دوربین‌های فیلمبرداری هنوز خاموش نشده‌اند

پس از آنکه فرمانده عملیات مدیریت بحران بیماری کرونا در پایتخت در نامه‌هایی به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صداوسیما، از آنها خواست با توجه به عدم امکان حفظ سلامت در پروژه‌های تصویری ـ بنا بر اقتضائات این مشاغل ـ تولید فیلم‌ها و سریال‌ها برای دو هفته تعطیل شوند، تصور می‌شد این تصمیم به زودی اجرایی شود اما تاکنون چنین اتفاقی رخ نداده و دوربین‌های فیلمبرداری هنوز خاموش نشده‌اند.

به گزارش «تابناک»؛ هرچند درگذشت کریم اکبری مبارکه، بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون بر اثر کرونا ـ که در سریال «مجلس سربرون» مشغول بود ـ به انکار تهیه کننده این پروژه همراه شد، او تاکید کرد، این بازیگر و دیگر عوامل این پروژه، نظیر لاله اسکندری ممکن است در جای دیگری به کرونا مبتلا شده باشند که البته با پاسخ نوید اکبری، فرزند مرحوم اکبری همراه شد و او خطاب به نجاریان تهیه کننده این سریال نوشت: «درس اولی که باید یاد گرفته باشید صداقته... طبق اطلاعات دقیق خانم لاله اسکندری کرونا داشته اند و دو روز شما با تب ایشان رو به اجبار سر صحنه آوردید. آقای نادر فلاح دو بار کرونا گرفتند و الان در خانه قرنطینه هستن... طراح لباس دچار کرونا شده. یکی از دستیاران صحنه آلوده بوده... دو تا از گریمورهاتون یک خانم و یک آقا آلوده شده بودند.»

در نهایت این حادثه منجر به علنی شدن ابعاد ماجرا و شکل گیری موجی در صنوف سینمایی برای توقف این وضع شد. شمار چهره‌ها و عوامل پروژه‌های سینمایی، که گروهی به کرونا مبتلا شده‌اند، کم نیست و رو به فزونی گذاشته؛ هرچند بیشتر ابتلای نوید محمدزاده و محمدرضا گلزار به کرونا دیده می‌شود تا عوامل پشت صحنه که برای افکارعمومی کمتر شناخته شده هستند. با این حال عوامل پشت صحنه، که قدرت کمتری برای «نه» گفتن دارند و امنیت شغلی‌شان به سادگی می‌تواند به خطر بیفتد، خود را در موضع مخالفت با تعطیلی پروژه‌ها نیز قرار نمی‌دهند.

اساساً بستر خلق بسیاری از آثار هنری به ویژه پشت صحنه فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی و محصولات شبکه نمایش خانگی به شکل اجتناب ناپذیری، با حضور انبوهی از هنرمندان و تکنیسین‌ها همراه است؛ فیلمبردار، صدابردار، نورپرداز و کارگردان به همراه دستیاران‌شان به اجبار پشت دوربین حضور دارند و به این گروه طراح صحنه و لباس و دستیاران‌شان، گریمور و دستیارانش و... افزوده می‌شوند که مجموعه این عوامل در پشت صحنه، گاهی تا سی نفر در سر صحنه و ده‌ها تن در اتاق‌های مجاور همراه می‌شود که به آماده سازی گریم و لباس و... مشغولند.

علاوه بر این، بازیگران از زمان حضور در پشت صحنه و تکیه بر صندلی گریم، دیگر امکان ماسک زدن ندارند و پس از گریم نیز برای حفظ راکد گریم در زمان فیلمبرداری سکانس‌ها، امکان استفاده از ماسک تا پایان روز کاری و پاک کردن گریم را ندارند؛ بنابراین محیط فیلمسازی جان بازیگران را بیش از هر گروهی در طول ساخت فیلم‌ها و سریال‌ها با مخاطره جدی مواجه می‌کند. با این اوصاف، طرح موضوعاتی نظیر حضور پزشک در پروژه‌های تولیدی آدرس غلط است و جای شکی نیست که دست‌کم ابتلای بازیگران در پروژه ها اجتناب ناپذیر است و از این منظر، واکنش فاطمه معتمدآریا، رئیس صنف بازیگران قابل درک بود.

او در تداوم درخواست محسن امیریوسفی، رئیس کانون کارگردانان و مجموعه واکنش‌های صنفی، در نامه‌ای به علیرضا زالی، فرمانده عملیات مدیریت بحران بیماری کرونا در پایتخت، خواستار اندیشیدن تدابیری همچون برخورد با دیگر مشاغل پرخطر شد که همان پیشنهاد رئیس کانون کارگردان مبنی بر تعطیلی دو هفته‌ای پروژه‌های سینمایی برای حفظ سلامت اهالی سینماست. البته این درخواست مطلوب نظر گروهی از کارگردانان و تهیه کنندگان نیست و واکنش هیات مدیره خانه سینما نیز صرفاً تشکیل کمیته‌ای برای رعایت تدابیر بهداشتی بود و با تعطیلی پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی تا زمان فروکش کردن موج کنونی شیوع کرونا، همراهی نکردند.

این حوادث منجر شد، علیرضا زالی، فرمانده عملیات مدیریت بحران بیماری کرونا در پایتخت، در نامه‌هایی به رئیس سازمان صداوسیما و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، از این دو مقام مسئول بخواهد با توجه به عدم امکان رعایت ملاحظات کرونا در این پروژه‌ها، این پروژه‌ها برای دو هفته تعطیل شود. با این حال با گذشت یک روز از این نامه‌ها ـ که «آنی» به این مقام‌ها ارسال شده‌اند ـ بررسی‌های «تابناک» حکایت از آن دارد که پروژه‌ها همچنان فعال هستند و دوربین‌های فیلمبرداری هنوز خاموش نشده‌اند؛ وضعیتی مخاطره انگیز که می‌تواند با مقاومت بازیگران برای حضور در پروژه‌ها همراه شود، چون شرایط کنونی مصداق فورس ماژور است.

«فورس ماژور / Force Majeure» یا قوه قهریه، اصطلاحی در حقوق فرانسه است که معنای عام و خاص دارد. فورس ماژور در معنای عام، هر حادثه غیرقابل اجتنابی است که مانع اجرای تعهد شخص متعهد شود، اما در معنی خاص، حادثه‌ای ناشی از نیرو‌های طبیعی است که غیر قابل اجتناب و در عین حال غیرقابل پیش بینی است. در مواد مختلفی از قانون مدنی همچون ۲۲۷، ۲۲۹، ۳۸۷، ۱۲۱۲ و… این مفهوم، ضمنی آمده و احکام خاصی را بیان کرده است.

البته اگر طرفین شرط کنند، در صورت بروز حادثه، متعهد همچنان مسئول است و باید یا تعهد را انجام دهد یا خسارت را تمام و کمال بپردازد، این توافق معتبر است. این شرط که به‌ اصطلاح «شرط تضمین» نامیده می‌شود، به نظم عمومی ارتباطی ندارد و توافق طرفین در آن خصوص محترم شمرده شده و مورد حمایت قانون است؛ اما چنین توافقی میان صاحبان فیلم‌ها و عوامل فیلم‌ها بسته نشده و آنها با تکیه بر شرایط فورس ماژور، می‌توانند تا زمان فروکش کردن شیوع کرونا در پروژه‌ها حضور نیابند.