مهمترین دغدغه مطهری دفاع از توانمندی دین در عصر حاضر بود

به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام حسینعلی رحمتی، استاد فلسفه اخلاق در یادداشتی به مناسبت سالگرد شهادت شهید مطهری به مهمترین ویژگی‌های شخصیتی شهید مطهری پرداخته است:

پاسداشت کسی چون استاد مرتضی مطهری افزون بر تعظیم یک معلم و اندیشمند، درس آموزی از بینش، کنش و منش او هم هست. معتقدم که اندیشه ورزان و مبلغان دینی ما اکنون بیش از هر زمان دیگر به شناخت، نقد، تکمیل، و تداوم پروژه فکری استاد مطهری نیازمندند. به راستی مطهری چه کرد؟ پس از سال‌ها انس با شخصیت و اندیشه او، موارد زیر را به عنوان برخی از مهم‌ترین درس‌هایی میدانم که امروزه همه کسانی که دغدغه تبلیغ دین را دارند می‌توانند از او بیاموزند:

۱. تلاش خستگی ناپذیر در ترویج دین و دین داری:

با قاطعیت می‌توان گفت که مهم‌ترین دغدغه استاد تبلیغ بی پیرایه دین و دفاع از توانمندی دین در عصر حاضر بود. او دین را امری عزیز و بالاترین سرمایه انسان (بیست گفتار، ص ۱۸۸) و برنامه‌ای می‌دانست که از سوی خداوند توسط پیامبران برای سعادت همه جانبه و کمال انسان طراحی شده است (مجموعه آثار، ج ۷، ص ۷۸ ۷۹). بر این باور بود که دین در هر زمانی و از جمله در عصر حاضر نیز هنوز دارای حیات و پویایی است و می‌تواند انسان عصر جدید نیز را هدایت و راهبری نماید. البته این امر مشروط به شرایط و رعایت بایسته‌هایی است که ایشان در برخی آثار خود به آنها اشاره کرده است.

۲. تبلیغ منطقی دین:

ایشان اسلام را دین عقل و منطق می‌دانست که برای معرفی و دفاع از خود ابزاری قوی‌تر از این ندارد. معتقد بود بایستی از دیدگاه‌ها و اندیشه‌های گوناگون استقبال کرد و می‌گفت هر مکتبی که به ایدئولوژی خود ایمان دارد، به ناچار باید طرفدار آزادی اندیشه و تفکر باشد (پیرامون انقلاب اسلامی، صفحه ۱۱). خود ایشان دیگران، به ویژه جوانان را دعوت می‌کرد که در بحث‌هایش مشارکت جدی داشته باشند و دغدغه‌های خود را بگویند تا از راه بحث و گفتگوهای منطقی، بتوان به نتایجی بهتر و کامل‌تر رسید (بنگرید به مجموعه آثار، جلد ۱۳، صفحه ۴۲۱).

۳. توجه به مقتضیات زمان:

مطهری هر چند برخاسته از حوزه‌های سنتی اسلامی بود ولی تلاش کرد که با توجه به تحولاتی که در عرصه زندگی انسان امروز به وجود آمده به سراغ سنت برود. دفاع او از توانمندی و حیات دین در دنیای معاصر، با توجه با تحولات عصری بود و سعی می‌کرد در عین توجه به این موضوع، از افتادن به ورطه افراط و تفریط خودداری نماید. مطهری بر این باور بود که دینی چون اسلام برای نیازهای ثابت، برنامه‌های ثابت و برای نیازهای غیر دائمی او، برنامه‌ها و دستورهای غیر دائم دارد. ایشان سازگار کردن دین با مقتضیان زمان را وظیفه اسلام شناسان آگاه و زمان شناس می‌دانست که با استفاده از ساز و کارهایی چون «اجتهاد» به این امر مبادرت ورزند (بنگرید به کتاب «اسلام و مقتضات و نیازهای زمان»).

۴. درک ضرورت تغذیه فکری نسل جوان:

به عنوان مثال، در دوره‌ای که تب مبارزه علیه رژیم طاغوت بالا گرفته و گروه‌های غیر اسلامی سعی می‌کردند با تفسیرهای جذاب از باورهای خود، علاوه بر تحقیر اندیشه اسلامی، از بین گروه‌های مذهبی یارگیری نمایند، ایشان با نقد مکتب‌هایی چون مارکسیسم، ضعف‌ها و نقایص جدی این دیدگاه‌ها را بیان کرد و از طرف دیگر با ارائه تحلیل‌های معقول و منطقی درباره اندیشه‌های اسلامی، به یاری کنشگران دینی جامعه پرداخت.

۵. نیازشناسی:

استاد مطهری همانگونه که خود در مقدمه کتاب عدل الاهی می‌گوید، همواره در انتخاب موضوع‌ها و مباحث خود به نیازهای فکری جامعه توجه داشت و سعی می‌کرد تلاش‌های خود را به سمت پاسخگویی به این نیازها و پرسش‌های نوپیدا سوق دهد.

۶. توجه به تهذیب نفس و برخورداری از سجایای اخلاقی:

از خلال خاطرات دوستان و همراهان او چنین بر می‌آید که وی چه در زندگی فردی و خصوصی خود و چه در عرصه فعالیت‌های فکری و سیاسی و اجتماعی خود، همواره تا حد امکان به مبادی و اصول دینی پابند و چارچوب‌های اخلاقی را مراعات می‌کرد.

۷. سختکوشی و تلاش در تعلیم و تحصیل:

مطهری را می‌توان یک معلم و یک طلبه واقعی و مادام العمر دانست. او زندگی خود را صرف تحقیق، تدریس و تألیف نمود. گویی هیچ چیزی را در زندگی خود، مهم‌تر و تاثیرگذارتر از علم و دانش نمی‌دانست. شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی نه تنها او را از فعالیت‌های علمی باز نداشت، بلکه انگیزه او را برای این کار تقویت کرد و باعث شد که بیش از پیش از نیازهای زمان و فقر علمی جامعه، چه در سطح عامه مردم و چه در بین نخبگان و یا گروه‌های فعال اجتماعی، آگاه شده و در نتیجه مطالعات و تحقیقات خود را به سمت و سوی رفع این نیازها و ایجاد پشتوانه‌ای عقیدتی هدایت کند. کتاب‌ها، مقاله‌ها و یادداشت‌های منتشر شده و سخنرانی‌هایی که انجام داده است، گواهی است بر این ادعا.