پنجمین سال توافق اقلیمی پاریس در میان بیم و امیدها

آب شدن یخ‌های قطبی، بالا آمدن سطح دریاها، تابستان‌های بسیار گرم و طولانی که منجر به آتش‌سوزی جنگل‌ها از استرالیا تا آمریکای جنوبی می‌شود، خشکسالی‌ها و سیلاب‌های شدید و شتاب روزافزون از بین رفتن گونه‌های مختلف جانوری تنها بخش کوچکی از تبعات گرمایش زمین است.

بانک جهانی هشدار داده در صورتی که تا سال ۲۰۵۰ چاره‌ای برای تغییرات اقلیمی حاصل از گرمایش زمین نشود، ۱۵۰ میلیون انسان مجبور به ترک سرزمین خود خواهند شد.

نکته مهم اینکه سال ۱۹۹۰ میلادی میزان تولید سالانه دی‌اکسید کربن جهان حدود ۲۰.۵ میلیارد تن بود و طی سه دهه گذشته این رقم ۶۶ درصد رشد داشته است.

پنج سال پیش جامعه جهانی بعد از تعللی طولانی، نهایتا به توافقی دست یافت که بر اساس آن کشورها به کاهش گازهای گلخانه‌ای متعهد شدند که مهم‌ترین عامل گرمایش زمین است؛ با این چشم‌انداز که جلوی گرم‌تر شدن بیش از ۲ درجه‌ای زمین نسبت به دوران پیشاصنعتی را تا پایان قرن حاضر بگیرند.

برخی از کشورها مانند ایران که هفتمین تولید کننده گازهای گلخانه‌ای جهان است، توافق کردند که بصورت مرحله‌ای تا سال ۲۰۳۰ تولید گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهند که در مورد ایران ۴ درصد بود. ایران قول داده بود که اگر ۳۵ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کند، آماده است حتی ۱۲ درصد از تولید گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد.

طی پنج سال گذشته، تولید گازهای گلخانه‌ای ایران نه تنها کاهشی نداشته، بلکه بنابر گزارش «پروژه جهانی کربن»، ۲۰ درصد نیز افزایش یافته و تولید دی‌اکسید کربن حاصل از سوخت‌های فسیلی کشور به ۷۸۰ میلیون تن در سال گذشته رسیده است.

تولید گازهای گلخانه‌ای در ایران از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون نزدیک چهار برابر شده است و توافق پاریس حتی به تصویب مجلس هم نرسیده است.#

برخی دیگر از کشورها مانند اتحادیه اروپا بسیار بیشتر از آنچه انتظار می‌رفت کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای داشتند و حتی روز جمعه ۲۱ آذر، ۲۷ عضو اتحادیه اروپا متعهد شدند تا سال ۲۰۳۰ تولید گازهای گلخانه‌ای را ۵۵ درصد کاهش دهند.

اتحادیه اروپا طی سه دهه گذشته تولید دی‌اکسید کربن از سوخت‌های فسیلی را به صورت متمادی کاهش داده و از بالای ۳.۸ میلیارد تن به حدود ۲.۹ میلیارد تن در سال رسانده است.

آمریکا در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ از توافق پاریس خارج شد و پارسال نزدیک ۵.۳ میلیارد تن دی‌اکسید کربن تولید کرد؛ با این حال طی پنج سال گذشته، تولید گازهای گلخانه‌ای آمریکا تغییری نداشته است.

جو بایدن رئیس‌جمهور منتخب آمریکا گفته است که بازگشت به توافق پاریس از اولویت‌های دولتش خواهد بود.

هند و چین، از بزرگ‌ترین مصرف‌کننده‌های سوخت‌های فسیلی جهان نیز تولید گازهای گلخانه‌ای را طی پنج سال گذشته به ترتیب ۱۸ درصد و ۴ درصد افزایش داده‌اند. عربستان و روسیه هم افزایش تولید گازهای گلخانه‌ای داشتند، اما تولید گازهای گلخانه‌ای برخی دیگر از کشورهای بزرگ مصرف کننده انرژی مانند ژاپن و کره جنوبی کاهش یافته است.

بدین ترتیب، در عمل کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای توسط اروپا و برخی دیگر از کشورها عملا با افزایش تولید این گازها در دیگر کشورها خنثی شده و هنوز هم سالانه ۳۳ تا ۳۴ میلیارد تن دی‌اکسید کربن از طریق انرژی‌های فسیلی راهی هوا می‌شود.

جنون استفاده از سوخت‌های فسیلی

بر اساس آمارهای آژانس بین‌المللی انرژی، اداره اطلاعات انرژی آمریکا و غول نفتی بریتانیا، شرکت بی‌پی، طی سال گذشته نزدیک ۵ میلیارد تن نفت خام، ۳.۸ میلیارد تن معادل نفت خام زغال سنگ و ۳.۹ تریلیون متر مکعب گاز در جهان مصرف شده است.

