تحلیلی بر عنوان سال جدید

چکیده :باید دید آیا منظور رهبری از جهش تولید عامیانه است یا توسط مشاوران تخصصی به ایشان پیشنهاد شده است. اگر عامیانه است که در آن جای بحثی نیست و نامه منتخبان مجلس آتی( و نه منتخبان مردم)در ستایش این نامگذاری خود شاهدی بر عامه پسندی آن است. بحث اما آنجاست که احتمالا این عنوان فراتر از عوام پسندی، ریشه در رویاپردازی کارشناسان مشاور داشته باشد. برای توضیح تخصصی تر این مطلب باید نگاهی به مفهوم « جهش اقتصادی» در متون معتبر اقتصادی داشته...

فرهاد محبی

رهبری چندسال است که در آغاز تحویل سال نو به رسم معمول ، سال را با عناوین مرتبط با اقتصاد، نامگذاری می کند. امسال اما سال نو در سایه سنگین بحران کرونا آغاز شد . در این گیر و دار شاید کمتر کسی انتظار انتخاب چنین عنوانی از سوی رهبری را داشت. به بیان واضح تر منتظر عنوانی در حوزه سلامت و نه اقتصاد بودند.

رهبر اما بی توجه به بحران موجود در کشور و جهان، عنوان اقتصادی را برای سال جدید انتخاب نمود.

«جهش تولید» عنوان دوپهلویی است که خود جهش افکار را به علت یابی این انتخاب وامیدارد.

باید دید آیا منظور رهبری از جهش تولید عامیانه است یا توسط مشاوران تخصصی به ایشان پیشنهاد شده است.

اگر عامیانه است که در آن جای بحثی نیست و نامه منتخبان مجلس آتی( و نه منتخبان مردم)در ستایش این نامگذاری خود شاهدی بر عامه پسندی آن است.

بحث اما آنجاست که احتمالا این عنوان فراتر از عوام پسندی، ریشه در رویاپردازی کارشناسان مشاور داشته باشد. برای توضیح تخصصی تر این مطلب باید نگاهی به مفهوم « جهش اقتصادی» در متون معتبر اقتصادی داشته باشیم.

خیز یا جهش اقتصادی، برای نخستین بار توسط «والتر روستو» وارد ادبیات اقتصادی شد.

روستو «جهش اقتصادی» را در مقاله مشهورش به عنوان یکی از مراحل رشد و توسعه اقتصادی ، آورده است. درحقیقت ایشان معتقد بود که رشد و توسعه اقتصادی شامل پنج مرحله است: جامعه سنتی، پیش خیز، خیز یا جهش اقتصادی، بلوغ اقتصادی و مصرف انبوه.

تشریح تخصصی این مراحل از حوصله این نوشتار خارج است اما در توضیح « خیز اقتصادی» که مورد بحث ماست باید گفت مرحله ای است که در آن بخش صنعت در اقتصاد بر بخش کشاورزی غالب می شود و نرخ پس انداز و سرمایه گذرای افزایش می یابد. هم چنین صنایع جدید گسترش می یابد و کشاورزی از حالت معیشتی به تجاری تغییر میکند. مهمتر اینکه جامعه با اقتصادهای خارج ارتباط پیدا می کند و اقتصاد بین المللی تقویت می شود.

همه اینها درحالی است که تغییرات اساسی در روش تولید ایجاد می شود.

حال پرسش اساسی این است که اگر رشد اقتصادی کشور ما از نگاه مشاوران متخصص ، در مرحله “جهش اقتصادی” یا «همان جهش تولید» باشد، کدامیک از فاکتورهای بالا در این اقتصاد بیمار محقق شده است؟

واقعیت این است که اقتصاد ما به زحمت از مرحله جامعه سنتی گذشته است(هرچند در اکثر مناطق محروم همین گذار هم محقق نشده است) و در مرحله «پیش خیز » یا «قبل جهش» گیر کرده است. حالا با کدامین استدلال علمی ، ما مدعی ورود به مرحله « جهش اقتصادی» هستیم پرسش به حقی است که کارشناسان امر از پاسخ به آن عاجزند. ختم کلام این که انتخاب عنوان امسال کاری است غیرکارشناسی شده و بیگانه با واقعیت های جامعه امروز ایران. حتی اگر کرونایی هم در کار نبود باز هم چنین عنوانی برای نامگذاری سال کاری بلندپروازانه و شعارگونه است که بیان آن از زبان مقام اول کشور حکایت از عمق مصایب در این سرزمین دارد و برای هر فرد دلسوز و خیرخواه پیامی است ناامیدکننده و ناشی از ذهن نامگذار.