمود و بخشی از جامعه آسیب پذیر را با ایجاد مشاغل در پی این اتفاق، از دایره‌ی آسیب پذیران خارج نمود.

از سویی دیگر ضعف‌ها و تهدیدات احصا شده هم در برابر دیدگان تصمیم گیران قرار داد تا موجب رفع و حذف مشکلات و کاستی‌ها شود. به عنوان مثال تقویت زیرساخت شبکه ملی اطلاعات برای یکپارچگی و تقاطع گیری اطلاعات نهاد‌های امداد رسان از ضرورت‌های گریز ناپذیر است. همچنین تعریف رزمایش‌ها و برنامه‌های مردمی-دولتی برای حفظ ارتباط و ارتقاء توان عملیات امدادرسانی مردمی-دولتی در دوران غیربحران از دیگر ضروریات برنامه ریزی هاست.

در انتها می‌توان چنین جمع بندی کرد که بر خلاف رویه عموم کشور‌های درگیر کرونا، ایران اسلامی با بروز توانمندی‌های امدادرسانی با اتکا به نگاه اخلاقی و توحیدی نشان داد می‌تواند الگویی از حکمرانی دینی را ارائه کند که هر انسانی با رجوع به فطرت خویش جذب این مکتب حکمرانی گردد. البته تلنگری هم به برخی غربگرایان داخلی وارد آورد که بجای تمنای امداد غربی و استقراض بین المللی، می‌توان با رجوع به ظرفیت‌های فراوان و بالقوه‌ی مادی و طبیعی و انسانی کشور، در بحرانی که خوی وحشی غرب به ظاهر متمدن را ظاهر کرد، منش ایرانی اسلامی را به رخ سراسر عالم کشاند.