بدون تعارف درباره یک مصاحبه (اعترافات تلویزیونی روح‌الله زم)
هومن طاهری
۱- سیر تحولات اعتراضی در ایران از دی ماه ۹۶ با گسست از هر دو جناح اصلاح طلب و اصولگرا در ایران شروع شد. جمهوری اسلامی در ابتدا فکر می‌کرد می‌تواند مانند ۲ خرداد ۷۶، انتخاب احمدی‌نژاد در سال ۸۴ و انتخابات سال ۹۲، بخشی از پتانسیل اعتراضی جامعه را به درون خود بربکشد و آن را دست آویزی برای برآمدن جناح دیگری از درون سیستم قرار دهد. اعتراضات آبان ۹۸ اما نشان داد که سطح عدم مشروعیت حکومت به حدی رسیده است که به هیچ طریقی، و از طریق هیچ جناحی نمی‌تواند مطالبات انباشت شده را به درون سیستم جذب کند.
اهمیت واقعه سقوط هواپیمایی اوکراین در همراه کردن بخش خاکستری جامعه (عمدتا طبقه متوسط ساکن شهرهای بزرگ) با این موج اعتراضی بود. همچنین پس از بروز کرونا و زیر سوال رفتن کارکرد جمهوری اسلامی به عنوان دولتی که توانایی مدیریت کوچکترین بحران‌های خود را ندارد، عدم مشروعیت جمهوری اسلامی به محافظه‌کارترین بخش‌های جامعه نیز تسری کرده است.
۲- جمهوری اسلامی به وضوح می‌داند در هیچ سطحی نمی‌تواند ایجاباً با برشمردن دست آوردهای اجتماعی و اقتصادی خود از کارنامه خود به گونه ای دفاع کند که قابلیت اقناع لااقل بخش‌هایی از جامعه را داشته باشد. در این زمین بازی حتی اطمینان به تواناییِ انجام کارکردهای بوروکراتیک دولت در ذهن محافظه کارترین بخش‌های جامعه هم به زیر سوال رفته است. در کوتاه مدت برای چنین نظام سیاسی همراهی مومن‌ترین طرفدارانش هم به طریق ایجابی امکان پذیر نیست و تنها راه مقابله با حادتر نشدن بحران‌های سیاسی و اجتماعی، کور کردن افق آینده در اذهان عمومی مردم است.
جمهوری اسلامی با چه مکانیزمی این کار را می کند؟
در این وضع وخیم اقتصادی و اجتماعی مومن ترین طرفداران نظام هم دیگر نمی‌توانند واقعیتِ رو به تلاشی جامعه را کتمان کنند. جمهوری اسلامی مجبور است با دو سیاست که در واقع دو لبه یک قیچی واحد هستند بخش‌های میانه رو تر معترضان را کانالیزه کرده تا بخش‌های رادیکال‌تر، حاشیه‌ای‌تر و بی‌صدا‌تر آن راحت‌تر سرکوب شوند.
جمهوری اسلامی از طرفی سعی می‌کند با نمایش اصلاحات ساختاری و مبارزه با فساد در سطح مدیران خود، اطلاع از وضع وخیم کشور را در معرض نمایش مردم گذاشته و با امید نیم‌بند شکل گرفته، بخشی از آنها را اگر نگوییم جذب، حداقل منفعل کند. از طرف دیگر به دلیل مشروعیت نداشتن این اصلاحات لبه دوم قیچی باید وارد عمل شود: شکل دادن به منتقدان رسمی! منتقدان رسمی (برخی از متهمان با اتهام توهین به رهبری و مقامات جمهوری اسلامی) مدل نقد آبکی ارائه شده حکومت برای حقنه کردن شکل اعتراض به بخش محافظه کارتر جامعه است. همچنین دستگاه قضایی سعی می کند با نمایش عفوهای خود نسبت به زندانیانی که بار خبری بیشتری دارند، اصلاح ساختار قضایی خود را نمایش دهد تا سرکوب همان رادیکال‌ها، حاشیه‌ها و بی‌صداها راحت‌تر شود.
اشاره کردم که جمهوری اسلامی در هیچ سطحی نمی تواند ایجابا و با اشاره به دست آوردهای خود برای خود مشروعیت بخرد. جمهوری اسلامی در اینجا سعی خواهد کرد نشان دهد اگر حکومت خودش به قدر کافی بد است دیگر نیروهایی که در مقابل آن قرار گرفته اند نیز بهتر از او نیستند. اگر قرار است همه بد باشند، هرکس که در جایگاه قدرت قرار بگیرد همین کارکرد را داشته باشد و اگر خطر اپوزیسیونی که هنوز به قدرت نرسیده و تا مغر استخوان فاسد است وجود دارد، پس هر راه حلی که رو به آینده دارد نهایتا در بهترین حالت می خواهد با صرف هزینه اجتماعی زیاد همین وضعیت را رقم بزند (متاسفانه این گفتمان قابلیت اجتماعی شدن بالایی در بین طبقه متوسط شهرهای بزرگ در ایران دارد.)
مصاحبه روح الله زم به غیر از جزئیاتی که ویژگی مشترک چنین اعترافاتی است چند ویژگی منحصر به فرد داشت(در واقع نقش‌آفرینی جدید امنیتی خود روح‌الله زم بود که به نوعی تغییرات حکومت را به جامعه اطلاع می‌داد)
۱- پذیرش حق اعتراض جامعه نسبت به نابه‌سامانی‌ها(جایی که روح‌الله زم می گوید: «البته شما می‌گید اغتشاش، ما می‌گیم اعتراض»، پذیرشی که با توجه به اینکه جمهوری اسلامی می‌داند گفتنش اگر از طرف خودش باشد پذیرش اجتماعی ندارد)
۲- جایی‌که روح‌الله زم با پیش‌فرض درست بودن کلیت اعتراضات و حتی دفاع از آن می‌پذیرد کارکردش در به خشونت کشیدن آنها (اعتراضات) نادرست بوده است. (بازی منتقد خوب – منتقد بد برای ایجاد پذیرش اجتماعی در مواقع سرکوب و کشتار منتقد بد)
۳- جایی می‌گوید «موقعی که سال ۹۷ فرانسه بودم داشتم پشیمان می‌شدم که کانال را ببندم. چون گفتم اگه اینا برن اونا میان» (کور کردن افق بهتر پسا جمهوری اسلامی با تمام بحران‌ها، جنایت‌ها، رذالت‌ها و…)
منبع: اینستاگرام نویسنده
منبع خبر: کلمه 
اخبار مرتبط: بدون تعارف درباره یک مصاحبه (اعترافات تلویزیونی روح‌الله زم)
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران
