احیای روضه خانگی در شرایط کرونا از عنایت امام حسین(ع) است / «چهارپایه‌خوانی» یک هنر تمام عیار

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو: عباس اسماعیل گل؛ آیین‌هایی اصیل و سنتی عزاداری ایرانیان با گذشت زمان در معرض کمرنگ شدن یا فراموشی قرار دارند که هر کدام از مداحان و وعاظان وظیفه احیاین این سنت ها را دارند. یکی از این سنن، سنت قدیمی «چهارپایه‌خوانی» است، اگر درباره سنت اصیل «چهارپایه‌خوانی» بخواهیم به طور خلاصه بگویم باید به این نکته اشاره کرد که چهارپایه‌خوانی یکی از سنت‌های ریشه‌دار ایرانیان است که هنوز نیز در ایام عزاداری محرم در بازار تهران و همچنین شهرهای مختلف برگزار می‌شود. چهارپایه‌خوانی از زمان آل‌بویه در ایران رایج شد و در عصر صفویه به اوج خود رسید و در عصر ما با وجود مداحانی مانند شاه‌‌حسین بهایی، علامه ذوالفقاری، زری‌باف، مصطفی میرخانی و ماشاءالله چاووشی ادامه پیدا کرده است.
چهارپایه‌خوانی در بازار تهران به این صورت است که هیأت‌ها در قالب دستجات عزاداری در بخشی از بازار توقف می‌کنند و روضه‌خوان بالای چهارپایه می‌رود و جمعیت به 2 بخش قبل و بعد از چهارپایه تقسیم می‌شوند و هر گروه یک بخشی از شعر را می‌خوانند. این سنت زیبا چند سالی بود که با گذر زمان در همان بازار تهران هم کمرنگ‌ شده بود و مردم طی سال‌های اخیر صرفا شاهد برپایی این آیین در برخی نقاط محدود بازار تهران و شهرهای مختلف بودند تا اینکه دهه اول محرم سال گذشته حاج‌محمود کریمی در مجلس عزاداری خود، یک اتفاق مهم و زیبا را رقم زد و برای نخستین‌بار شب تاسوعا در هیأت رایه‌العباس امامزاده علی‌اکبر(ع) چیذر به طور متفاوتی مجلس عزای خود را برپا کرد. در این مراسم که در محیط بیرونی امامزاده برگزار شد، حاج‌محمود کریمی به اجرای سنت قدیمی مداحی یعنی چهارپایه‌خوانی پرداخت و شور و حال خاصی را در آن روز و در حضور پرشور عاشقان و دلدادگان حسینی به وجود آورد. با پخش تصاویر چهارپایه‌خوانی حاج‌محمود کریمی در فضای مجازی، موج عجیبی درباره این حرکت ارزشمند این مداح اهل‌بیت(ع) به وجود آمد و بسیاری از مداحان، وعاظ و مستمعان، این اقدام حاج‌محمود کریمی را که در راستای احیای آیین‌ها و سنت‌های اصیل عزاداری انجام داد، ستودنی دانستند و بر تکرار چنین فعالیت‌هایی توسط سایر مداحان تاکید کردند. این پایان ماجرا نبود و رهبر معظم انقلاب سال گذشته در حاشیه مراسم عزاداری شام غریبان حسینی، از مراسم چهارپایه‌خوانی حاج‌محمود کریمی در حسینیه چیذر تقدیر به عمل آوردند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای خطاب به این مداح اهل‌بیت فرمودند: «آقای کریمی! مجلس شما را امسال از تلویزیون می‌دیدم، برنامه شما بیرون از جلسه خیلی خوب بود». بیانات کوتاه رهبر حکیم انقلاب بی‌شک از اهمیت احیای سنت‌های اصیل عزاداری در کشور نشأت می‌گیرد که اهتمام همه عاشقان اهل‌بیت(ع) را برای زنده نگه داشتن این سنت‌ها می‌طلبد.

اما امسال با توجه به شرایط کرونایی کشور، مداحان توجه ویژه ای به سنت های اصیلی چون روضه خوانی در کوچه ها و چهارپایه خوانی دارند و از آنجا که امسال برپایی عزاداری در محل های مستقف ممنوع شده است، سنت «چهارپایه خوانی» که ویژه فضای باز است یکی از راهکارهای اساسی برای محرم امسال محسوب میشود و طی چند روز اخیر هم برخی مداحان به این مووضع روی آورده اند.

90 سال نوکری پیرغلامان

هیات جواد الائمه(ع) بدون شک یکی از قدیمی ترین هیات های هفتگی تهران به حساب می آید، هیاتی خوشنام که با بیش از 90 سال قدمت، محفل پیرغلامان حسینی و پرورش مداحان و وعاظ بوده است، یکی از ویژگی های این هیات باسابقه و هفتگی، سیار بودن مکان برپایی آن است بطوری که طی این 90 سال، یک هفته هیات در شمالی ترین نقطه تهران و هفته بعد در جنوبی ترین نقطه تهران پرچم اهل بیت(ع) برپا بوده است و حضور مستعمینی از اقشار مختلف جامعه از ویژگی های خاص این هیات هفتگی است.

اما این هیات باسابقه در دهه نخست محرم طی سالیان اخیر از حال و هوای متفاوتی برخوردار بوده بطوری که در دهه نخست محرم این هیات هرشب در یک محل ثابت پرچم عزای حسینی برپا میشود، شاید همه این موارد ذکر شده کافی باشد که با حاج حسین تهرانی، پیرغلام حسینی و مسئول یکی از قدیمی ترین هیات های تهران که پس از 90 سال همچنان فعال است به گپ و گفت بنشینیم، البته ذکر این نکته خالی از لطف نیست که راضی کردن پدر شهید مصطفی تهرانی و این پیرغلام حسینی برای انجام گفتگو کاری بس دشوار بود زیرا به قول نزدیکان این پیرغلام حسینی، وی همانند سالها مداحی و پیرغلامی برای اهل بیت(ع) ترجح می دهد بی سر رو صدا به نوکری خود در خاندان اهل ییت(ع) بپردازد.

«چهارپایه خوانی» یک هنر تمام عیار است

پیرغلام حاج حسین تهرانی، که از تجربه بالایی در احیای سنت هایی چون «چهارپایه خوانی» برخوردار است در نخستین مصاحبه رسمی خود سخنان قابل توجه ای به زبان آورده است که در ادامه از نظرتان میگذرد:

حاج حسین تهرانی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری دانشجو در  ابتدا از اهمیت احیای سنت های قدیمی عزاداری گفت: در وهله اول ما هر چه داریم از اهل بیت(ع) و عزاداری برای آنان داریم و در وهله دوم باید به شدت از آیین ها و سنت های اصیل عزاداری مراقبت کنیم زیرا برای حفظ هر کدام از این سنت ها پیرغلامان حسینی بیشماری اشک ریختند تا خدای ناکرده صدمه ای به دستگاه امام حسین (ع) وارد نشود.

وی افزود: یکی از سنت های عزادای که سالیانی است کمتر به آن پرداخته میشود، سنت «چهارپایه خوانی» است، این سنت که خوشبختانه هنوز در عزاداری بازار تهران به چشم میخورد در واقع یک هنر محسوب میشود.

چهارپایه خوانی پیرغلام حاج حسین تهرانی، فاطمیه سال گذشته