مجلس و تبعات توصیه‌های غیرکارشناسی درباره بودجه ۱۴۰۰

دولت بودجه ۱۴۰۰ را در موعد مقرر به بهارستان فرستاد اما این طور که پیدا است تصویب کلیات این بودجه به این آسانی‌ها میسر نیست و برنامه مالی سال آتی فصلی تازه را در اختلاف نظر دولت و مجلس گشوده است. متن منتشر شده از لایحه بودجه سال آینده، پیش‌بینی میزان درآمدهای نفتی سال آینده که تحت عنوان منابع حاصل از نفت و فرآورده‌های نفتی از آن یاد شده نزدیک به ۲۰۰ هزار میلیارد است؛ عددی که سبب شده کارشناسان ضریب اتکای بودجه به درآمدهای نفتی نسبت به سال جاری را با رشد قابل توجهی عنوان کنند. این در حالی است که بر اساس اعلام سازمان برنامه و بودجه، در ۶ ماه نخست سال ۹۹ حدود ۱۷ درصد از منابع درآمد نفتی بودجه تأمین شد. بخش بزرگی از این عدم تأمین در آمد نفتی به دلیل تشدید تحریم‌ها و کاهش تقاضای نفتی در بازارهای جهانی ناشی از شیوع بیماری کرونا است که سبب شد تا بازار جهانی وارد رکود چشمگیری شود.

میزان فروش نفت در لایحه بودجه ۱۴۰۰ بالغ بر ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز در نظر گرفته شده و فروش این میزان محصولات انرژی شامل صادرات و پیش‌فروش نفت نیز می‌شود. این وضعیت سبب شد تا طیفی از نمایندگان در مجلس نسبت به آن واکنش نشان دهند و اتکا به نفت در بودجه برای پارلمان‌نشینان محل پرسش شود؛ درآمدنفتی قریب به ۵۹۰ هزار میلیاردی پیش‌بینی شده در بودجه سال آتی از نگاه مجلسی‌ها منبع قابل اعتمادی نیست چرا که بهارستانی‌ها معتقدند امکان دارد فروش نفت با این مقدار محقق نشود بنابراین نباید بودجه را منوط به این درآمد دانست. به عنوان مثال «هادی بیگی‌نژاد» عضو کمیسیون انرژی مجلس مدعی شده دولت رقم چشمگیری را برای فروش روزانه نفت پیش‌بینی کرده که تحقق آن دور از انتظار است.

با انتشار این اخبار و دیدگاه‌ها درباره کلیات بودجه ۱۴۰۰ و پیش‌بینی برای ارز ۱۱ هزار و پانصد تومانی، واکنش‌های بسیاری درباره بودجه آغاز شد. به عنوان مثال «عزت الله ضرغامی» رئیس اسبق صدا و سیما از مجلسی‌ها خواست تا لایحه بودجه ۱۴۰۰ را رد کنند. همچنین «مصطفی میرسلیم» نماینده تهران و یکی از رقبای دکتر روحانی در انتخابات سال ۹۶ درباره بودجه سال آینده اظهار داشته: وابستگی به فروش ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت نشانه ذوق‌زدگی دولت‌ها از رفع تحریم‌ها است.

مجلس از فروش خیالی نفت در بودجه ۱۴۰۰ می‌گوید و طیفی از نمایندگان اصرار دارند با این اوصاف تصویب بودجه میسر نیست. در مقابل، پاسخ «محمدباقر نوبخت» رئیس سازمان برنامه و بودجه قابل تأمل است. نوبخت با بیان اینکه فروش ۲.۳ میلیون بشکه‌ای نفت ربطی به مذاکره ندارد، بیان داشته دو حالت در زمینه فروش نفت وجود دارد؛ یکی اینکه فروش روزانه یک میلیون بشکه باقی بماند یا آنکه سقفی را که اوپک تعیین کرده احراز کنیم که این موضوع برای دولت اهمیت دارد. در صورتی که گزینه دوم محقق نشود مجبور به فروش اوراق خواهیم بود.

به گفته نوبخت، فروش نفت با درآمدهای دیگر مانند مالیات متفاوت است. بر اساس قانون اگر درآمد پیش بینی شده از محل مالیات‌ها، بیشتر باشد هر چقدر که به دست بیاوریم می‌توانیم آن را هزینه کنیم اما در خصوص نفت این امکان وجود ندارد و ما هرچقدر از رقم پیش بینی شده در بودجه بیشتر به دست آوریم، امکان استفاده آن وجود نخواهد داشت و باید مستقیماً به صندوق توسعه ملی واریز شود. بنابراین رقم را دست بالا گرفتیم که اگر درآمد بالایی به دست آوردیم امکان استفاده از آن را داشته باشیم. چنانچه فروش نفت از روزی یک میلیون به ۲.۳ بشکه رسید فضای بهره برداری از درآمد آن برای ما ایجاد شود.

درباره این اختلاف نظرها، پژوهشگر ایرنا با «حسین گروسی» نماینده سابق مجلس گفت‌وگو کرده است. گروسی در این باره می‌گوید: بودجه را نمی‌توان همین طور رد کرد. حتماً در کمیسیون‌های اختصاصی بررسی می‌شود. مجلس هم برای حفظ خود در رأس امور باید مستقل عمل کند و برای اظهار نظرهای خارج از مجلس و غیر کارشناسی محلی قائل نباشد. بودجه در وقت مقرر به مجلس آمده نمایندگان فرصت کافی برای بررسی دارند تا ایرادات کارشناسی را برای رفع آن به دولت برگردانند.

او با اشاره به اینکه سرنوشت مردم کشور را نباید با اظهار نظرهای جناحی گره زد، گفت: با توجه به کم شدن در آمد مردم فشارهای اقتصادی ناشی از بیماری همه گیر کرونا مجلس باید به فکر برگزیدن راهی برای حل مشکلات و کمترین آسیب به اقتصاد کشور و مردم باشد.

نماینده ادوار هشتم و نهم مجلس در ادامه با بیان اینکه در دو دوره بودجه دیر به مجلس رسید و مجلس با بررسی سریع آن بودجه دو دوازدهمی تصویب کرد تا در وقت متقضی دولت مشکلات را برطرف کرده و مجلس پس از بررسی تأیید کند، تصریح کرد: این همکاری و تعامل بین دولت و مجلس به سبب گره‌گشایی از مشکلات کشور بود. قرار هم بر این نیست که تعاملی نباشد و بدون کارشناسی اظهارنظرهایی رسانه‌ای شود. باید گفت برخی عادت دارند هر حرفی را بزنند بدون اینکه به عواقب پیشنهاد یا حرفی که می‌زنند فکر کنند.

وی افزود: کم کم باید از وابستگی بودجه به نفت گذر کرد. در حال حاضر بهترین فرصت برای بهبود تولید و رونق اقتصادی را داریم و می‌توانیم به جای اتکا به در آمدهای حاصل از فروش نفت به سمت تولد محوری حرکت کنیم. وابستگی به درآمدهای نفتی باعث شده اراده جدی برای تولید در کشور و اقتصاد مولد وجود نداشته باشد