از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۹، میزان مصرف سوخت‌های فسیلی در جهان نزدیک ۲۰ درصد رشد داشته است. البته، به خاطر افزایش راندمان صنایع، خودروها، نیروگاه‌ها و غیره، شتاب رشد تولید گازهای گلخانه‌ای نسبت به مصرف سوخت‌های فسیلی کم بوده، اما آژانس بین‌المللی انرژی هشدار داده که از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ میزان سرمایه‌گذاری‌ها در بخش افزایش بهره‌وری انرژی در حد ۲۵۰ میلیارد دلار در سال ثابت مانده و امسال نیز انتظار می‌رود به خاطر شیوع کرونا و تنگناهای مالی دولت‌ها و شرکت‌ها، این رقم ۱۰ درصد کاهش یابد.

نکته مهم اینکه به رغم توسعه سریع‌تر انرژی‌های پاک، هنوز هم ۸۴ درصد از کل انرژی مورد نیاز جهان از سوخت‌های فسیلی تامین می‌شود.

انرژی‌های تجدیدپذیر در سال گذشته تنها ۵ درصد مصرف انرژی جهان را تشکیل داده و تولید برق آبی حدود ۶ درصد و نهایتا انرژی هسته‌ای تنها ۴ درصد سهم در مصرف انرژی جهان داشته است.

آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید در سال جاری به خاطر شیوع کرونا و کاهش تقاضای جهانی انرژی، انتظار می‌رود مصرف سوخت‌های بسیار آلاینده مانند نفت و زغال‌سنگ به ترتیب ۹ درصد و ۸ درصد کاهش یابد و انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز ۸ درصد افت کند. نکته امیدوار کننده این که مصرف سوخت‌های پاک (انرژی بادی، خورشیدی و غیره) نزدیک ۱ درصد افزایش خواهد داشت.

همچنین انتظار نمی‌رود در سال آینده میلادی مصرف نفت و زغال‌سنگ افزایش چشمگیری داشته باشد.

اما در سال‌های پیش رو اگر جامعه جهانی تصمیم قاطع و فوری برای مواجهه با تغییرات اقلیمی نگیرد، دوباره تولید گازهای گلخانه‌ای افزایش خواهد یافت.

در این میان برخی از کشورهای تولید کننده انرژی‌های فسیلی به شدت به درآمدهای سنتی خود وابستگی دارند و برخی دیگر مانند چین و هند نیز بیش از هر چیزی نیاز به مصرف بیشتر انرژی‌های فسیلی برای رشد اقتصادی هستند، موضوعی که به چالش عمده توافق پاریس تبدیل شده است.

اکنون باید منتظر ماند و دید آیا جامعه جهانی اراده حفظ گرمایش زمین در سطح ۲ درجه بالاتر از دوران پیشاصنعتی را خواهد داشت یا باید نسل‌های آینده تاوان سنگین و حتی غیر قابل بازگشت عدم توجه به تغییرات اقلیمی را بدهند.

• نجات کره زمین با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر

  انرژی فسیلی نابودکننده محیط زیست

  کربن دی اکسید با فرمول شیمیایی CO2 از جمله بر اثر احتراق انرژی‌های فسیلی تولید می‌شود و آلاینده جوی شماره یک در کره زمین به حساب می‌آید. سوختن زغال سنگ، نفت و گاز به تولید ۶۵ درصد گازهای گلخانه‌ای جهان منجر می‌شود.

• نجات کره زمین با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر

  ضرورت بازاندیشی

  بر اساس تحقیقات مجمع بین‌المللی تغییرات آب‌وهوایی (IPCC) وابسته به سازمان ملل متحد، اگر شرایط آب‌و‌هوایی کره زمین همین‌گونه که اکنون هست ادامه یابد، گرمای زمین تا سال ۲۱۰۰ حدود ۷/ ۳ تا ۸/ ۴ درجه افزایش می‌یابد. کارشناسان براین نظرند که فرایند گرمایش زمین را می‌توان تا حد دو درجه ثابت نگاه داشت اگر استفاده از انرژی فسیلی تا سال ۲۰۵۰ به پایان برسد.

• نجات کره زمین با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر

  انرژی خورشیدی یکی از راه‌های بازاندیشی

  استفاده از انرژی خورشید یکی از پرصرفه‌ترین راه‌ها برای تولید انرژی شده است. قیمت سلول‌های خورشیدی در پنج‌سال گذشته تا ۸۰ درصد کاهش یافته است. در آلمان قیمت هر کیلووات ساعت برق تولیدی در سلول‌های خورشیدی هفت سنت است. این قیمت در کشورهای آفتاب‌خیز می‌تواند زیر پنج سنت در هر کیلووات ساعت باشد.

