اصل ۱۱۰ قانون اساسی و سخنان آیت الله مکارم شیرازی به عنوان مخالف در مجلس خبرگان قانون اساسی

چکیده :قانون اساسی را باید برای هر مکانی و هر زمانی بنویسیم... این اصل که نوشته شده با همین شکل و صورت در دنیای امروز اصلا قابل اجرا نیست . بزرگترین دلیل صحت یک قانون قابل اجرا نبودن آن است.دنیا با همین سند خواهد گفت عده ای از علمای دینی نشستند و یک قانون اساسی که پایه ی حکومت خودشان را تثبیت می کرد نوشتند.امروز ممکن است مردم چیزی نگویند اما فردا این قانون را کنار خواهند...

مرضیه حاجی هاشمی

اصل‏۸۷ پیش نویس که همان اصل یکصد و دهم قانون اساسی است، در جلسه چهل و چهارم مجلس خبرگان قانون اساسی مطرح و یکی از چالشی ترین و مطول ترین مباحث این مجلس شد که ۴ جلسه به طول انجامید. آیت الله مکارم شیرازی به عنوان مخالف در مورد این اصل صحبت می کند:

«خدایا تو می دانی من به خاطر حمایت از آیین تو و از بندگان تو این سخنان را می گویم من می دانم اگر به مصلحت شخصی بیندیشم باید حداقل سکوت اختیار کنم زیرا حداقل آن این است که بعضی از دوستان حاضر از من می رنجند؛ ولی انشاءالله من از آن افرادی نیستم که به خاطر حفظ مصالح شخصی، چشم از مصالح دین تو و بندگان تو بپوشم. (همهمه نمایندگان) » ( مشروح مذاکرات، ج۲: ۱۱۱۳).

بهشتی نماینگان را به آرامش دعوت می کند و مکارم شیرازی ادامه می دهد: «من از افرادی نیستم که به خاطر حفظ مصالح شخصی چشم از مصالح دین تو بپوشم ، من این کار را نوعی شرک و بت پرستی می دانم . توحید از این ملاحظات به دور است … من این اصل را یک اصل سرنوشت ساز می دانم .من فکر می کنم اگر این اصل به همین صورت تصویب شود آینده ی قانون اساسی در خطر است آینده ی انقلاب و آینده ی خون شهیدان در خطر است و چیزی نمی گذرد که فاتحه ی بقیه اصول این قانون نیز خوانده خواهد شد. به همین دلیل سکوت را جایز نمی بینم… من به ولایت فقیه روز اول رای موافق داده ام. الان هم میدهم و تا ابد رأی خواهم داد؛ ولی راه پیاده کردن ولایت فقیه این نیست» (همان: ۱۱۱۴).

وی ادامه می دهد: «صریحا می گویم ما از نظر اسلامی دو وظیفه در قانون اساسی داریم اول اینکه قانونی بر ضد قوانین اسلام تصویب نشود . این هدف بحمد الله در اصل شورای نگهبان به خوبی تامین شد…دوم اینکه رئیس جمهور که در راس تمام قدرت های اجرایی قرار دارد اگر فقیه و مجتهد در مسائل اسلامی نیست باید ماذون از طرف فقیه باشد ، یعنی رئیس جمهور هم منتخب مردم و هم مورد قبول فقیه و رهبر باشد… اما اینکه رئیس جمهور هم منتخب مردم هم مورد قبول فقیه و رهبر باشد باز هم کار دست او نباشد معنی ندارد … هنگامی که علی (ع) ، مالک اشتر را برای حکومت مصر انتخاب کرد تمام اختیارات مصر را به دست او سپرد نه اینکه تمام سر نخ ها را در دست خود نگه داشت.

تنظیم کنندگان این اصل در چهار دیواری جو کنونی قرار گرفته اند و خیال می کنند همیشه مرد بزرگی مانند آیت الله العظمی امام خمینی بر سر کار است … این یک استثنا در تاریخ است. قانون اساسی را باید برای هر مکانی و هر زمانی بنویسیم… این اصل که نوشته شده با همین شکل و صورت در دنیای امروز اصلا قابل اجرا نیست . بزرگترین دلیل صحت یک قانون قابل اجرا نبودن آن است.دنیا با همین سند خواهد گفت عده ای از علمای دینی نشستند و یک قانون اساسی که پایه ی حکومت خودشان را تثبیت می کرد نوشتند.امروز ممکن است مردم چیزی نگویند اما فردا این قانون را کنار خواهند گذارد. به خدا این به صلاح اسلام نیست ، به صلاح انقلاب نیست. ما حاکمیت مردم را در اصول گذشته تصویب کرده ایم، کاری نکنیم که حاکمیت مردم یک شیر بی دم وسر اشکم شود. ولایت فقیه را اگر درست پیاده کنیم با حاکمیت مردم و اصل شورا کاملا سازگار است» (همان: ۱۱۱۵).

وی با اشاره به اینکه ملت ایران با اکثریت به رئیس جمهور رأی خواهد داد،«معلوم نیست این رئیس جمهور با توجه به این اصل که نوشته شده است چکاره است …بنابراین رئیس جمهور یک موجود معطل خواهد بود» (همان : ۱۱۱۶).

بند پنجم سخنان مکارم شیرازی چنین بود: «شما می گویید فرماندهی کل قوا همیشه به عهده ی فقهاست بنده عرض می کنم امروز که امام این وظیفه را به عهده گرفته، شرایط فوق العاده ای در کار است و به علاوه عرض کردم حساب امام مخصوص اوست… ما باید بکوشیم مردم را با خود داشته باشیم. اگر مردم با ما باشند همیشه [همه] چیز با ما است اما اگر مردم از ما جدا شود فرماندهی کل قوا نیز برای ما کاری نمی کند» (همان: ۱۱۱۶).