• نجات کره زمین با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر

  انرژی بادی

  استفاده از انرژی باد در سراسر جهان و تبدیل آن به انواع دیگر انرژی چون انرژی الکتریکی به شدت افزایش یافته است. ۹ درصد انرژی سراسر آلمان از باد گرفته می‌شود. این میزان در دانمارک حدود ۴۰ درصد و در چین سه درصد است. چین در نظر دارد استفاده از انرژی بادی را تا سال ۲۰۲۰ به دوبرابر حد کنونی افزایش دهد.

• نجات کره زمین با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر

  خانه‌هایی بدون انرژی فسیلی

  خانه‌های تازه‌ساز کنونی احتیاج چندانی به انرژی ندارند. سلول‌های خورشیدیِ روی سقف خانه‌ها می‌توانند برق و آب گرم خانه را تامین کنند. بعضی خانه‌ها حتی انرژی‌ای بیشتر از مصرف شخصی تولید می‌کنند. این انرژی را می‌توان به مصرف خودروی برقی خانه رساند.

• نجات کره زمین با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر

  استفاده از محصولات برقی با مصرف کمتر انرژی

  یکی از راه‌های بهبود در وضعیت اقلیمی کره زمین استفاده از محصولات برقی با مصرف کمتر انرژی است. لامپ‌های لِد (LED) یک دهم انرژی یک لامپ معمولی را مصرف می‌کند و از نظر مالی باصرفه‌تر است. اتحادیه اروپا مدت‌هاست فروش لامپ‌های قدیمی را در کشورهای عضو ممنوع کرده است. همین امر به فروش فراوان لامپ‌های لد در این کشورها کمک کرده است.

• نجات کره زمین با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر

  خودروهای کم‌مصرف

  صنایع نفتی برای تردد خودروها بسیار پراهمیت بودند. اما این اهمیت به تدریج کم‌رنگ می‌شود. این اتوبوس در شهر کلن آلمان با هیدروژن به عنوان حامل انرژی حرکت می‌کند. کوششی دیگر برای کاهش کربن دی اکسید CO2 که یکی از عامل‌های اصلی در گرمایش زمین است.

• نجات کره زمین با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر

  اولین خودروی هیدروژنی وارد بازار شد

  شرکت خودروسازی تویوتا از دسامبر ۲۰۱۴ خودروهای که با هیدروژن به عنوان حامل انرژی حرکت می‌کنند را وارد بازار کرده است. رانندگی با این خودرو با باک پر از هیدروژن تا ۶۵۰ کیلومتر امکان‌پذیر است.

• نجات کره زمین با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر

  اتوبوس "فضله‌سوز"

  این اتوبوس "فضله‌سوز" که در بریتانیا ساخته شده با گاز بیومتان (CH4) حرکت می‌کند. این اتوبوس به حمل مسافر بین شهرهای بریستول و باث مشغول است. گاز بیومتان از پردازش پسمانده غذایی و فضولات انسان به دست می‌آید. این اتوبوس می‌تواند مسافتی تا ۳۰۰ کیلومتر را با یک باک پر از گاز بیومتان بپیماید.

• نجات کره زمین با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر

  افزایش خودروهای برقی

  هنوز ذخیره کردن برق برای مصرف انبوه گران است، اما فناوری‌ها برای استفاده از برق برای حرکت خودرو به شدت ادامه دارد و در این راه پیشرفت‌های وسیعی نیز صورت گرفته است. خودروهای برقی به تدریج جای خود را در غرب به عنوان خودرویی مقرون به صرفه و مناسب با محیط زیست باز می‌کنند.

• نجات کره زمین با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر

  توسعه با فناوری پاک

  هنوز در جهان دومیلیارد نفر بدون برق زندگی می‌کنند. با توسعه سلول‌های خورشیدی، باتری برقی و لامپ‌های لِد (LED) امید استفاده از نیروی برق در مناطق روستایی جهان به شدت افزایش یافته است. روستائیان سنگالی لامپ‌های لِد خود را در مغازه روستا از انرژی پر می‌کنند.

• نجات کره زمین با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر

  تظاهرات برای بهبود وضعیت اقلیمی جهان

  شمار حامیان محیط زیست افزایش می‌یابد. تظاهراتی در شهر دوسلدورف مرکز ایالت نورد راین وستفالن آلمان، برای توقف فعالیت منابع زغال سنگ. این ایالت مرکز صنایع انرژی فسیلی آلمان است. سرمایه‌داران جهان نیز درک کرده‌اند که سرمایه‌گذاری در امر انرژی فسیلی دیگر مقرون به صرفه نیست. آنها نیز چون کنسرن عظیم انرژی ائون (Eon) به انرژی‌های تجدیدپذیر روی آورده‌اند.

  نویسنده: AJ